مەودا میدیا-

رۆژی 20ی کانوونی دووەمی 2018، تورکیا بە هاوکاریی سەدان گرووپی بەکرێگیراو زیاتر لە 25 هەزار چەکدار و 72 فڕۆکەی جەنگی، بۆردومان و تۆپبارانی ناوەندی عەفرین ، ناحیەکانی ( راجۆ، شیێ، بلبلێ، شەرا، جندرێس)ی لە رۆژئاوای کوردستان دەستپێکرد وەک رێگەخۆشکردن بۆ ئەوەی سوپاکەی و گرووپە میلیشیاکانی هێرشی زەمینی بۆ سەر عەفرین دەستپێبکەن.

داگیرکردنی شاری عەفرین:

دوای 58 رۆژ لە بەرگری یەکینەکانی پاراستنی گەل (یەپەگە) سەرئەنجام شارەکە لە 2018/3/18دا داگیرکراو بووەهۆی شەهیدبوونی زیاتر لە 300 هاوڵاتیی و زیاتر لە 700 هاوڵاتیی  برینداربوون لەگەڵ ئاوارەبوونی زیاتر لە 350 هەزار کورد و خەڵکی سنووری عەفرین و داگیرکردنی ماڵ و موڵک و باخ و بێستانی کوردستانیان لەلایەن گرووپە چەکدارەکانی سەربە تورکیا و گۆڕینی دیمۆگرافیای شارەکە لەلایەن تورکیاوە.

گۆڕینی دیمۆگرافیای عەفرین:

دوای حەوت ساڵ لە داگیرکردنی عەفرین ،تورکیا و چەکدارە بەکرێگیراوەکانی مافی کوردانی ناوچەکە پێشێل ده‌که‌ن، کوشتن و رفاندن و دەستدرێژی و ده‌ستگیریان و ده‌رکردن له‌ شارەکە کاری لەپێشینەیانە، تاوەکو ئێستا زیاتر لە 350 هەزار که‌سی خه‌ڵکی ره‌سه‌نی ناوچه‌که‌یان ئاواره‌ کردووه‌و له‌شوێنی ئه‌وان بنەماڵەی میلیشیاکانی خۆیان لە  ئیغۆری چین، ئۆزبەگی، تورکمەنستانی، چیچانی و خه‌ڵکی پارێزکاگانی تری سوریایان تێدا نیشه‌جێکردووه‌، و به‌رده‌وامیش ئۆردوگای نوێ له‌سه‌ر خاکی هاوڵاتییانی کورد دروست ده‌که‌ن لەژێر دروشمەکانی مرۆڤایەتی، له‌و کاره‌ش زۆرێک له‌ وڵاتانی ناوچه‌که‌ هاوکارییان ده‌که‌ن.

دەوڵەتی تورکیا بە بەرچاوی هەموو دونیاوە جینۆساید و پاکتاوی نەتەوەیی ئه‌نجامده‌دات،  لە 75٪ی دیمۆگرافیای عەفرینی گۆڕیوەو هەموو ئەو دیمەن و زانیاریانەی ناوچەی عەفرین دەیسەلمێنن کە جینۆسایدە، ئەمەش بە راپۆرتی بەڵگەدار لەلایەن رێکخراو و روانگە باوەڕپێکراوەکانەوە ئاشکرا ده‌کرێت، لەچوارچێوەی دەستبەسەرداگرتنی موڵکی کوردەکان، دانیشتووانی گوندەکان ناچارکراون موڵکەکانیان بدەن بە گرووپی چەکداریی عەمشات و فیدیەیان پێبدەن.

دزین و لەناوبردنی دارستانەکان و شوێنەوارەکانی عەفرین:

تورکیا بەردەوامە لە دزینی پارچە شوێنەوارییەکانی گردی جندرێس، قەڵای نەبی هۆری، قەڵای سەمان و ئەشکەوتی دوو دەری، لەگەڵ باخەکانی زەیتون کە تاوەکو ئێستا لە تەواوی گوندەکان  زیاتر لە 28 هەزار و 500 داری زەیتون دزراون و بەبارهەڵگر رەوانەی ناوخۆی تورکیا کراون، لەگەڵ ئەوەشدا گرووپە چەکدارە بەکرێگیراوەکانی تورکیا (عەمشات و حەمزە)   لە سنووری عەفرین باجیان بەسەر چنینی زەیتوندا سەپاندووە دەگاتە نزیکەی 20 بۆ 30 دۆلاری ئەمەریکی، لە گوندی مەیدانی سەربە راجۆ خێزانە کوردەکان ناچارکراون چوار هەزار و 500 تەنەکە زەیتی زەیتون بدەن بە سەرکردەی گرووپەکان، لە گوندی گمرۆکی ماباتا 250 هەزار دۆلار سەپێنراوە، لە چەند گوندێکی شیە 60 هەزار دۆلار و تەنها لە گوندی قەرمەتلک 70 هەزار دۆلار سەپێنراوە،
لەلایەکی ترەوە رێکخراوی مافەکانی مرۆڤ لە عەفرین ئاشکرایکردووە، سوپای تورکیا و میلیشیاکان زیاتر لە 50 شوێنەواری مێژوویی و مەزارگە ئاینییەکانیان هەڵکەندووە و زیاتر لە 20 هەزار پارچە کەلوپەلی شوێنەواریان گواستووەتەوە بۆ ناوخۆی تورکیا.

تاوانەکانی کوشتن و رفاندن لە عەفرینی داگیرکراو:

سوپای تورکیا و میلیشیاکانی لەگەڵ گۆڕانکاریی دیمۆگرافی، کردەوەی پیشەیی بە درێژایی حەوت ساڵ لە دژی هاوڵاتییان و بەتایبەتی ژنان بەردەوامە زیاتر لە 12 هەزار و 795 کەس رفێندراون و تاوەکو ئێستا چارەنووسی زۆربەیان نەزانراوە، نزیکەی هەزار ژن لە عەفرین کوژراون کە هەشتیان دوای دەستدرێژی میلیشیاکان خۆیان کوشتووە، 97 ژن دەستدرێژی سێکسیان کراوەتە سەر 860 کەس کوژران، 113 کەسیش لە ژێر ئەشکەنجەدا گیانیان لەدستداوە.

قەدەغەکردنی زمانی کوردی لە سنووری عەفرین:

دوای داگیرکردنی عەفرین گفتوگۆ و خوێندن و مامەڵەکردن بە زمانی کوردی قەدەغەکراوەو هەرکەس بە کوردی بدوێ ئەشکەنجە دەدرێت و تەواوی قوتابخانەکان کراون بە تورکی و منداڵان و گەنجان ناچارکراون کە دەبێت تەنها زمانی تورکی و عەرەبی بخوێنن.

بێدەنگی نەتەوەکگرتووەکان و رێکخراوەکانی مافی مرۆڤ:

هەرچەندە مانگانە و ساڵانە دەیان راپۆرت لەسەر پێشێلکارییەکانی مافی مرۆڤ و تاوانەکانی کوشتن و رفاند و دەستدرێژی سێکسی لەلایەن رێکخراوە خۆجیێیەکان لە رۆژئاوای کوردستان و سوریا لەبارەی عەفرین بڵاودەکرێنەوە، بڵام تاوەکو ئێستا وڵاتانی جیهان بێدەنگن لە بەرانبەر تاوانەکانی تورکیا و میلشیاکانی لە عەفرینی داگیرکراو، بە پێچەوانەوە بەشێک لە وڵاتانی وەک قەتەر، پاکستان، کۆریای باشوور لەسەر زەوی و خاکی داگیرکراوی کورد یەکەی نیشتەجێبوون بۆ خانەوادەی چەکدارە بەکرێگیراوەکانی تورکیا دروست دەکەن کە لەلایەن خودی ئەردۆغانەوە ئەو چەکدارانە لە تەوای جیهان بۆ شەڕی دژەبە کورد کۆکراونەتەوە خزمەت بە ئەجێنداکانی خەونی گەڕانەوەی عوسمانییەت و بنیادنانی دەوڵەتی تورکیای گەورە دەکەن.

 

ب ح