کوردستانی
نەوشیروان مستەفا.. سەركردەی ئەزموونە سیاسییە نوێیەكان
مەودا میدیا - سلێمانی |
مەودا میدیا- هێمن سەعید
حەفتا و شەش ساڵ لەمەوبەر، لە یەكێك لە خانووە قوڕەكانی گەڕەكی سەرشەقامی سلێمانی منداڵێك لەدایك بوو، دواتر ئەو منداڵە بوو بە یەكێك لە باشترینەكانی سەردەمی خۆی كە هەندێك دەڵێن جارێكی تر هاوشێوەكەی درووست نابێتەوە، ئەو منداڵەش (نەوشیروان مستەفا ئەمین)ە.
نەوشیروان مستەفا، لە رێكەوتی 22ی تشرینی یەكەمی ساڵی 1944 لەناو فەزایەكی سیاسی سەپێنراودا لە شاری سلێمانی دێتە دنیاوە كە خەباتی شۆڕشگێڕانە لە رێگەی نووسین و بڵاوكردنەوەوە درێژەی پێدەدرا، نەوشیروان مستەفاش هەر لە سەرەتای لاوێتییەوە تێكەڵ بە كاری سیاسی و حزبی و رۆشنبیری بوو و لە تەمەنی 15 ساڵیدا لەژێر كاریگەری بیری ماوی و بەناوی خوازراوەوە بیروڕا نیشتمانییەكانی خۆی بڵاودەكاتەوە.
لە سەرەتای ساڵانی شەستەکانی سەدەی رابردووەوە لە ریزەکانی یەکێتیی قوتابیانی کوردستان چالاکانە کاری کردووە، لە ساڵانی 1963 بۆ 1964 بووە ئەندامی سكرتاریەتی یەكێتیی قوتابیان كە بە وتەی رەفعەتی مەلا، نەوشیروان مستەفا زیاتر سۆزی بۆ باڵی مەكتەبی سیاسی هەبوو.
لە ساڵی 1967 کۆلێژی زانستە سیاسییەکانی لە زانکۆی بەغدا تەواوکردووە و لە ساڵی 1969 لەگەڵ هەندێ لە هاوڕێكانیدا گۆڤاری رزگاری دەردەكەن و خۆشی دەبێتە خاوەن ئیمتیازی گۆڤارەكە، كە بەگوێرەی هەندێ لە هاوڕێكانی رەگ و ریشەی دامەزراندی كۆمەڵەی رەنجدەران دەگەڕێتەوە بۆ ئەو گۆڤارە. ساڵی 1972 پاش ئەوەی باڵی مەكتەبی سیاسی دەگەڕێتەوە ناو پارتی نەوشیروان مستەفا و هەندێك لە هاوڕێكانی كۆمەڵەی رەنجدەران دادەمەزرێنن.
لەدوای بەیانی ئازارەوە، لەگەڵ هەندێك لە هاوڕێكانیدا دوور دەخرێنەوە بۆ خوارووی عیراق، بەهۆی هەڕەشەكانی حكومەتی ئەوكاتی عیراق روودەكاتە نەمسا و لەوێ درێژە بە خوێندن دەدات و وەك سكرتێری كۆمەڵەش درێژە بە خەبات دەدات تا نسكۆی شۆڕشی ئەیلول و دامەزراندنی یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان كە خۆی یەكێك دەبێـت لە دامەزرێنەرانی ئەو حزبە و بۆ خەباتی چەكداری دەگەڕێتەوە بۆ كوردستان، ئیدی لێرەوە نەوشیروان مستەفا دەبێتـە ناوێكی دیار لە خەباتی چەكداری كوردی هەم وەك جێگری سكرتێری یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان و هەمیش وەك سكرتێری كۆمەڵەی رەنجدەران بەردەوام دەبێت لە خەبات تا راپەڕینی بەهاری 1991 كە خۆی وەك داڕێژەری پلانی راپەڕین دادەنرێت.
لە سەروبەندی پێكهێنانی حكومەتی هەرێمی كوردستان لە ساڵی 1992، نەوشیروان مستەفا رۆڵێكی كاریگەر و گرنگی هەبوو، كە پشتیوانێكی سەرسەختی خەباتی مەدەنی بوو و یەكێك بوو لەو سەركردانەی پێشنیازی كرد مام جەلال و كاک مەسعود وەك سەرۆكی حكومەت و سەرۆكی پەرلەمان بەشداربن، بەڵام بەشێك لە سەركردەكانی هەردوولا رێگربوون و دەیانوت ئەوان گەورەترن لە پێگە و دەسەڵاتی حكومی.
لە سەروبەندی شەڕی ناوخۆ، بەهۆی بێزاربوونی لە ئاراستەی رووداوەكان، روودەكاتە دەرەوە و تا كۆتایی شەڕی ناوخۆ ناگەڕێتەوە، سالی 2001 وەك مامۆستا لە زانكۆی سلێمانی وانەی راگەیاندنی وتەوە بە خوێندكارانی بەشی راگەیاندنی زانكۆی سلێمانی، بە وتەی خوێندكارەكانی مامۆستایەكی جیاواز و مۆدیرن بوو، بڕوای بە نووسینی غیابات نەبوو، چونكە بڕوای بەوە نەبوو خوێندكار بە زۆر ببرێنە هۆڵەوە.
لە سەروبەندی پێكهێنانی حكومەتی عیراق رۆڵێكی گەورەی هەبوو لە نووسینەوەی دەستوور و یەكێك بوو لە ئەندامانی ئەنجومەنی حوكم. دیسانەوە بەهۆی سەرنەگرتنی هەوڵەكانی بۆ پێشخستنی بارودۆخی ناوخۆ و دامەزراندنی حكومەتێكی رەشید و دادپەروەر، دووردەكەوێتەوە لە كاری حزبی و لە ساڵی 2006، بە رەسمی دەست لەكار دەكێشێتەوە لە یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان و كۆمپانیای وشە دادەمەزرێنیت و سەرقاڵ دەبێت بە نووسین و خوێندنەوە كە جارێكی تر، كۆمپانیای وشە هاوشێوەی گۆڤاری رزگاری لەگەڵ هەندێك لە هاوڕێكانی دەبێتەوە بنەمای دامەزراندنی حزبێكی نوێ، بەڵام ئەمجارە بە ناوێكی نوێ و بە شێوازێكی جیاواز.
لە هاوینی ساڵی 2009، لەناو دارسنەوبەرەكانی گردی زەرگەتە، پیاوێكی سەرسەپی، بەڵام بەورە و ئومێدی بەرزەوە بەیانی جوڵانەوەیەكی سیاسی لە رێگەی خەباتی مەدەنی راگەیاند، ئەو جوڵانەوەیەش بزووتنەوەی گۆڕان بوو، بزووتنەوەكە بەشداریی هەڵبژاردنەكانی ئەو ساڵەی كرد لە یەكەم بەشداریی هەڵبژاردنیدا 25 كورسی پەرلەمانی كوردستانی بردەوە و بووە دووەم گەورەترین فراكسیۆنی پەرلەمانی كوردستان.
نەوشیروان مستەفا، نیوسەدە ژیانی خۆی بەخشی لەپێناو ئەو بنەمایانەی كە بڕوای پێبوو و بە گونجاوی دەزانی بۆ میللەتەكەی، هاوڕێكانی بە سیاسییەكی زیرەك و وریا و بە سەركردەیەكی راست و قسەلەڕوو وەسفی دەكەن، رووپامایی لە رووی هیچ كەسێكدا نەدەكرد و موجامەلەی هیچ كەسێكیشی نەدەكرد، لەكاتی دانوستانەكاندا سازشی لەسەر پرسە نەتەوەییەكان نەدەكرد و پێداگیریی زۆری لەسەر دەكردن، وەك چۆن خۆی بەبێ پاڵپشتی و پشتگیری هیچ كەسێك و بەتوانای خۆی پێگەشت بەهەمان شێوەش نەیدەویست خزمەكانی لە رێگەی ئەوەوە بچنە پێشەوە، هەمیشە پشتیوانی گەنج و رۆژنامەنووسان بوو، هەر بۆیە گەنجێكیشی كردە سەرۆكی پەرلەمان و بایەخی زۆریشی هەبوو بۆ راگەیاندن. بۆ یەكەمجار وشەی گەندەڵی بردە ناو پەرلەمان و دەسەڵاتدارانی لە پیرۆزییەكان داماڵی و بایەخی كردەوە بە بەر چەمكەكانی ئازادیی رادەربڕین و نووسین و رەخنەگرتن، ئەو وەك چۆن لە ژیانیدا جیاواز بوو لە هاوڕێكانی خۆی، لە مردنیشیدا ئاوها جیاواز بوو. ئەو رۆیشت و وەجاغی سیاسیشی خەریكە كوێر دەبێتەوە، بەڵام هەرگیز مێژوو گەورەیی ناو رێبازەكەی هاوشێوەی مارتن لۆسەر كینگ و مەولانا خالیدی نەقشبەندی لەیاد ناكات.
حەفتا و شەش ساڵ لەمەوبەر، لە یەكێك لە خانووە قوڕەكانی گەڕەكی سەرشەقامی سلێمانی منداڵێك لەدایك بوو، دواتر ئەو منداڵە بوو بە یەكێك لە باشترینەكانی سەردەمی خۆی كە هەندێك دەڵێن جارێكی تر هاوشێوەكەی درووست نابێتەوە، ئەو منداڵەش (نەوشیروان مستەفا ئەمین)ە.
نەوشیروان مستەفا، لە رێكەوتی 22ی تشرینی یەكەمی ساڵی 1944 لەناو فەزایەكی سیاسی سەپێنراودا لە شاری سلێمانی دێتە دنیاوە كە خەباتی شۆڕشگێڕانە لە رێگەی نووسین و بڵاوكردنەوەوە درێژەی پێدەدرا، نەوشیروان مستەفاش هەر لە سەرەتای لاوێتییەوە تێكەڵ بە كاری سیاسی و حزبی و رۆشنبیری بوو و لە تەمەنی 15 ساڵیدا لەژێر كاریگەری بیری ماوی و بەناوی خوازراوەوە بیروڕا نیشتمانییەكانی خۆی بڵاودەكاتەوە.
لە سەرەتای ساڵانی شەستەکانی سەدەی رابردووەوە لە ریزەکانی یەکێتیی قوتابیانی کوردستان چالاکانە کاری کردووە، لە ساڵانی 1963 بۆ 1964 بووە ئەندامی سكرتاریەتی یەكێتیی قوتابیان كە بە وتەی رەفعەتی مەلا، نەوشیروان مستەفا زیاتر سۆزی بۆ باڵی مەكتەبی سیاسی هەبوو.
لە ساڵی 1967 کۆلێژی زانستە سیاسییەکانی لە زانکۆی بەغدا تەواوکردووە و لە ساڵی 1969 لەگەڵ هەندێ لە هاوڕێكانیدا گۆڤاری رزگاری دەردەكەن و خۆشی دەبێتە خاوەن ئیمتیازی گۆڤارەكە، كە بەگوێرەی هەندێ لە هاوڕێكانی رەگ و ریشەی دامەزراندی كۆمەڵەی رەنجدەران دەگەڕێتەوە بۆ ئەو گۆڤارە. ساڵی 1972 پاش ئەوەی باڵی مەكتەبی سیاسی دەگەڕێتەوە ناو پارتی نەوشیروان مستەفا و هەندێك لە هاوڕێكانی كۆمەڵەی رەنجدەران دادەمەزرێنن.
لەدوای بەیانی ئازارەوە، لەگەڵ هەندێك لە هاوڕێكانیدا دوور دەخرێنەوە بۆ خوارووی عیراق، بەهۆی هەڕەشەكانی حكومەتی ئەوكاتی عیراق روودەكاتە نەمسا و لەوێ درێژە بە خوێندن دەدات و وەك سكرتێری كۆمەڵەش درێژە بە خەبات دەدات تا نسكۆی شۆڕشی ئەیلول و دامەزراندنی یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان كە خۆی یەكێك دەبێـت لە دامەزرێنەرانی ئەو حزبە و بۆ خەباتی چەكداری دەگەڕێتەوە بۆ كوردستان، ئیدی لێرەوە نەوشیروان مستەفا دەبێتـە ناوێكی دیار لە خەباتی چەكداری كوردی هەم وەك جێگری سكرتێری یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان و هەمیش وەك سكرتێری كۆمەڵەی رەنجدەران بەردەوام دەبێت لە خەبات تا راپەڕینی بەهاری 1991 كە خۆی وەك داڕێژەری پلانی راپەڕین دادەنرێت.
لە سەروبەندی پێكهێنانی حكومەتی هەرێمی كوردستان لە ساڵی 1992، نەوشیروان مستەفا رۆڵێكی كاریگەر و گرنگی هەبوو، كە پشتیوانێكی سەرسەختی خەباتی مەدەنی بوو و یەكێك بوو لەو سەركردانەی پێشنیازی كرد مام جەلال و كاک مەسعود وەك سەرۆكی حكومەت و سەرۆكی پەرلەمان بەشداربن، بەڵام بەشێك لە سەركردەكانی هەردوولا رێگربوون و دەیانوت ئەوان گەورەترن لە پێگە و دەسەڵاتی حكومی.
لە سەروبەندی شەڕی ناوخۆ، بەهۆی بێزاربوونی لە ئاراستەی رووداوەكان، روودەكاتە دەرەوە و تا كۆتایی شەڕی ناوخۆ ناگەڕێتەوە، سالی 2001 وەك مامۆستا لە زانكۆی سلێمانی وانەی راگەیاندنی وتەوە بە خوێندكارانی بەشی راگەیاندنی زانكۆی سلێمانی، بە وتەی خوێندكارەكانی مامۆستایەكی جیاواز و مۆدیرن بوو، بڕوای بە نووسینی غیابات نەبوو، چونكە بڕوای بەوە نەبوو خوێندكار بە زۆر ببرێنە هۆڵەوە.
لە سەروبەندی پێكهێنانی حكومەتی عیراق رۆڵێكی گەورەی هەبوو لە نووسینەوەی دەستوور و یەكێك بوو لە ئەندامانی ئەنجومەنی حوكم. دیسانەوە بەهۆی سەرنەگرتنی هەوڵەكانی بۆ پێشخستنی بارودۆخی ناوخۆ و دامەزراندنی حكومەتێكی رەشید و دادپەروەر، دووردەكەوێتەوە لە كاری حزبی و لە ساڵی 2006، بە رەسمی دەست لەكار دەكێشێتەوە لە یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان و كۆمپانیای وشە دادەمەزرێنیت و سەرقاڵ دەبێت بە نووسین و خوێندنەوە كە جارێكی تر، كۆمپانیای وشە هاوشێوەی گۆڤاری رزگاری لەگەڵ هەندێك لە هاوڕێكانی دەبێتەوە بنەمای دامەزراندنی حزبێكی نوێ، بەڵام ئەمجارە بە ناوێكی نوێ و بە شێوازێكی جیاواز.
لە هاوینی ساڵی 2009، لەناو دارسنەوبەرەكانی گردی زەرگەتە، پیاوێكی سەرسەپی، بەڵام بەورە و ئومێدی بەرزەوە بەیانی جوڵانەوەیەكی سیاسی لە رێگەی خەباتی مەدەنی راگەیاند، ئەو جوڵانەوەیەش بزووتنەوەی گۆڕان بوو، بزووتنەوەكە بەشداریی هەڵبژاردنەكانی ئەو ساڵەی كرد لە یەكەم بەشداریی هەڵبژاردنیدا 25 كورسی پەرلەمانی كوردستانی بردەوە و بووە دووەم گەورەترین فراكسیۆنی پەرلەمانی كوردستان.
نەوشیروان مستەفا، نیوسەدە ژیانی خۆی بەخشی لەپێناو ئەو بنەمایانەی كە بڕوای پێبوو و بە گونجاوی دەزانی بۆ میللەتەكەی، هاوڕێكانی بە سیاسییەكی زیرەك و وریا و بە سەركردەیەكی راست و قسەلەڕوو وەسفی دەكەن، رووپامایی لە رووی هیچ كەسێكدا نەدەكرد و موجامەلەی هیچ كەسێكیشی نەدەكرد، لەكاتی دانوستانەكاندا سازشی لەسەر پرسە نەتەوەییەكان نەدەكرد و پێداگیریی زۆری لەسەر دەكردن، وەك چۆن خۆی بەبێ پاڵپشتی و پشتگیری هیچ كەسێك و بەتوانای خۆی پێگەشت بەهەمان شێوەش نەیدەویست خزمەكانی لە رێگەی ئەوەوە بچنە پێشەوە، هەمیشە پشتیوانی گەنج و رۆژنامەنووسان بوو، هەر بۆیە گەنجێكیشی كردە سەرۆكی پەرلەمان و بایەخی زۆریشی هەبوو بۆ راگەیاندن. بۆ یەكەمجار وشەی گەندەڵی بردە ناو پەرلەمان و دەسەڵاتدارانی لە پیرۆزییەكان داماڵی و بایەخی كردەوە بە بەر چەمكەكانی ئازادیی رادەربڕین و نووسین و رەخنەگرتن، ئەو وەك چۆن لە ژیانیدا جیاواز بوو لە هاوڕێكانی خۆی، لە مردنیشیدا ئاوها جیاواز بوو. ئەو رۆیشت و وەجاغی سیاسیشی خەریكە كوێر دەبێتەوە، بەڵام هەرگیز مێژوو گەورەیی ناو رێبازەكەی هاوشێوەی مارتن لۆسەر كینگ و مەولانا خالیدی نەقشبەندی لەیاد ناكات.
بیروڕا
