ڤینۆس فایەق
شاعیرێکی کوردی عیراقی
هەندێ وتووێژ لە سنووری سەفسەتە تێدەپەڕێ، سەفسەتە لە «سفسطة = Sophism»ەوە بە مانای حەکیم و تێگەیشتوو، زیاتر بەوانە گوتراوە کە رۆشنبیرییەکی کرچ و کاڵیان هەیە، بەڵام توانایەکی لەبننەهاتووی قسەکردنێکی بێکۆتایان هەیە بێئەوەی بێزاربن و بە مەبەستەوە خۆیان لە راستییەکان گێل دەکەن و بابەتەکان بەسەریەکدا دەشێوێنن بۆ ئەوەی ئەوانیتر بەلاڕێدا بەرن. کورد بەمجۆرە وتووێژە دەڵێ «ئاسنی سارد دەکوتێ».
جا منیش نامەوێ تێکهەڵکێشی دیالۆگێکی سەفستەیی بم کە ئەمسەری هەیە و ئەو سەری نییە، بەتایبەت لە بابەتێکی هەستەوەری وەکو «ئیدیعاکانی نەتەوەپەرستی» کە زۆرجار مەبەست لێی تەنها تێپەڕاندنی خیتابێکە، سادەترین پێناسە بۆی بێمانا و کرچ و کاڵییە. «نەتەوەپەرستی» ئەو چەمکەی بەپێی سەردەم و بە لەبەرچاوگرتنی هەلومەرجی سیاسی و ستراتیژی قسەی
جیاواز هەڵدەگرێ.
ئەو کەسانە نا کە نەتەوەپەرستانە بیر دەکەنەوە، بەڵکو ئەوانەی ئیدیعای نەتەوەپەرستی دەکەن، خۆیان گێل کردووە و توانای تێپەڕاندنی سنوورێکیان نییە کە بەرەو جیهانێکی فراوانتر دەمانگوێزێتەوە و زیاتر لەوەی شتێکی تازە بڵێن قسە دەجوونەوە. ئێستا ئێمە گرێدراوی هەلومەرجێکی سیاسیی هەرێمی و نێودەوڵەتین کە من وەکو شاعیر و هیچ رۆشنبیرێکی تر لێی بەرپرس نییە، بۆ ئەوەی هەڵوێستی نەتەوەپەرستیمان بخرێتە ژێر گومان و بەرپرسیارێتییەوە. جا ئەوانەی کرچ و کاڵ بیر دەکەنەوە، تەنها مانشێتەکان دەخوێننەوە و بابەتە رووکەشەکان سەرنجیان رادەکێشێت نەک ناوەڕۆک، بێئەوەی کەمێک خۆیان ماندوو بکەن و قووڵبنەوە و لێی تێبگەن، فەتوا دەدەن و کۆمەڵێ دروشم دەڵێنەوە کە هیچ لە هیچ ناگۆڕێت.
مەبەستم بوو ئەمڕۆ وتاری گۆشەکەم بۆ ئەو بابەتە تەرخان بکەم، چونکە لەگەڵ بڵاوکردنەوەی هەر بابەتێکم بە زمانی عەرەبی کەسانێک، لە جیاتی دەستخۆشی، هەمیشە لە خەمی ناشیرینکردندان، دێنە سەر خەت و گلەیی دەکەن و رەخنەی ئەوە دەگرن کە بۆچی هەتا ئێستا وەکو «شاعیرێکی عیراقی» یان «کوردی عیراقی» دەناسرێنرێم؟ ئاخر ئەمە جگە لە کرچ و کاڵ بیرکردنەوە هیچی تر نییە. ئەم بابەتە بۆ ئێمەی کورد بە ئازارە، ناچاریشین روونی بکەینەوە. ئەمە دۆخێکی سیاسییە من نەمخوڵقاندووە، لە روویەکەوە پەیوەندیی بە ئاکامی بە هەڵە سیاسەتکردنی کورد خۆیەوە هەیە و گرێدراوی سیاسەتی ناوچەیی و جیهانییە کە هێشتا دوور لە وەسایەی وڵاتێک لە وڵاتەکانی کوردستانیان بەشکردووە میللەتێکی سەربەخۆ نییە بە ناوی کوردەوە. ئەوەتا هەتا ئەمڕۆ کوردی کوردستانی عیراق بە پاسپۆرتی عیراقی هاتوچۆی دەرەوەی کوردستان دەکەن و بەشداری بۆنە و چالاکییە ئەدەبی و رۆشنبیرییەکان دەکەن، ماڵیشیان ئاوابێت ئەوانەی بە (شاعیرێکی کوردستانی) ناومان دەبەن و بە وشەی (عیراقی) دڵگرانمان ناکەن. بەڵام بیرت نەچێت دەستوورێک هەیە کورد دەنگی بۆ داوەو ئیمزای لەسەر کردووە و کوردستانەکەمانی کردۆتە (اقلیم کردستان) کە بەشێکە لە عیراق ئیتر قسە و هەڵوێستێکی لەو جۆرە هیچ مانایەکی نامێنێت هەتا ئەوکاتەی هەموو شەرت و مەرجەکانی دەوڵەتی سەربەخۆ لە خۆماندا کۆدەکەینەوە و بەسەر کۆمەڵگەی نێودەوڵەتییدا دەسەپێنین، دانمان پێدا بنێن، ئەوکاتە ئەگەر لەلای ناوی منەوە نووسرا (شاعرة کوردیة من العراق)، بۆت هەیە بەردبارانم بکەیت.
ک. ر.
جا منیش نامەوێ تێکهەڵکێشی دیالۆگێکی سەفستەیی بم کە ئەمسەری هەیە و ئەو سەری نییە، بەتایبەت لە بابەتێکی هەستەوەری وەکو «ئیدیعاکانی نەتەوەپەرستی» کە زۆرجار مەبەست لێی تەنها تێپەڕاندنی خیتابێکە، سادەترین پێناسە بۆی بێمانا و کرچ و کاڵییە. «نەتەوەپەرستی» ئەو چەمکەی بەپێی سەردەم و بە لەبەرچاوگرتنی هەلومەرجی سیاسی و ستراتیژی قسەی
جیاواز هەڵدەگرێ.
ئەو کەسانە نا کە نەتەوەپەرستانە بیر دەکەنەوە، بەڵکو ئەوانەی ئیدیعای نەتەوەپەرستی دەکەن، خۆیان گێل کردووە و توانای تێپەڕاندنی سنوورێکیان نییە کە بەرەو جیهانێکی فراوانتر دەمانگوێزێتەوە و زیاتر لەوەی شتێکی تازە بڵێن قسە دەجوونەوە. ئێستا ئێمە گرێدراوی هەلومەرجێکی سیاسیی هەرێمی و نێودەوڵەتین کە من وەکو شاعیر و هیچ رۆشنبیرێکی تر لێی بەرپرس نییە، بۆ ئەوەی هەڵوێستی نەتەوەپەرستیمان بخرێتە ژێر گومان و بەرپرسیارێتییەوە. جا ئەوانەی کرچ و کاڵ بیر دەکەنەوە، تەنها مانشێتەکان دەخوێننەوە و بابەتە رووکەشەکان سەرنجیان رادەکێشێت نەک ناوەڕۆک، بێئەوەی کەمێک خۆیان ماندوو بکەن و قووڵبنەوە و لێی تێبگەن، فەتوا دەدەن و کۆمەڵێ دروشم دەڵێنەوە کە هیچ لە هیچ ناگۆڕێت.
مەبەستم بوو ئەمڕۆ وتاری گۆشەکەم بۆ ئەو بابەتە تەرخان بکەم، چونکە لەگەڵ بڵاوکردنەوەی هەر بابەتێکم بە زمانی عەرەبی کەسانێک، لە جیاتی دەستخۆشی، هەمیشە لە خەمی ناشیرینکردندان، دێنە سەر خەت و گلەیی دەکەن و رەخنەی ئەوە دەگرن کە بۆچی هەتا ئێستا وەکو «شاعیرێکی عیراقی» یان «کوردی عیراقی» دەناسرێنرێم؟ ئاخر ئەمە جگە لە کرچ و کاڵ بیرکردنەوە هیچی تر نییە. ئەم بابەتە بۆ ئێمەی کورد بە ئازارە، ناچاریشین روونی بکەینەوە. ئەمە دۆخێکی سیاسییە من نەمخوڵقاندووە، لە روویەکەوە پەیوەندیی بە ئاکامی بە هەڵە سیاسەتکردنی کورد خۆیەوە هەیە و گرێدراوی سیاسەتی ناوچەیی و جیهانییە کە هێشتا دوور لە وەسایەی وڵاتێک لە وڵاتەکانی کوردستانیان بەشکردووە میللەتێکی سەربەخۆ نییە بە ناوی کوردەوە. ئەوەتا هەتا ئەمڕۆ کوردی کوردستانی عیراق بە پاسپۆرتی عیراقی هاتوچۆی دەرەوەی کوردستان دەکەن و بەشداری بۆنە و چالاکییە ئەدەبی و رۆشنبیرییەکان دەکەن، ماڵیشیان ئاوابێت ئەوانەی بە (شاعیرێکی کوردستانی) ناومان دەبەن و بە وشەی (عیراقی) دڵگرانمان ناکەن. بەڵام بیرت نەچێت دەستوورێک هەیە کورد دەنگی بۆ داوەو ئیمزای لەسەر کردووە و کوردستانەکەمانی کردۆتە (اقلیم کردستان) کە بەشێکە لە عیراق ئیتر قسە و هەڵوێستێکی لەو جۆرە هیچ مانایەکی نامێنێت هەتا ئەوکاتەی هەموو شەرت و مەرجەکانی دەوڵەتی سەربەخۆ لە خۆماندا کۆدەکەینەوە و بەسەر کۆمەڵگەی نێودەوڵەتییدا دەسەپێنین، دانمان پێدا بنێن، ئەوکاتە ئەگەر لەلای ناوی منەوە نووسرا (شاعرة کوردیة من العراق)، بۆت هەیە بەردبارانم بکەیت.
ک. ر.
وتارەکانی تری نووسەر
