چاوپێكەوتن

ستران عەبدوڵڵا: راگەیاندن رۆڵی گەورەی هەیە، بەڵام ناتوانیت پێشەنگایەتی بكات

مەودا میدیا - سلێمانی |


ستران عەبدوڵڵا: راگەیاندن رۆڵی گەورەی هەیە، بەڵام  ناتوانیت پێشەنگایەتی بكات
مەودا میدیا- خەڵەف غەفور

بەشی دووەم

ستران عەبدوڵڵا ھەم سەرنووسەری رۆژنامەی کوردستانی نوێ و ھەمیش ئەندامی سەرکردایەتی یەکێتیی نیشتتمانیی کورستانە، رۆژنامەوانی قاڵبووی قۆناغی دوای راپەڕین و ئەزموونی جیاوازی کایەی سیاسیی نزیک بە سێ دەیەی کوردستانی دوای ئازادبوونە.

لە چاوپێکەوتنێکی تایبەتدا لەگەڵ مەودا میدیا باسی زۆر بوار و کایە دەکەین، بەشی دووەمی گفتوگۆکەمان تەرخانكراوە بۆ 

ئەركی راگەیاندن و چۆنیەتی بەشداریی لە رێگریكردن لە گەڕانەوەی وەرزری دووەمی كۆرۆنا، ئەوەشی ئایا راگەیاندن دەتوانێت پێشەنگایەتی خێزان و كۆمەڵگە بكات بۆ خۆپارێزی و تەندروست بوون؟

كۆرۆنا خەریكە دەڕوا، چی بكەین و ئەركی راگەیاندنەكان چییە بۆ ئەوەی زۆر كەم سەرمان لێبداتەوە؟

ستران عەبدوڵڵا: كۆرۆنا با بڕوا و ئاو و ئاوچێ‌ وەكو عەرەب دەڵێت "غەیرو مەئسوف عەلییە".  ئەركی راگەیاندن لەدوای ئەم تەنگژەیە زۆرە زۆرە. هەموو تەنگژەیەك دوای تەواوبوونی لە هەڕەشەوە دەبێتە تەحەدا و لە تەحەداشەوە دەبێتە دەرس‌ و پەند بۆ باشتر رێكخستنەوەی ژیانی خۆمان كە لێرە مەبەست ژیانی میدیاییمانە.

ھەمیشە لە پەنای نەمانی پەتای ئیقلیمگیر و جیھانیدا دونیای دواتر دەگۆڕێت و بۆ ئەوەی نەچینەوە بازنەی یەکەم گەرەکە کونو کەلەبەرەکانی بوونە مایەی ھاتنە ژوورەوەی بەڵاکان بگرین و نەھێڵیین بەناوی تر و رەنگی ترەوە بێنەوە.

راگەیاندنەکان سەکۆی گەیاندن و پەخشکردن و ناساندن و ئینجا ھەڵسەنگاندنی ئەو کۆشش و خەباتە زانستی و جڤاکی و ئیدارییەیە کە دونیا و سەنتەرە گەورەکان بۆ بەرچەرچدانەوە و ئیحتواکردن و لەناو بردنی پەتا و بەڵا گەورەکان دەینێن.

دەوترێت پێویستمان بە ھۆشیارییەکی بەردەوام ھەیە بۆ تەندروست بوون، کێ ئەرکی لەپێشینەی ئەو ھۆشیارییەی لەسەرە، راگەیاندن دەکارێ چی پێشکەش بکات؟

ستران عەبدوڵڵا: ئەگەر پۆلینێکی گشتی بکەین، بەشی زۆری میدیای كوردی سیاسییە،  كە ئەمە هۆكاری مێژوویی خۆی هەیە و جێی باسی ئێرە نییە.  لە تایتڵی رۆژنامەكاندا دەبینین نووسراوە سیاسیی گشتییە، ئەم مەبەستی "گشتییە" كەمترین كاری لەسەر كراوە. زۆربەی جار رۆژنامەكان (لەوێشەوە دەتوانین گشتگیری بكەن بۆ كەناڵەكانی پەخشی رادیۆ و تەلەفزیۆن و میدیای نوێیش).

بەشی «گشتییە» بە بەشێكی ناكام و  بێكەڵك دەبینیت،  وەكو وانەی رەسم ‌و وەرزش ‌و سرودە لە قوتابخانە بێ حەوسەڵەكانی كوردستاندا . بایەخی تواناداری و دارایی پێنادرێت و پۆشتە و پەرداخ ناكرێت. كە لێرەدا بەشی تەندروستی ‌و زانستی گشتیش هەروایە.

لەمەودوا گرنگە میدیای كوردی لەسەر سێ‌ تەوەری بواری تەندروستی كاربكات:

یەكەم: بواری گۆڤار و بڵاوکراوە و کەناڵی تایبەتی  تەندروستی و گۆڤاری پسپۆڕی تایبەتمەندی پێشبخات. ئەمە دەکرێ بەشێك بێت لە هۆشیاری گشتی تەندروستی و كۆمەڵایەتی . پانتایی پێکەوە  هاوبەشێتی رۆژنامەوانی تایبەتمەندی تەندروستی و دكتۆر و كارمەندانەی تەندروستی خاوەن سەلیقەی لێكۆڵینەوە و نووسین گەشەپێبدات .

دووەم: لە میدیا گشتییەكانەوە سەكۆی تەندروستی گشتی و ئەوەی دەشێ‌ پێی بوترێ‌ های لایف ژیانی دروست بەردەوام لە کایەدا بێت. میدیای  ژیان دروستی بە زمانی سادە و تێگەیشتنی ئاسان فەرھەنگی تەندروستی باش و خۆپارێزی و ساغلەمی لە ناو کۆمەڵدا دەباتە سەرێ.

سێیەم: میدیاكان چەند جیا بن لە سەنگەربەندی سیاسی و ئایدۆلۆژی لە دۆسێی گرنگ و لە هەڕەشە هاوبەشەكاندا ژووری هەماهەنگی هاوبەش پێكبێنن ‌و زانیاری و پێدراوی پێویست لەگەڵ یەک بگۆڕنەوە و بیكەنە ئەزموونی پێكەوە كاركردن. ئەمە قەت رێگە لە تایبەتمەندی کار و پێشبڕکێی پیشەیی ناگرێت، بەڵکو رێگەی زیاتریشی بۆ خۆش دەکات.

راستییەکەی تەگبیرە گشتییەكانی خۆپارێزی لەم بەڵایە کە ھەمووان فێری بوون نابێ‌ بێ‌ خەزینی باشی گۆڕینی رەفتار و هۆشیاری تەندروستی گشتی و کولتووری پاکوتەمیزی تازە بەدەست ھاتوو بۆ كۆمەڵگەمان تێپەڕێت ‌و ئەزموونی لێ وەرنەگرین، میدیاش دەبێ‌ سەكۆی ئەم كایەیە و دەرس وەرگرتن  بێت.

ئایا راگەیاندن دەكارێ‌ پێشانگایەتی خێزان و كۆمەڵگە بۆ خۆپارێزی لەئەستۆ بگرێ‌. دەمەوێ‌ بزانم چۆن ئەو ئەركە وازی دەكات؟

ستران عەبدوڵڵا: دەتوانێ‌ رۆڵی زۆر گەورە بگێڕێت، بەڵام ناتوانێت پێشانگایەتی بكات. ئەمە ئەركێكی گشتی دامەزراوەكانی وڵاتە كە پێكەوە تۆڕی بەرپرسیارێتی و پێشەنگایەتی رێكبخەن‌ و شوێنی میدیاش لەم تۆڕەدا دابین بكەین، یان وەك هەمیشە خۆی شوێنی خۆی بكاتەوە.

میدیا و باڵ و باسكەكانی لە پەخش و چاپ و مەڵتی میدیا بەگشتی دەگەنە هەموو ماڵ و خێزانێك.  بۆیە بێ‌ ئەوان هیچ ناكرێ‌، بەڵام هەر بەتەنیا بەوانیش ناكرێت. 

دامەزراوەكانی تەندروستی و زانكۆكان‌ و ناوەندەكانی توێژینەوە دەبێ‌ وانە لە كەرەنتینەی لوتبەرزی و بورجی عاجی دووری لە خەڵک و میدیا كە چاو و دڵ و گوێی كۆمەڵگەیە وەربگرن و واز لە خۆبەدوور گرتن بێنن و پەیوەندییە گشتییەكانی خۆیان لەگەڵ میدیاكان ئەبدەیت بكەنەوە. میدیاكان كراوەن و ئامادەی هەموو هاوكارییەكەن، بەڵام خوویەكی خراپمان هەیە کە  ئەگەر هاوكارییمان نەكەن خۆمان ئیجتهاد دەكەین و لەو ئیجتهادەدا دەكەوینە هەڵەی زەقەوە. جا هەڵەی زەق لە سیاسەتدا دەڕوا و كەس پێی نازانێ‌ و كەسیش لێپرسینەوەی لەسەر ناكات لەم گەڕەلاوژێیەی وڵاتی ئێمەدا، بەڵام ئیجتهادی هەڵە و پەڵە لە كایەی زانست بەگشتی و ھی پزیشكی و تەندروستی بەتایبەتی كارەسات دەخوڵقێنێ‌ وەك هەڵەی دكتۆر وایە كە مردووی پێ‌ چاك ناكرێتەوە. لەم ماوەی بەڵای کۆرۆنادا ناشارەزایی و کەم حەوسەڵەیی میدیامان بینی کە خەریک بوو نیەت باشی و ھیمەتی دڵسۆزانە تێکبدات.
Qaiwan
Qaiwan

زۆرترین خوێندنەوە

بیروڕا


News

رێنوسی تابلۆی ئۆتۆمبێلەكانی هاتوچۆی هەرێم هەڵەن

لەلایەن ئه‌رسه‌لان په‌رۆش


News

پارستنی ئاو وەکو ئەرکێکی بنەڕەتیی ژیان

لەلایەن د.مونیرە ئەبوبەکر


News

بۆ ناهێڵن عەرەبە ئاوارەکان بگەڕێنەوە؟

لەلایەن خەڵەف غەفور


News

نەرمین عوسمان؛ خەباتگێڕێکی کۆڵنەدەر

لەلایەن هیوا محەمەد