د. ئیسماعیل نامیق
کەی خۆپیشاندان بکرێت؟
پێشتر باسی ئەوەم کردبو، چەکی خۆپیشاندان چەکێکی کاریگەرە، بەڵام بەو مەرجەی بزانرێت، کەی‌‌و لەکوێ‌و چۆن‌و بۆچی بەکار دەهێنرێت؟ هەندێک هاوڕێ بەنیەتپاکی‌‌و هەندێکی تر بەنیەت خراپی رەخنەیان گرتبوو، هەندێکی تر بێ ئاگایانە جنێوبارانیان کردبوم، کە ئەمە دیاردەیەکی زۆر خراپە لەتۆڕە کۆمەڵایەتیەکاندا، هەندێکی تر پرسیاری ئەوەیان کردبوو کەی کاتی خۆپیشاندانە؟ لەوەڵامدا دەڵێم هەموو کات کاتی خۆپیشاندانە. بەڵام خۆپیشاندان بۆچی؟
ئەگەر بۆ دامەزراندن‌و مووچەو کەمی خزمەتگوزاریی بێت ئەوا هەر کاتێک، مووچە نەبێت، یان دامەزراندن نەبێـت، یان هەر کێشەیەکی دیکەی رۆژانە ئەگەر بوونی هەبوو دەکرێـت خۆپیشاندانی لەپێناودا بکرێت، بۆچارەسەرکردنی ئەو کێشەیە.
ئەم جۆرە خۆپیشاندانە کاریگەریی زۆر گەورەی نابێت لەسەر حوکمڕانی‌‌و بەڕێوەبردن، وە رەنگە لەلایەن هەندێک کەسەوە ئیستغلال بکرێت، بۆ بەدەستهێنانی بەرژەوەندی کەسی. خۆ ئەگەر خۆپیشاندان بۆ گۆڕانکاریی‌‌و لەسەر کارلادانی دەسەڵاتداران بێت، ئەمە قەزییەکی گەورەیەو دەبێت بەپلان‌و لەکاتێکی گونجاوو بەشێوەیەکی بەردەوام بێَت، وەکو ئەوەی ئێستا لەبیلاروسیادا دەگوزەرێت، بۆیە لەکوردستانیشدا دەکرا لەدوای راگەیاندنی ئەنجامی هەڵبژاردنی 30/ 9/ 2019 پەرلەمانی کوردستانەوە، هێزەکانی دەرەوەی یەکێتی‌‌و پارتی ئەنجامەکانیان قبوڵ نەکردایەو لایەنگرو دەنگدەرەکانی خۆیان لەهەولێری پایتەختدا ببردایەتە سەر شەقام وخۆپیشاندانی گەورەیان بکردبا، تاکۆتاییان بەم مۆدێلەی حوکمڕانی نەهێنابا دەستبەرداری خۆپیشاندان نەبوونایە.
ئەوە گونجاوترین کات بوو بۆ گۆڕینی ئەم مۆدێلە کۆنەی حوکمڕانی‌‌و چەسپاندنی مۆدێلێکی نوێی حوکمڕانی. بەڵام بەداخەوە ئەو کات ئەم هێزانە لەئێستا پەرتەوازە تر بوون، هەریەکەو لەئاوازێکی ئەخوێند. نەدیدگایەکی هاوبەشیان هەبوو، نەتاک تاکیش دیدو تێڕوانینێکی جێگیرو دروستیان هەبوو. من راستییەکان بەو شێوەیە ئەخەمەروو کە هەن‌و خۆم درکیان پێ ئەکەم، نەک بەوشێوەیەی کە تۆ گەرەکتە.
ئەگەر بۆ دامەزراندن‌و مووچەو کەمی خزمەتگوزاریی بێت ئەوا هەر کاتێک، مووچە نەبێت، یان دامەزراندن نەبێـت، یان هەر کێشەیەکی دیکەی رۆژانە ئەگەر بوونی هەبوو دەکرێـت خۆپیشاندانی لەپێناودا بکرێت، بۆچارەسەرکردنی ئەو کێشەیە.
ئەم جۆرە خۆپیشاندانە کاریگەریی زۆر گەورەی نابێت لەسەر حوکمڕانی‌‌و بەڕێوەبردن، وە رەنگە لەلایەن هەندێک کەسەوە ئیستغلال بکرێت، بۆ بەدەستهێنانی بەرژەوەندی کەسی. خۆ ئەگەر خۆپیشاندان بۆ گۆڕانکاریی‌‌و لەسەر کارلادانی دەسەڵاتداران بێت، ئەمە قەزییەکی گەورەیەو دەبێت بەپلان‌و لەکاتێکی گونجاوو بەشێوەیەکی بەردەوام بێَت، وەکو ئەوەی ئێستا لەبیلاروسیادا دەگوزەرێت، بۆیە لەکوردستانیشدا دەکرا لەدوای راگەیاندنی ئەنجامی هەڵبژاردنی 30/ 9/ 2019 پەرلەمانی کوردستانەوە، هێزەکانی دەرەوەی یەکێتی‌‌و پارتی ئەنجامەکانیان قبوڵ نەکردایەو لایەنگرو دەنگدەرەکانی خۆیان لەهەولێری پایتەختدا ببردایەتە سەر شەقام وخۆپیشاندانی گەورەیان بکردبا، تاکۆتاییان بەم مۆدێلەی حوکمڕانی نەهێنابا دەستبەرداری خۆپیشاندان نەبوونایە.
ئەوە گونجاوترین کات بوو بۆ گۆڕینی ئەم مۆدێلە کۆنەی حوکمڕانی‌‌و چەسپاندنی مۆدێلێکی نوێی حوکمڕانی. بەڵام بەداخەوە ئەو کات ئەم هێزانە لەئێستا پەرتەوازە تر بوون، هەریەکەو لەئاوازێکی ئەخوێند. نەدیدگایەکی هاوبەشیان هەبوو، نەتاک تاکیش دیدو تێڕوانینێکی جێگیرو دروستیان هەبوو. من راستییەکان بەو شێوەیە ئەخەمەروو کە هەن‌و خۆم درکیان پێ ئەکەم، نەک بەوشێوەیەی کە تۆ گەرەکتە.
