نەدا مێرگەسوری
له میونشنه‌وه بۆ ڤاتیكان
له ماوه‌ی ئه‌و (56) خوله‌ی كه كۆنفرانسی ئاسایش له شاری میونشنی ئه‌ڵمانیا دیداری خۆی ساز ده‌كات، ره‌نگه هێنده‌ی ئه‌و چه‌ند ساڵه‌ی رابردوو كه سه‌ركرده باڵاكانی هه‌رێمی تێدا به‌شدار بوون، چاوی راگه‌یاندنه‌كانی كوردستان و هاووڵاتیان له‌سه‌ر ئه‌م كۆنفرانسه نه‌بووبێـت.
حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان و سه‌ركردایه‌تییه سیاسییه‌كه‌ی هه‌ر له دوای ساڵی(2003)ه‌وه‌و به‌شداری چالاكی هه‌بووه له‌م جۆره كۆنفرانسه نێوده‌وڵه‌تیانه، به تایبه‌ت دوای به‌شداری كارای سه‌رۆك (مه‌سعود بارزانی) له‌م كۆنفرانسه له ساڵی(2017)ه‌وه كه پێگه‌ی تایبه‌تی هه‌رێمیان له‌و كۆنفرانسه چه‌سپاند. ئه‌مه‌ش رێگه‌یه‌ك بوو بۆ ئه‌وه‌ی جیهان باشترو وردتر ئاشنای بارودۆخی كوردستان و پرسه سیاسی و ئه‌منی و بگره ئابوورییه‌كه‌شی ببێت. هه‌رێمێك كه رووبه‌ڕووی تیرۆریستانی داعش بوویه‌وه‌و هێزی پێشمه‌رگه كه حكومه‌تی عێراق به هه‌ردوو سه‌رۆك وه‌زیرانه‌كه‌ی (مالیكی و عه‌بادی)یه‌وه، مووچه‌و هاوكاری سه‌ربازییان لێ بڕیبوو، بووه قه‌لغانی پاراستنی خاك و خه‌ڵك و له جیاتی ته‌واوی دونیا شه‌ڕی بۆ پاراستنی مرۆڤایه‌تی كرد.
ئه‌م جاره‌و له ساڵی(2020) به‌ڕێز (مه‌سرور بارزانی) وه‌ك سه‌رۆك وه‌زیران بانگهێشتی ئه‌م كۆنفرانسه جیهانییه كراوه، وه‌ك سه‌رۆك وه‌زیرانی هه‌رێمێكی سه‌قامگیر له ناوچه‌یه‌كی شڵه‌ژاو و له‌ته‌ك سه‌رۆك و به‌رپرسی باڵای ده‌وڵه‌تانی كاریگه‌ری جیهان ئاماده‌ی ئه‌و كۆنفرانسه بوو.
هه‌رێمێكی ئیستراتیجی و خاوه‌ن پێگه‌ی ئابووری و سیاسی و ئه‌منی گرنگ كه له ناوچه‌یه‌كی شڵه‌ژاوی ناسه‌قامگیر مایه‌ی سه‌قامگیری ناوچه‌كه‌یه‌و له هێنانه دی ئه‌منیه‌تی وڵاتانی ئه‌ورووپایش رۆڵی به‌رچاوی هه‌بووه، بۆیه‌شه چاوی زۆربه‌ی هه‌ره زۆری سه‌ركرده‌ی ده‌وڵه‌تان و به تایبه‌ت ده‌وڵه‌ته زڵهێزه‌كانی له‌سه‌ره‌و به گرنگییه‌وه لێی ده‌ڕوانن.
له‌سه‌ره‌تاوه كۆنفرانسی ئاسایشی میونشن كه له (1963)ه‌وه ده‌ستی به‌كاره‌كانی كرد، وه‌ك دانیشتنێكى نێوان ئه‌مریكاو ئه‌ڵمانیا بۆ ئاڵوگۆڕكردنی زانیاری بۆ پرسه ئه‌منییه‌كانی ئه‌و كات ئه‌نجام درا، به‌ڵام ئێستا كه خولی (56)ی خۆی له (14 بۆ 16)ی شوبات به‌ست، بووه‌ته كۆنفرانسێكی نێوده‌وڵه‌تی گرنگ و كاریگه‌ر كه سه‌ركرده‌ی وڵاتانی زلهێز و جیهانی تێیایدا باس له ئه‌من و ئاسایش و ئاشتی و ئه‌و ئاڵنگاری و كۆسپ و ته‌گه‌ره ئه‌منی و سیاسیانه ده‌كه‌نه‌وه كه رووبه‌ڕووی جیهان ده‌بێته‌وه.
ژماره‌یه‌كی زۆری سه‌رۆكی وڵاتان و وه‌زیرانی ده‌ره‌وه‌و به‌رگری و نه‌ته‌وه یه‌كگرتووه‌كان و یه‌كێتی ئه‌وروپا و ناتۆ و رێكخراوه نێوده‌وڵه‌تییه‌كان تێیایدا به‌شدار ده‌بن و گه‌نگه‌شه و گفتوگۆی جیدی ده‌كه‌ن له‌سه‌ر ره‌وشی ئێستای ئاسایشی جیهانی و باس له رێكارو چالنجه‌كانی داهاتووی ئاسایشی جیهان ده‌كه‌ن.
ئه‌مساڵ مه‌له‌فی رۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست و ئاڵۆزی و دۆخی شڵه‌ژاویی ناوچه‌كه، یه‌كێك بوو له مه‌له‌فه گرنگ و هه‌ستیاره‌كانی ئه‌م كۆنفرانسه، هه‌ر بۆیه‌شه به‌شداری هه‌رێمی كوردستان و ئه‌و ژماره زۆره‌ی كۆبوونه‌وه‌كانی سه‌رۆك وه‌زیران به‌ڕێز(مه‌سرور بارزانی) له‌گه‌ڵ سه‌ركرده و كه‌سه باڵاكانی وڵاتانی به‌شداربووی ئه‌و كۆنفرانسه گرنگییه‌كی یه‌كجار زۆری هه‌بوو، به تایبه‌ت ئه‌و دیپلۆماسیه‌ته نه‌رمه‌ی كه سه‌ركردایه‌تی سیاسی هه‌رێمی كوردستان گرتوویه‌تیه به‌ر بۆ په‌یوه‌ندی دروست كردن و پته‌و كردنی په‌یوه‌ندییه‌كانی له‌گه‌ڵ ئه‌و وڵاته كاریگه‌رانه‌ی له ناوچه‌كه رۆڵی به‌رچاویان هه‌یه، به تایبه‌ت (ئه‌مریكا، روسیا، ئێران و توركیا). هه‌روه‌ك بینیمان كه به‌ڕێزیان له‌و سێ رۆژه‌ی له‌و كۆنفرانسه ئاماده بوون له‌گه‌ڵ سه‌ركرده باڵاكانی ئه‌و وڵاتانه كۆبوونه‌وه‌و گفتوگۆی جیدی له‌سه‌ر پرسه گرنگه‌كان ئه‌نجام داوه.
ئه‌مه‌ش نیشانه‌ی گرنگی جیۆپۆلۆتیكی هه‌رێمی كوردستان و دووربینی و لێهاتووی سه‌ركردایه‌تی و به‌هێزی دیپلۆماسیه‌ت و حه‌كیمانه بیركردنه‌وه‌ی سه‌ركرده‌كانی ئه‌و هه‌رێمه‌یه. دوێنی له داڤۆس و ئه‌مڕۆش له میونشن و ڤاتیكان كۆبوونه‌وه‌ی سه‌ركرده‌كانی هه‌رێم و به‌هێزی دیپلۆماسیه‌تی ئه‌وان، بووه بابه‌تی رۆژه‌ڤ وسه‌ردێڕی هه‌واڵی میدیا جیهانییه‌كانیش.
كۆنفرانسی میونشن و كۆبوونه‌وه‌كانی سه‌رۆك وه‌زیران و شانده‌كه‌ی له‌گه‌ڵ ئه‌و ژماره زۆره‌ی به‌رپرس وسه‌ركرده باڵاكانی وڵاتان له ماوه‌ی دوو سێ رۆژی كۆنفرانسه‌كه و دواتریش سه‌ردانی فه‌رمی ئه‌وان بۆ ئیتالیا و ڤاتیكان و كۆبوونه‌وه‌ی سه‌رۆك وه‌زیرانی هه‌رێم له‌گه‌ڵ سه‌رۆك وه‌زیران و به‌رپرسه سیاسییه‌كانی ئیتاڵیا و دانیشتنی له‌گه‌ڵ قه‌داسه‌تی (پاپا فره‌نسیس) مه‌رجه‌عی باڵای ئایینی مه‌سیحییه‌كان گرنگی تایبه‌تی خۆیان هه‌یه كه فاكته‌ری گرنگن بۆ به‌هێزتركردنی پێگه‌ی هه‌رێمی كوردستان له‌سه‌ر ئاستی نێوده‌وڵه‌تی.
ئاشكرایه كه ئه‌م جۆره كۆبوونه‌وانه وه‌ك ده‌رفه‌تێكی نێوده‌وڵه‌تی بۆ په‌ره‌پێدانی په‌یوه‌ندییه دیپلۆماسییه‌كانی هه‌رێمى كوردستان له‌گه‌ڵ كۆمه‌ڵگه‌ی نێوده‌وڵه‌تی و ده‌ر‌خستنی سیاسه‌ت و هه‌ڵوێست و بۆچوونی هه‌رێم سه‌باره‌ت به پرسه هه‌رێمى و نێوده‌وڵه‌تییه‌كان ئه‌ژمار ده‌كرێت، كه ئه‌مه‌ش به راستی سه‌ركه‌وتنی دیپلۆماسییه‌تی هه‌رێم و سه‌ركردایه‌تیه‌كه‌یه‌تی كه هۆكاری كرانه‌وه‌ی هه‌رێم بوونه به رووی جیهان.
كوردستان وه‌ك (ئه‌كته‌رێكی بێده‌وڵه‌ت) و خاوه‌ن پێگه‌یه‌كی ئیستراتیجی، بۆ وڵاتانی زلهێزو ئه‌وروپایی له روانگه‌ی به‌رژه‌وه‌ندییه‌كاییه‌وه گرنگی تایبه‌تی خۆی هه‌یه، به‌ڵام ئه‌مه ده‌رفه‌تێكی ئاڵتونیشه بۆ هه‌رێمی كوردستان كه وه‌ك كیانێكی خاوه‌ن پێگه‌ی ئیستراتیجی و جیۆپۆلۆتیكی گرنگ رۆڵ و كاریگه‌ری خۆی هه‌بێـت و به هۆی ئه‌و جۆره دیدارانه‌وه له سه‌ركرده‌ی وڵاتان بگه‌ینێت كه مامه‌ڵه‌ی ئه‌و، له هی عێراق جیابكه‌نه‌وه، چونكه هه‌رێم له رۆژهه‌ڵاتی ناوینی شڵه‌ژاوی ناسه‌قامگیر، فاكته‌ری سه‌قامگیری و ئارامی ناوچه‌كه‌یه و ئه‌كته‌رێكی متمانه پێكراوی ناوچه‌یی و نێوده‌وڵه‌تیشه.
زۆرجار لێره‌و له‌وێ گوێبیستی قسه‌ی هه‌ندێك نه‌یاری ناوخۆیی ده‌بینه‌وه، كه له‌و ده‌سكه‌وتانه ده‌ده‌ن كه بۆ كورد و كوردستانیان و له‌سه‌ر ده‌ستی هه‌ندێك كه‌سایه‌تی سیاسی و نه‌ته‌وه‌یی به‌ده‌ست دێن.
ئه‌وان له چوارچێوه‌یه‌كی كورتبینانه‌ی كه‌سی و حیزبی و به‌چاوپێهه‌ڵنه‌هاتنه‌وه، سه‌یری بابه‌ته‌كه ده‌كه‌ن و له گه‌وره‌یی ئه‌و ده‌سكه‌وتانه كه‌م ده‌كه‌نه‌وه‌و ده‌كه‌ونه دژایه‌تی كردن و مخابن كه هه‌میشه‌ش زه‌ره‌رمه‌ندی یه‌كه‌م گه‌لی كوردو كوردستانیان بوونه.
ئاشكرایه كه ئه‌و كۆبوونه‌وانه‌ی له داڤۆس و میونشن و ڤاتیكان ئه‌نجام دران و ئه‌و ستایشه‌ی له رۆڵی هه‌رێمی كوردستان و حكومه‌ته‌كه‌ی ده‌كرێت بۆ هێنانه‌دی كه‌شێكی ئارام بۆ ته‌واوی پێكهاته ئایینی و نه‌ته‌وه‌ییه‌كان و هه‌روه‌ها بۆ ره‌خساندنی په‌ناگه‌یه‌كی ئارام بۆ سه‌دان هه‌زار ئاواره و په‌نابه‌ر و رووبه‌ڕووبوونه‌وه‌ی بیری توندڕه‌وی و شه‌ڕی تیرۆر و پارێزگاری كردنی له مرۆڤایه‌تی و ئازادی پێكهاته‌كان و به‌رگری كردن له ماف و كه‌رامه‌تیان و قوربانی دان له پێناویان.
ئه‌وه‌مان پێده‌ڵێن كه هه‌رێمی كوردستان له‌سه‌ر رێچكه دروسته‌كه‌ی (سیاسه‌ت كردن) دایه‌و باڵانسی هێزی له ناوچه‌كه پاراستووه‌و جیۆپۆله‌تیكه گرنگ و هه‌ستیاره‌كه‌ی له ناوچه‌كه‌دا هی ئه‌وه نییه وڵاته زڵهێزو كاریگه‌ره‌كان وا به‌ئاسانی ده‌سبه‌رداری ببن. بۆیه له پێناو به‌هێزی كوردستان و به‌رژه‌وه‌ندییه باڵاكانی گه‌لی كوردستان، پێویسته هه‌موومان هاوكاری سه‌ركردایه‌تی سیاسی كوردستان بین و یه‌كڕێز و ته‌با بین و هه‌موومان خۆمان به (كوردستانی) بزانین جا له هه‌ر ئایین ونه‌ته‌وه‌و مه‌زهه‌ب و پارتێك بین و خزمه‌تی به‌رنامه‌و ئه‌جێندایی كوردستانیانه بكه‌ین، نه‌ك له پێناو ده‌سكه‌وتی كه‌سی و حیزبی داهاتووی گه‌لێك بخه‌ینه به‌ر مه‌ترسی.
https://www.youtube.com/watch?v=TRfhmiT5-r4
