ئینستتیوتی نارین- هێمن سەعید

14ی ئایار، ماڵپەڕی (ئاڕ تی) عەرەبی، ڤیدیۆی كاروانێكی گەورەی بارهەڵگریان بڵاوكردەوە لە كاتی تێپەڕینیان بە شاری قامیشلوودا، كە هەڵگری تابلۆی هەرێمی كوردستان بوون و لە رێگەی دەروازەی وەلیدەوە داخڵی سوریا بووبوون. ئەگەرچی ئەو بارهەڵگرانە داپۆشراو بوون و ئەستەم بوو بزانرێت چی لەناویاندا هەیە، بەڵام بەپێی زانیاریی ماڵپەڕەكە؛ ئامڕاز و ئامێری لۆجستییان هەڵگرتبوو و بەرەو ناوچەی ریف و حەسەكە و بنكە ئەمەریكییەكان رۆیشتوون.

پێشتریش بەشێك لە سەرچاوە عەرەبییەكان بڵاویانكردەوە "لە 10 و 11ی ئایاری ئەمساڵ، فڕۆكەی بارهەڵگری سەربازیی ئەمریكی، لە بنكەی (تەل بیدەر)، زرێپۆشی سەربازی و چەك و ئامێری قورسی سەربازی و لۆجستیی داگرتووە". هەروەها ئاماژەشیان بەوە كردووە کە "ئەمریكا هێزی سەربازی و چەك و تەقەمەنیی لە عیراقەوە گواستووەتەوە بۆ ناوچەی حەسەكە لە باكووری سوریا."

رۆژنامەی (ئایدنلیكی) توركی بڵاویكردەوە "ئەمریكا پلان بۆ دابەشكردنی سوریا و دروستكردنی دەوڵەتێكی فراوانی بەهێزی كوردیی لە باكووری رۆژهەڵاتی سوریا دادەڕێژێت".

پێشتریش رۆژنامەی (شەرقولئەوسەت) بڵاویكردبووەوە "ئەمریكا لە هەوڵدایە بۆ نێوەندگیریی لە نێوان حیزبەكانی رۆژئاوای كوردستان؛ بە مەبەستی لێكنزیكردنەوەیان و یەكخستنی گوتاری سیاسییان، تا بتوانن پێكەوە ئیدارەیەكی هاوبەش دروست بكەن".

لە راپۆرتەكەی رۆژنامەی (ئایدنلیكی) توركیدا هاتووە "ئەمریكا لە 10ی ئایاری ئەمساڵەوە زۆر بە چڕیی خەریكی گواستنەوەی كەلوپەلی سەربازی و ئامێری لۆجستییە بۆ ناوچە كوردییەكان و لە هەوڵدایە بۆ بوژاندنەوەی ژێرخانی ئابووری و بونیادنانی سەرخانێكی بەهێز بۆ ئەو ناوچانە، كە مەبەست لێی دامەزراندنی ئیدارەیەكی سەربەخۆیە بۆ كوردەكان و دابەشكردنی سوریایە بۆ چەند هەرێمێك".

پێشتریش ماڵپەڕی (عەرەبی 21) بڵاویكردەوە "فەرەنسا و ئەمریكا لە پشتەوە كار بۆ هەڵگیرسانی جەنگی نێوان عەرەب و كورد دەكەن لە سوریا، بە ئامانجی تێكدانی بارودۆخی ناوخۆیی سوریا تا لەو رێگایەوە بارودۆخێك دروست بكەن رێگەخۆشكەر بێت بۆ رێكخستنی كوردەكان بۆ دامەزراندنی هەیكەلێكی نوێی كوردیی لە باكووری سوریا و دابەشكردنی سوریا بۆ چەند هەرێمێك و سوریا بگۆڕن بۆ دەوڵەتێكی فیدراڵی".

لە راپۆرتی رۆژنامە توركییەكەدا هاتووە "ئەو هەنگاوەی ئەمریكا لە چوارچێوەی پلانێكی گەورەی نێوان ئیسرائیل و ئەمریكادایە بۆ دروستكردنی دەوڵەتێكی كوردیی گەورە، كە پێكدێت لە كوردەكانی توركیا و سوریا و عیراق و ئێران".

ماڵپەری (شروقی عەرەبی)، لە ئایاری ئەمساڵ، لە راپۆرتێكدا ئاماژەی بەوە كردووە "ئەمریكا خەریكی رێكخستنی ناوماڵی كوردە لە سوریا و عیراق". لە راپۆرتەكەدا هاتووە "ئەو هێزانەی لە سوریان و نزیكن لە كوردستانی عیراقەوە و ئەو هێزانەی لە سوریان و نزیكن لە قەندیلەوە، لێكیان نزیكردوونەتەوە." هەروەها ئاماژەی بەوەشكردووە "ئەمریكا رۆڵێكی گرنگی گێڕاوە لە نێوان هێزە كوردییەكان لەو بەرەوپێشچوونانەی ئەم دواییە لە كوردستانی عیراق، بەتایبەت لە بابەت گرژییەكانی زینی وەرتێ".

لە نیسانی ئەمساڵیش، سەرچاوە عەرەبییەكان ئاماژەیان بە كۆبوونەوەی نهێنیی بەرپرسانی پنتاگۆن كرد لەگەڵ فەرماندە و سەركردە كوردەكان لە (عەین ئەلعەرەب) لە سوریا. بەپێی هەندێك لەو سەرچاوانە؛ ئەمریكا بە كوردەكانی راگەیاندووە خۆیان ئامادە بكەن بۆ گۆڕانكارییەكی نوێ لە سوریا و ئامۆژگارییان كردوون بۆ پێشخستنی ژێرخانی ئابووری و گەشەسەندنی ناوچەكانیان تا بتوانن خۆیان بە سەربەخۆیی بەڕێوەببەن.
 
هەر بەپێی رۆژنامە توركییەكە "كوردەكانی رۆژئاوا سەربەخۆیی وەردەگرن و دەبنە خاوەن ئیدارەیەكی سەربەخۆ، كە پایتەختەكەی شاری (گبقە) دەبێت لە رۆژئاوای رەقە، كە هەموو كۆبوونەوەی ئەنجومەنە ئیدارییەكان و دەستە سەرۆكایەتییەكان لەخۆ دەگرێت".

توركیا لە كاتی هێرشەكانی بۆ سەر سوریا لە هەردوو پرۆسەی (چڵە زەیتون) و (كانی ئاشتی)، ئەمریكای بەوە تۆمەتبار كرد كە هاوكاریی هێزە كوردییەكانی كردووە بۆ شكستهێنانی ئەو هێرشانە. هەروەها توركیا هانی عەرەبەكانی ناوچە كوردییەكانیان دەدا، كە گوایە كوردەكان بە هاوكاریی ئەمریكا دەیانچەوسێننەوە و لە ماڵەكانی خۆیان دەریان دەكەن و بەزۆر دەیانكەن بە سەرباز. ئیسماعیل حەقی پەكین، سەرۆكی پێشووی هەواڵگریی توركیا، لە رۆژنامەی میللەتی توركیدا دەڵێت "ئەمریكا بە ئاشكرا هاوكاریی هێزەكانی (هەسەدە)ی دەكرد بۆ شكستهێنان بە پرۆسە سەربازییەكانی توركیا و هانی رێكخراوە كوردییەكانی دەدا بۆ وەدەرنان و چەوساندنەوەی عەرەبەكانی ئەو ناوچانە".

وەك ئاشكرایە؛ كوردەكان رۆڵێكی گەورە و گرنگیان هەیە لە بەگژداچوونەوەی تیرۆر و توندوتیژی. ئەمریكاش بە ئاشكرا ئەوەی رایگەیاندووە کە كوردەكان پاڵەوانی رووبەڕووبوونەوەی تیرۆریستانن، ئەوەش بووە بە هۆكاری رەوایەتیدان بۆ بەرگریكردن لە كوردەكان و كاركردن بۆ بەدەستهێنانی داهاتوویەكی باشتر بۆیان لەلایەن ئەمریكاوە. لەبەرانبەردا توركیا بە توندیی رێگریی دەكات لە هەر دەستكەوتێك بۆ كوردەكان و پاڵپشتیی عەرەبەكان دەكات و هانیان دەدات بۆ رێگریكردن لە هەر ئامانج و دەستكەوتێكی كورد لە ژێر دروشمی ئیسلامیی، بە بیانووی ئەنجامدانی زوڵم و ستەم و چەوساندنەوەیان لەلایەن كوردەكانەوە. 


*ئەم راپۆرتە لەلایەن هێمن سەعید، توێژەر لە ئینستتیوتی نارین بۆ توێژینەوە و بڵاوكردنەوە ئامادەكراوە.