تەندروستی
پێنج رێگەی گرنگ لە پیربوون دوورت دەخەنەوە
مەودا میدیا - سلێمانی |
مەودا میدیا-
پیربوون، قۆناغێكی تەمەنە كە مرۆڤ هەر پێی دەگات مەگەر لە تەمەنێكی زوو یان گەنجیدا بمرێت، بەڵام كۆمەڵێك رێگەی تەندروست یان هۆكار هەیە بۆ ئەوەی درەنگ نیشانەكانی پیریت تیادا دەركەوێت. رێگەكان ئاسان و سادەن، مرۆڤ دەتوانێت جێبەجێیان بكات و سوودی زۆری لێوەربگرێت:
یەكەم: پەیوەستبوون بە هاوبەشی ژیانەوە
توێژینەوەیەك دەریخستووە كە پەیوەستبوون بە كەسە نزیكەكانەوە رێگەیەكی باشە بۆ خۆدوورگرتن لە ناخۆشی و پیربوون، هەر بەپێی توێژینەوەكە گۆشەگیریی كۆمەڵایەتی دەبێتە هۆی هەوكردنی زۆر، هەروەها دەبێتە هۆی تووشبوون بە نەخۆشییەكانی دڵ، شێرپەنجە و شەكرە.
توێژینەوەیەك كە ساڵی 2008 ئەنجامدراوە دەریخستووە "43%ی ئەو ئەمەریكیانەی لەسەرووی 60 ساڵیەوەن هەست بە تەنهایی دەكەن، ئەوان بە تەنهاش ناژین، بەڵام هەست بە تەنهایی دەكەن تەنانەت كاتێك لەگەڵ خێزانەكەشیانن".
توێژینەوەكە پێشنیازی كردووە گرنگی بە پەیوەندییە كەسییەكان بدرێ، بەتایبەت لەگەڵ هاوبەشی ژیان، هەوڵی دڵخۆشكردنی یەكتر بدەن، گفتوگۆ بكەن لەسەر شتە نوێیەكان و ئیشی چێژبەخش ئەنجامبدەن.
دووەم: ژیانێكی كۆمەڵایەتیی بەهێز
بەپێی پێگەی (INK)، پەیوەندیی كۆمەڵایەتیی كاریگەریی گەورەی لەسەر تەندروستبوونی جەستە هەیە، چەندین توێژینەوە دووبارە و جەختیان لەسەر ئەوە كردووەتەوە ئەو كەسانەی پەیوەندیی كەسی و كۆمەڵایەتیی بەهێزیان هەیە زیاتر دەژین، ئەو كەسانەیشی پەیوەندییان بەهێزە بەدەست نەخۆشی درێژخایەنەوە دەناڵێنن وەكو نەخۆشییەكانی دڵ و خوێن.
سێیەم: هاوكاریكردنی ئەوانی دیكە
هاوكاریكردنی خەڵك دەبێتە هۆی كەمردنەوەی دوودڵی، راڕایی و روودانی كۆمەڵێك گۆڕانكاریی فسیۆلۆژی لە جەستەدا، ئەوەش یارمەتیدەرە بۆ ژیانێكی درێژ و باش.
هەروەها توێژینەوەكە پێشنیازی ئەنجامدانی كاری جوانی بێ بەرنامە دەكات بۆ ئەوانەی پێویستیان پێیەتی، بۆ نموونە خەندەكردن بۆ ئەو كەسانەی لەسەر شەقام بەلایاندا تێپەڕ دەبیت، بەخشینەوەی شیرینی بەسەر منداڵاندا، یان كاری خۆبەخشی لە دامەزراوەیەكی خێرخوازیدا كە ئەزموونت سوودی بۆیان دەبێت.
چوارەم: گەشبینی و بیركردنەوەی ئەرێنی
بەپێی پێگەی (INK) پەیوەستبوون بە هەڵوێستی ئەرێنی، ئەگەر لە هەندێك كاتدا قورسیش بێت، سوودی زۆری بۆ رووبەڕووبوونەوەی پیربوون هەیە، هەروەها ئەوانەی خاوەن بیركردنەوەی ئەرێنین بۆ داهاتوو و پێیان وایە كە پیربوون كێشەیەكی گەورە نییە، هەروەها دەتوانن بەشێوەیەكی سەربەخۆ كاربكەن و پارێزگاری لە توانایان بكەن، ئەوا كاردەكەن و چێژ لە ژیان وەردەگرن.
توێژینەوەیەك لە ساڵی 2019 ئاماژەی بۆ ئەوە كردووە "گەشبینی پەیوەندیی بە تەمەندرێژییەوە هەیە، تەنانەت "تەمەنێكی زۆر درێژ"، دوور نییە تەمەنت بگەیەنێتە 85 ساڵ و زیاتریش.
پێنجەم: هۆشیاربوون
ژیانكردن بەشێوە و رێگەیەكی هۆشیارانە، بنەمایەكی سەرەكییە بۆ ئەو كەسانەی ماوەیەكی زۆر بەشێوەیەكی باش دەژین، ئەوەش پەیوەستە بە سیفەتی وەكو توانای رێكخستن و وریایی و هەوڵدانەوە.
ئەو كەسانە بژاردەی دروست هەڵدەبژێرن، زوو دەگەڕێنە ماڵەوە بۆ ئەوەی زوو بخەون و زوو هەڵسن وەرزش بكەن، هەروەها هاوڕێی باش هەڵدەبژێژن، لە كارەكەیاندا سەركەوتوو دەبن، هەست بە ئارامی دەكەن، ئەگەر بۆ سبەینێ ئیشێكیان هەبێت، ئەوا شەوەكەی جلوبەرگی بۆ ئامادە دەكەن.
شەشەم: چەند هۆكارێكی دیكە
پێگەی "میدیۆم" ئاماژەی بە چەند هۆكارێكی دیكە كردووە كە رۆڵیان دەبێت لەوەی ماوەیەكی درێژ بە باشی بژیت وەكو "پەیڕەوكردن لە سیستمی خۆراكی تەندروست، نووستن بەشێوەیەك لە هەشت كاتژمێر كەمتر نەبێت، گەشبین بوون، ئەمانە وا دەكەن پیربوون درەنگتر یەخەت بگرێ.
پیربوون، قۆناغێكی تەمەنە كە مرۆڤ هەر پێی دەگات مەگەر لە تەمەنێكی زوو یان گەنجیدا بمرێت، بەڵام كۆمەڵێك رێگەی تەندروست یان هۆكار هەیە بۆ ئەوەی درەنگ نیشانەكانی پیریت تیادا دەركەوێت. رێگەكان ئاسان و سادەن، مرۆڤ دەتوانێت جێبەجێیان بكات و سوودی زۆری لێوەربگرێت:
یەكەم: پەیوەستبوون بە هاوبەشی ژیانەوە
توێژینەوەیەك دەریخستووە كە پەیوەستبوون بە كەسە نزیكەكانەوە رێگەیەكی باشە بۆ خۆدوورگرتن لە ناخۆشی و پیربوون، هەر بەپێی توێژینەوەكە گۆشەگیریی كۆمەڵایەتی دەبێتە هۆی هەوكردنی زۆر، هەروەها دەبێتە هۆی تووشبوون بە نەخۆشییەكانی دڵ، شێرپەنجە و شەكرە.
توێژینەوەیەك كە ساڵی 2008 ئەنجامدراوە دەریخستووە "43%ی ئەو ئەمەریكیانەی لەسەرووی 60 ساڵیەوەن هەست بە تەنهایی دەكەن، ئەوان بە تەنهاش ناژین، بەڵام هەست بە تەنهایی دەكەن تەنانەت كاتێك لەگەڵ خێزانەكەشیانن".
توێژینەوەكە پێشنیازی كردووە گرنگی بە پەیوەندییە كەسییەكان بدرێ، بەتایبەت لەگەڵ هاوبەشی ژیان، هەوڵی دڵخۆشكردنی یەكتر بدەن، گفتوگۆ بكەن لەسەر شتە نوێیەكان و ئیشی چێژبەخش ئەنجامبدەن.
دووەم: ژیانێكی كۆمەڵایەتیی بەهێز
بەپێی پێگەی (INK)، پەیوەندیی كۆمەڵایەتیی كاریگەریی گەورەی لەسەر تەندروستبوونی جەستە هەیە، چەندین توێژینەوە دووبارە و جەختیان لەسەر ئەوە كردووەتەوە ئەو كەسانەی پەیوەندیی كەسی و كۆمەڵایەتیی بەهێزیان هەیە زیاتر دەژین، ئەو كەسانەیشی پەیوەندییان بەهێزە بەدەست نەخۆشی درێژخایەنەوە دەناڵێنن وەكو نەخۆشییەكانی دڵ و خوێن.
سێیەم: هاوكاریكردنی ئەوانی دیكە
هاوكاریكردنی خەڵك دەبێتە هۆی كەمردنەوەی دوودڵی، راڕایی و روودانی كۆمەڵێك گۆڕانكاریی فسیۆلۆژی لە جەستەدا، ئەوەش یارمەتیدەرە بۆ ژیانێكی درێژ و باش.
هەروەها توێژینەوەكە پێشنیازی ئەنجامدانی كاری جوانی بێ بەرنامە دەكات بۆ ئەوانەی پێویستیان پێیەتی، بۆ نموونە خەندەكردن بۆ ئەو كەسانەی لەسەر شەقام بەلایاندا تێپەڕ دەبیت، بەخشینەوەی شیرینی بەسەر منداڵاندا، یان كاری خۆبەخشی لە دامەزراوەیەكی خێرخوازیدا كە ئەزموونت سوودی بۆیان دەبێت.
چوارەم: گەشبینی و بیركردنەوەی ئەرێنی
بەپێی پێگەی (INK) پەیوەستبوون بە هەڵوێستی ئەرێنی، ئەگەر لە هەندێك كاتدا قورسیش بێت، سوودی زۆری بۆ رووبەڕووبوونەوەی پیربوون هەیە، هەروەها ئەوانەی خاوەن بیركردنەوەی ئەرێنین بۆ داهاتوو و پێیان وایە كە پیربوون كێشەیەكی گەورە نییە، هەروەها دەتوانن بەشێوەیەكی سەربەخۆ كاربكەن و پارێزگاری لە توانایان بكەن، ئەوا كاردەكەن و چێژ لە ژیان وەردەگرن.
توێژینەوەیەك لە ساڵی 2019 ئاماژەی بۆ ئەوە كردووە "گەشبینی پەیوەندیی بە تەمەندرێژییەوە هەیە، تەنانەت "تەمەنێكی زۆر درێژ"، دوور نییە تەمەنت بگەیەنێتە 85 ساڵ و زیاتریش.
پێنجەم: هۆشیاربوون
ژیانكردن بەشێوە و رێگەیەكی هۆشیارانە، بنەمایەكی سەرەكییە بۆ ئەو كەسانەی ماوەیەكی زۆر بەشێوەیەكی باش دەژین، ئەوەش پەیوەستە بە سیفەتی وەكو توانای رێكخستن و وریایی و هەوڵدانەوە.
ئەو كەسانە بژاردەی دروست هەڵدەبژێرن، زوو دەگەڕێنە ماڵەوە بۆ ئەوەی زوو بخەون و زوو هەڵسن وەرزش بكەن، هەروەها هاوڕێی باش هەڵدەبژێژن، لە كارەكەیاندا سەركەوتوو دەبن، هەست بە ئارامی دەكەن، ئەگەر بۆ سبەینێ ئیشێكیان هەبێت، ئەوا شەوەكەی جلوبەرگی بۆ ئامادە دەكەن.
شەشەم: چەند هۆكارێكی دیكە
پێگەی "میدیۆم" ئاماژەی بە چەند هۆكارێكی دیكە كردووە كە رۆڵیان دەبێت لەوەی ماوەیەكی درێژ بە باشی بژیت وەكو "پەیڕەوكردن لە سیستمی خۆراكی تەندروست، نووستن بەشێوەیەك لە هەشت كاتژمێر كەمتر نەبێت، گەشبین بوون، ئەمانە وا دەكەن پیربوون درەنگتر یەخەت بگرێ.
بیروڕا
