راپۆرت
ئەحمەد داود ئۆغڵو... دروستكەر و روخێنەری ئەردۆغان
مەودا میدیا - سلێمانی |
مەودا میدیا- خەڵەف غەفور
بەرایی
لەناكاو دەركەوت و زۆریشی نەبرد خۆری تەمەنی لە لوتكەی دەسەڵاتی پارتەكەی ئاوابوو، چیرۆكی ئەحمەد داود ئۆغڵو نموونەی زۆر نییە لە مێژووی سیاسیی توركیادا، بەوەی زوو دەركەوێ و دووربخرێتەوە و هەر زووش لە فۆرمێكی دیكەی سیاسەتكردندا دەركەوێتەوە و بە سەرۆكەكەی بڵێ "تۆ سەرەخۆرەی وڵاتی".
ئەحمەد داود ئۆغڵو كێیە؟
ئەحمەد داود ئۆغڵو لە 26ی شوباتی ساڵی 1959 لە شاری قۆنیا هاتووەتە دنیاوە. قۆناغی ئامادەیی لە ئیستانبوڵ خوێندووە، دواتر لە زانكۆی بوغاز ئیچی و لە كۆلیژی ئابووری و زانستی گشتی خوێندوویەتی و لە بەشی ئابووری و زانستی سیاسی بەكالۆریۆسی بەدەستهێناوە لە ساڵی 1984. دواتریش لە بەشی كارگێڕی گشتیی هەمان زانكۆ بڕوانامەی ماجاستێری بەدەستهێناوە، دوای ئەوەش لە بەشی سیاسەت و پەیوەندییە نێودەوڵەتییەكان دكتۆرای خوێندووە.
رەجەب تەیب ئەردۆغان، ئەحمەد داود ئۆغڵو
ژیانی سیاسی داود ئۆغڵو
پارتی داد و گەشەپێدان "ئەكەپە" لە هەڵبژاردنە پەرلەمانییەكەی ساڵی 2002 سەركەوتنێكی گەورەی بەدەستهێنا، بەهۆی قەدەغەی یاسایی و دوورخستنەوەی لە كاری سیاسی، رەجەب تەیب ئەردۆغان نەیتوانی ببێتە سەرۆك وەزیرانی توركیا تا ساڵێك دواتر.
ساڵی 2003 رەجەب تەیب ئەردۆغان بووە سەرۆك وەزیران، هەر زوو ئەحمەد داود ئۆغڵوی كردە گەورە راوێژكاری خۆی بۆ كاروباری سیاسی و پەیوەندییە نێودەوڵەتییەكان، رۆڵی ئۆغڵو رۆڵێكی گەورەیە لە ژیانی سیاسی ئەردۆغان و حكومەتە یەك لەدوای یەكەكانی پارتی داد و گەشەپێدان، هەروەها لە كاریگەرتركردنی رۆڵی ئەكەپە و حكومەتەكەی لە پەیوەندییە نێودەوڵەتییەكاندا.
بیردۆزی سفركردنەوەی كێشەكان
رۆڵ و جیهانبینیی ئەحمەد داود ئۆغڵو سەبارەت بە سیاسەت و پەیوەندییە نێودەوڵەتییەكان لە كتێبی "قووڵایی ستراتیژیی..پێگەی توركیا و رۆڵی لە مەیدانی سیاسەتی نێودەوڵەتیدا"، بەڕوونی دەردەكەوێت. بەپێی كتێبەكە؛ ئەحمەد داود ئۆغڵو خەون و پرۆژەی گەورەی سیاسی هەیە نەك تەنها ببێتە خاوەن وەزیفەیەكی سیاسی.
بنەماكانی بیردۆزی "قووڵایی ستراتیژیی یان سفركردنەوەی كێشەكان" بریتین لە:
یەكەم: نابێت توركیا تەنها لەگەڵ وڵاتانی رۆژئاوا پەیوەندیی هەبێت و پێشیبخات، بەڵكو پەیوەندییەكانی لەگەڵ ئەو وڵاتانەش پێش بخات كە تا ساڵی 1924 بەشێكبوون لە خەلافەتی عوسمانی.
دووەم: بەپێی داود ئۆغڵو گەڕانەوەی توركیا بۆ وڵاتانی عەرەبی و ئیسلامی كەوا پێشتر بەشێكبوون لە خەلافەتی عوسمانی بەمانای داگیركردنەوەیان نییە، بەڵكو لە رێگەی دەمەزەركردنەوەی پەیوەندییەكانیانەوە بەرژەوەندیی سیاسی، ئابووری و رۆشنبیریی دروستبكات لەگەڵیان، یانی هێزی نەرمی توركی بەگەڕبخات.
سێیەم: داود ئۆغڵو ناساندنی توركیا بەوەی "پردی پەڕینەوەی نێوان رۆژهەڵات و رۆژئاوایە"ی رەتكردووەتەوە، بەڵكو توركیا بە "چەقی گۆڕانكاری و پەیوەندی و هێز" لەنێوان رۆژهەڵات و رۆژئاوا خستووەتەڕوو.
رەجەب تەیب ئەردۆغان بۆچوونەكانی ئۆغڵوی لا گرنگ بوو بەو رادەیەی بەوردی كاری لەسەر دەكرد، لە قۆناغی یەكەم و دووەمی فەرمانڕەوایی ئەكەپەدا دۆخی سیاسی و ئابووریی توركیا زۆر چوونە پێشەوە، هەروەها پێگەی سیاسی توركیا لەسەر ئاستی ناوچەیی و نێودەوڵەتی بەهێزتر بوو تەنانەت وەكو نموونەیەكی باش باسی لێوەدەكرا.
رۆژی 1ی ئایاری ساڵی 2009، ئەحمەد داود ئۆغڵو كرایە وەزیری دەرەوەی توركیا، لێرەوە گرنگترین وێستگەی ژیانی سیاسی ئۆغڵو دەستیپێكرد كە پۆستی گەورەتریشی بەدواداهات.
كێشەكان سفر ناكرێنەوە
ئەحمەد داود ئۆغڵو لە (2009- 2014) وەزیری دەرەوەی توركیا بوو، ساڵی (2014- 2016) سەرۆك وەزیرانی توركیا و سەرۆكی پارتی داد و گەشەپێدان "ئەكەپە" بوو.
كوتوپڕ، سەرەڕای دەركەوتنی جیاوازیی بۆچوونەكانی لەگەڵ رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆك كۆماری توركیا، داود ئۆغڵو بڕیاریدا خۆی بۆ سەرۆكی ئەكەپە بەربژێر نەكاتەوە، لەگەڵ ئەوەشدا دەستبەرداری پۆستی سەرۆك وەزیرانی توركیا بوو.
ئاڵای پارتی داد و گەشەپێدان "ئەكەپە"
ناكۆكییەكانی داود ئۆغڵو و ئەردۆغان و وازهێنانی لە ئەكەپە و پۆستی سەرۆك وەزیران بۆ چەند خاڵێك دەگەڕێتەوە وەكو:
یەكەم: ئەحمەد داود ئۆغڵو گۆڕینی سیستمی پەرلەمانی بۆ سەرۆكایەتی رەتدەكردەوە، پێیوابوو ئەوە رووبەری ئازادییەكان و دیموكراسی تەسك دەكاتەوە، دەرفەت دەڕەخسێنێ بۆ تاكڕەویی، ئەمە بەتەواوی دژی هەوڵ و جیهانبینی ئەردۆغان بوو بۆ چەسپاندنی سیستمی سەرۆكایەتی.
دووەم: لەو دوو ساڵەی ئەحمەد داود ئۆغڵو سەرۆك وەزیران بوو "بە دەسەڵاتی زۆر" و رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆك كۆمار بوو "بەدەسەڵاتی كەم و تەشریفاتییەوە، دەستتێوەردانی زۆر هەبوو، تەنانەت دەوترا پێش گۆڕینی سیستمی سیاسی توركیا بووە بە سەرۆكایەتی. ئەردۆغان زۆرێك لە دەسەڵاتەكانی سەرۆك وەزیرانی بەكاردەهێنا، هەروەها لە گۆڕانكارییە حزبییەكان رۆڵی هەبوو، كاتێك لە هەڵبژاردنەكانی ساڵی 2015 ئەحمەد داود ئۆغڵو وەكو سەرۆكی ئەكەپە سەرپەرشتی هەڵمەتی هەڵبژاردنەكانی كرد، ئەكەپە رووبەڕووی شكست بووەوە و ئەوەش ئەردۆغانی هێندەی تر توڕەكرد و لە دووبارەكردنەوەی هەڵبژاردنەكەدا سەرەڕای ئەوەی سەرۆك كۆمار بوو و بەپێی دەستوور نەدەبوو بەشداریی بانگەشەی بكردایە، بەڵام راستەوخۆ و ناڕاستەوخۆ هاتە نێو هەڵمەتی هەڵبژاردنەوە، ئەمەش داود ئۆغڵوی بێزار و توڕەكرد.
سێیەم: داود ئۆغڵو لەوە تێگەیشت ناتوانێت رێگری لە هەیمەنە و سیاسەتەكانی ئەردۆغان بكات، بەڵكو ئەگەر بیەوێت بمێنێتەوە، ئەوا تەنها وەكو سەربازی یاری شەترەنج دەجوڵێنرێت.
چوارەم: داود ئۆغڵو، پارتی كرێكارانی كوردستانی پێ هێزێكی تیرۆریست بووە و لە سەردەمی دەسەڵاتیشیدا چەندین پرۆسەی سەربازی دژیان ئەنجامداوە، بەڵام جیاوازییەكی كەمی هەبووە لەو رووەوەی بانگەشەكارانی پرۆسەی ئاشتی لەگەڵ كورد دەستگیر و زیندان نەكرێن. هەروەها رەخنەی توندی لە ئەردۆغان هەبووە سەبارەت بە هێرشكردنە سەر نەیارە سیاسییەكانی لە ناوخۆی توركیا.
پێنجەم: خاڵێكی دیكەی ناكۆكی لەنێوان ئەردۆغان و داود ئۆغڵو بریتی بوو لەوەی داود ئۆغڵو كۆمەڵێك گۆڕانكاری لە بەرپرسی لق و سەركردایەتی ئەكەپەدا كرد كە ئەمە وا لێكدرایەوە بۆ لاوازكردنی هێزی ئەردۆغانە، بۆیە زۆرینەی 50 ئەندامی سەركردایەتی ئەكەپە بڕیارەكانی ئەحمەد داود ئۆغڵویان رەتدەكردەوە كاتێك سەرۆكی پارتەكە بوو.
ئەمە وایكرد ئەحمەد داود ئۆغڵو بڵێت "ئەردۆغان سەرۆكێكە دژی دیموكراسیەتی توركیایە و دۆژمنایەتی دەكات". دواتریش لە بۆنەیەكدا ئیهان سیفەر ئۆستۆن، جێگری سەرۆكی پارتی ئاییندە وتی "وازپێهێنانی ئەحمەد داود ئۆغڵو كودەتای قەسرەكەی ئەردۆغان بوو بە سەریدا".
چی بە رۆژنامەوانانی هەرێمی كوردستان وت؟
ئەحمەد داود ئۆغڵو ساڵی 2015 كۆمەڵێك لە نووسەر و رۆژنامەوانانی هەرێمی كوردستانی بانگهێشتی ئیستانبوڵ كرد، لە وەڵامی پرسیاری ئەواندا سەبارەت بە دۆزی كورد لە توركیا و هەوڵەكانی چارەسەركردنی دەڵێت "برایانی كورد لە پەرلەمانی توركیا 80 ئەندامیان لە رێگەی هەڵبژاردنەوە بەدەستهێناوە، بەڵام نەدەتوانرا ئەمە بە چەك بەدەستبێت، دەبینین هەڵبژاردن دەرفەتێكی نوێی هێناوەتە كایەوە بۆ قۆناغێكی نوێ، ئێمە دڵخۆشین بەوە، پێمانوتوون شەڕی شاخەكان و تفەنگ بگوێزنەوە بۆ پەرلەمان. توركیا دەوڵەتی دامەزراوە و یاسایە و ئێستا دەرفەت رەخساوە بۆ ئێوە، بەڵام بەداخاوە سەركرایەتیی پەكەكە لە قەندیل رێگە نادەن سەركردایەتیی پارتی دیموكراتی گەلان ئەو كارە بكەن، هەروەها گوێ لە بانگەوازەكانی عەبدوڵڵا ئۆجەلانی سەركردەیان ناگرن كە داوای كشانەوە و چەكدانانیان لێدەكات".
كودەتا شكستخواردووەكەی توركیا، ساڵی 2016
داود ئۆغڵو و كودەتاكەی 2016
مانگی مایۆی ساڵی 2016 ئەحمەد داود ئۆغڵو لە پۆستی سەرۆك وەزیرانی توركیا دوورخرایەوە بێ ئەوەی لەو كاتەدا هەڵوێستێكی توند و رەخنەگرانەی هەبێت لە دژی رەجەب تەیب ئەردۆغان. مانگی تەمووزی ساڵی 2016 بەشێك لە هێزە سەربازییەكانی توركیا كودەتایەكی شكستخواردوویان ئەنجامدا كەوا دواتر ئاسەواری نەرێنی زۆری بەدوای خۆیدا بەجێهێشت.
ئەحمەد داود ئۆغڵو كە ئێستا سەرۆكی پارتی ئاییندەیە دەڵێت "دەبوو من دووربخرێمەوە لە پۆستی سەرۆك وەزیران لەپێناو جێبەجێكردنی كودەتای 15ی تەمووزی 2016 و گرەنتی گۆڕینی سیستمی پەرلەمانی بۆ سەرۆكایەتی، هەروەها دروستكردنی هاوپەیمانێتی لەگەڵ پارتی بزووتنەوەی نەتەوەیی "مەهەپە".
داود ئۆغڵو خووی بە سەرۆكایەتییەوە گرتووە
رۆژی هەینی 13ی كانونی یەكەمی 2019 لە مەراسیمێكی گەورەدا لە شاری ئەنقەرە، ئەحمەد داود ئۆغڵو دامەزراندنی "پارتی ئاییندە"ی راگەیاند.
داود ئۆغڵو لە بەرنامەی دامەزراندنی پارتەكەیدا چەند بنەمایەكی خستەڕوو كەوا ئەمانە گرنگترینیانن:
• ئازارەكانی رابردوو تێدەپەڕێنین، پەند لە ئێستا وەردەگرین و چاوەڕوانی داهاتوو دەكەین.
• هەركەس فێربێت و بەسەر ترسدا سەربكەوێت و هیوای هەبێت بێ ژاوەوە ژاو و كێشە دروستكردن، ئەوە بەسەر رابردوودا سەردەكەوێت و داهاتووشی دەبێت".
• بنەمای سەرەكی بریتییە لە بنیاتنانی مرۆڤ، جێبەجێكردنی یاسا بۆ دەستەبەركردنی یەكسانی لەنێوان هاوڵاتییان، پاراستنی مافی خاوەندارێتی و ئازادییەكان و مافی مرۆڤ.
• رێزگرتنی كولتوور و رۆشنبیری سەرجەم چینەكانی كۆمەڵگە، هەموو كەس مافی پێشخستن و گەشەپێدانی ئەو مافەی هەیە، مافی خوێندن بە زمانی دایك.
ئەحمەد داود ئۆغڵو زۆر بنەمای دیكەی باسكرد كە زۆرینەیان پەیوەندی بە كۆمەڵگەی توركییەوە هەبوو، بەڵام سەبارەت بە چارەسەركردنی دۆزی كورد "پرۆژەیەكی سیاسی" نەخستەڕوو و تەنها وەكو مافی خوێندن و رۆشنبیری باسی لە بەرنامەی پارتەكەی بۆ كورد و كەمە نەتەوەكانی دیكەی كەوا لە توركیا دەژین.
داود ئۆغڵو تێڕوانینی بۆ دۆزی كورد تێڕوانینێكی سیاسی نییە، بەڵكو هەوڵە لە چوارچێوەی مافە كولتوورییەكاندا خۆی دەبینێتەوە، ئەگەرچی زۆر باسی ئاشتی دەكات، بەڵام ئەوەش دەزانێت بێ چارەسەركردنی دۆزی كورد ئاشتیی هەمیشەیی لە توركیا بەدینایەت و توركیا زیاتر تووشی قەیران دەبێت.
ئەردۆغان و ئۆغڵو.. كۆتایی هاوڕێتی و هەڤاڵێتی
داود ئۆغڵو رەخنەی توندی لە دووبارەكردنەوەی هەڵبژاردنی شارەوانیی ئیستانبوڵ گرت، بەو هۆیەشەوە بەتەواوی وازی لە ئەكەپە هێنا و كۆتایی بە دۆستایەتی و هاوڕێیەتی لەگەڵ ئەردۆغان و پارتەكەی هێنا.
رەجەب تەیب ئەردۆغان ئەو هەنگاوەی داود ئۆغڵوی بە "خیانەت وەسفكرد، لە بەرانبەر ئەحمەد داود ئۆغڵو باسی هەڵدانەوەی "دۆسییەی تیرۆر"ی كرد و وتی "ژمارەیەكی زۆر ناویان لە لیستی دەفتەری تیرۆركردندا هەیە، ئەگەر هەڵیبدەمەوە ناتوانن سەیری خەڵك بكەن، من راستییەكانتان بۆ ئاشكرا دەكەم".
لێرەوە ئیتر كاروانی هاوڕێتی و سیاسیی ئەردۆغان و داود ئۆغڵو كۆتاییهات.
خ.غ
بەرایی
لەناكاو دەركەوت و زۆریشی نەبرد خۆری تەمەنی لە لوتكەی دەسەڵاتی پارتەكەی ئاوابوو، چیرۆكی ئەحمەد داود ئۆغڵو نموونەی زۆر نییە لە مێژووی سیاسیی توركیادا، بەوەی زوو دەركەوێ و دووربخرێتەوە و هەر زووش لە فۆرمێكی دیكەی سیاسەتكردندا دەركەوێتەوە و بە سەرۆكەكەی بڵێ "تۆ سەرەخۆرەی وڵاتی".
ئەحمەد داود ئۆغڵو كێیە؟
ئەحمەد داود ئۆغڵو لە 26ی شوباتی ساڵی 1959 لە شاری قۆنیا هاتووەتە دنیاوە. قۆناغی ئامادەیی لە ئیستانبوڵ خوێندووە، دواتر لە زانكۆی بوغاز ئیچی و لە كۆلیژی ئابووری و زانستی گشتی خوێندوویەتی و لە بەشی ئابووری و زانستی سیاسی بەكالۆریۆسی بەدەستهێناوە لە ساڵی 1984. دواتریش لە بەشی كارگێڕی گشتیی هەمان زانكۆ بڕوانامەی ماجاستێری بەدەستهێناوە، دوای ئەوەش لە بەشی سیاسەت و پەیوەندییە نێودەوڵەتییەكان دكتۆرای خوێندووە.
ژیانی سیاسی داود ئۆغڵو
پارتی داد و گەشەپێدان "ئەكەپە" لە هەڵبژاردنە پەرلەمانییەكەی ساڵی 2002 سەركەوتنێكی گەورەی بەدەستهێنا، بەهۆی قەدەغەی یاسایی و دوورخستنەوەی لە كاری سیاسی، رەجەب تەیب ئەردۆغان نەیتوانی ببێتە سەرۆك وەزیرانی توركیا تا ساڵێك دواتر.
ساڵی 2003 رەجەب تەیب ئەردۆغان بووە سەرۆك وەزیران، هەر زوو ئەحمەد داود ئۆغڵوی كردە گەورە راوێژكاری خۆی بۆ كاروباری سیاسی و پەیوەندییە نێودەوڵەتییەكان، رۆڵی ئۆغڵو رۆڵێكی گەورەیە لە ژیانی سیاسی ئەردۆغان و حكومەتە یەك لەدوای یەكەكانی پارتی داد و گەشەپێدان، هەروەها لە كاریگەرتركردنی رۆڵی ئەكەپە و حكومەتەكەی لە پەیوەندییە نێودەوڵەتییەكاندا.
بیردۆزی سفركردنەوەی كێشەكان
رۆڵ و جیهانبینیی ئەحمەد داود ئۆغڵو سەبارەت بە سیاسەت و پەیوەندییە نێودەوڵەتییەكان لە كتێبی "قووڵایی ستراتیژیی..پێگەی توركیا و رۆڵی لە مەیدانی سیاسەتی نێودەوڵەتیدا"، بەڕوونی دەردەكەوێت. بەپێی كتێبەكە؛ ئەحمەد داود ئۆغڵو خەون و پرۆژەی گەورەی سیاسی هەیە نەك تەنها ببێتە خاوەن وەزیفەیەكی سیاسی.
بنەماكانی بیردۆزی "قووڵایی ستراتیژیی یان سفركردنەوەی كێشەكان" بریتین لە:
یەكەم: نابێت توركیا تەنها لەگەڵ وڵاتانی رۆژئاوا پەیوەندیی هەبێت و پێشیبخات، بەڵكو پەیوەندییەكانی لەگەڵ ئەو وڵاتانەش پێش بخات كە تا ساڵی 1924 بەشێكبوون لە خەلافەتی عوسمانی.
دووەم: بەپێی داود ئۆغڵو گەڕانەوەی توركیا بۆ وڵاتانی عەرەبی و ئیسلامی كەوا پێشتر بەشێكبوون لە خەلافەتی عوسمانی بەمانای داگیركردنەوەیان نییە، بەڵكو لە رێگەی دەمەزەركردنەوەی پەیوەندییەكانیانەوە بەرژەوەندیی سیاسی، ئابووری و رۆشنبیریی دروستبكات لەگەڵیان، یانی هێزی نەرمی توركی بەگەڕبخات.
سێیەم: داود ئۆغڵو ناساندنی توركیا بەوەی "پردی پەڕینەوەی نێوان رۆژهەڵات و رۆژئاوایە"ی رەتكردووەتەوە، بەڵكو توركیا بە "چەقی گۆڕانكاری و پەیوەندی و هێز" لەنێوان رۆژهەڵات و رۆژئاوا خستووەتەڕوو.
رەجەب تەیب ئەردۆغان بۆچوونەكانی ئۆغڵوی لا گرنگ بوو بەو رادەیەی بەوردی كاری لەسەر دەكرد، لە قۆناغی یەكەم و دووەمی فەرمانڕەوایی ئەكەپەدا دۆخی سیاسی و ئابووریی توركیا زۆر چوونە پێشەوە، هەروەها پێگەی سیاسی توركیا لەسەر ئاستی ناوچەیی و نێودەوڵەتی بەهێزتر بوو تەنانەت وەكو نموونەیەكی باش باسی لێوەدەكرا.
رۆژی 1ی ئایاری ساڵی 2009، ئەحمەد داود ئۆغڵو كرایە وەزیری دەرەوەی توركیا، لێرەوە گرنگترین وێستگەی ژیانی سیاسی ئۆغڵو دەستیپێكرد كە پۆستی گەورەتریشی بەدواداهات.
كێشەكان سفر ناكرێنەوە
ئەحمەد داود ئۆغڵو لە (2009- 2014) وەزیری دەرەوەی توركیا بوو، ساڵی (2014- 2016) سەرۆك وەزیرانی توركیا و سەرۆكی پارتی داد و گەشەپێدان "ئەكەپە" بوو.
كوتوپڕ، سەرەڕای دەركەوتنی جیاوازیی بۆچوونەكانی لەگەڵ رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆك كۆماری توركیا، داود ئۆغڵو بڕیاریدا خۆی بۆ سەرۆكی ئەكەپە بەربژێر نەكاتەوە، لەگەڵ ئەوەشدا دەستبەرداری پۆستی سەرۆك وەزیرانی توركیا بوو.
ناكۆكییەكانی داود ئۆغڵو و ئەردۆغان و وازهێنانی لە ئەكەپە و پۆستی سەرۆك وەزیران بۆ چەند خاڵێك دەگەڕێتەوە وەكو:
یەكەم: ئەحمەد داود ئۆغڵو گۆڕینی سیستمی پەرلەمانی بۆ سەرۆكایەتی رەتدەكردەوە، پێیوابوو ئەوە رووبەری ئازادییەكان و دیموكراسی تەسك دەكاتەوە، دەرفەت دەڕەخسێنێ بۆ تاكڕەویی، ئەمە بەتەواوی دژی هەوڵ و جیهانبینی ئەردۆغان بوو بۆ چەسپاندنی سیستمی سەرۆكایەتی.
دووەم: لەو دوو ساڵەی ئەحمەد داود ئۆغڵو سەرۆك وەزیران بوو "بە دەسەڵاتی زۆر" و رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆك كۆمار بوو "بەدەسەڵاتی كەم و تەشریفاتییەوە، دەستتێوەردانی زۆر هەبوو، تەنانەت دەوترا پێش گۆڕینی سیستمی سیاسی توركیا بووە بە سەرۆكایەتی. ئەردۆغان زۆرێك لە دەسەڵاتەكانی سەرۆك وەزیرانی بەكاردەهێنا، هەروەها لە گۆڕانكارییە حزبییەكان رۆڵی هەبوو، كاتێك لە هەڵبژاردنەكانی ساڵی 2015 ئەحمەد داود ئۆغڵو وەكو سەرۆكی ئەكەپە سەرپەرشتی هەڵمەتی هەڵبژاردنەكانی كرد، ئەكەپە رووبەڕووی شكست بووەوە و ئەوەش ئەردۆغانی هێندەی تر توڕەكرد و لە دووبارەكردنەوەی هەڵبژاردنەكەدا سەرەڕای ئەوەی سەرۆك كۆمار بوو و بەپێی دەستوور نەدەبوو بەشداریی بانگەشەی بكردایە، بەڵام راستەوخۆ و ناڕاستەوخۆ هاتە نێو هەڵمەتی هەڵبژاردنەوە، ئەمەش داود ئۆغڵوی بێزار و توڕەكرد.
سێیەم: داود ئۆغڵو لەوە تێگەیشت ناتوانێت رێگری لە هەیمەنە و سیاسەتەكانی ئەردۆغان بكات، بەڵكو ئەگەر بیەوێت بمێنێتەوە، ئەوا تەنها وەكو سەربازی یاری شەترەنج دەجوڵێنرێت.
چوارەم: داود ئۆغڵو، پارتی كرێكارانی كوردستانی پێ هێزێكی تیرۆریست بووە و لە سەردەمی دەسەڵاتیشیدا چەندین پرۆسەی سەربازی دژیان ئەنجامداوە، بەڵام جیاوازییەكی كەمی هەبووە لەو رووەوەی بانگەشەكارانی پرۆسەی ئاشتی لەگەڵ كورد دەستگیر و زیندان نەكرێن. هەروەها رەخنەی توندی لە ئەردۆغان هەبووە سەبارەت بە هێرشكردنە سەر نەیارە سیاسییەكانی لە ناوخۆی توركیا.
پێنجەم: خاڵێكی دیكەی ناكۆكی لەنێوان ئەردۆغان و داود ئۆغڵو بریتی بوو لەوەی داود ئۆغڵو كۆمەڵێك گۆڕانكاری لە بەرپرسی لق و سەركردایەتی ئەكەپەدا كرد كە ئەمە وا لێكدرایەوە بۆ لاوازكردنی هێزی ئەردۆغانە، بۆیە زۆرینەی 50 ئەندامی سەركردایەتی ئەكەپە بڕیارەكانی ئەحمەد داود ئۆغڵویان رەتدەكردەوە كاتێك سەرۆكی پارتەكە بوو.
ئەمە وایكرد ئەحمەد داود ئۆغڵو بڵێت "ئەردۆغان سەرۆكێكە دژی دیموكراسیەتی توركیایە و دۆژمنایەتی دەكات". دواتریش لە بۆنەیەكدا ئیهان سیفەر ئۆستۆن، جێگری سەرۆكی پارتی ئاییندە وتی "وازپێهێنانی ئەحمەد داود ئۆغڵو كودەتای قەسرەكەی ئەردۆغان بوو بە سەریدا".
چی بە رۆژنامەوانانی هەرێمی كوردستان وت؟
ئەحمەد داود ئۆغڵو ساڵی 2015 كۆمەڵێك لە نووسەر و رۆژنامەوانانی هەرێمی كوردستانی بانگهێشتی ئیستانبوڵ كرد، لە وەڵامی پرسیاری ئەواندا سەبارەت بە دۆزی كورد لە توركیا و هەوڵەكانی چارەسەركردنی دەڵێت "برایانی كورد لە پەرلەمانی توركیا 80 ئەندامیان لە رێگەی هەڵبژاردنەوە بەدەستهێناوە، بەڵام نەدەتوانرا ئەمە بە چەك بەدەستبێت، دەبینین هەڵبژاردن دەرفەتێكی نوێی هێناوەتە كایەوە بۆ قۆناغێكی نوێ، ئێمە دڵخۆشین بەوە، پێمانوتوون شەڕی شاخەكان و تفەنگ بگوێزنەوە بۆ پەرلەمان. توركیا دەوڵەتی دامەزراوە و یاسایە و ئێستا دەرفەت رەخساوە بۆ ئێوە، بەڵام بەداخاوە سەركرایەتیی پەكەكە لە قەندیل رێگە نادەن سەركردایەتیی پارتی دیموكراتی گەلان ئەو كارە بكەن، هەروەها گوێ لە بانگەوازەكانی عەبدوڵڵا ئۆجەلانی سەركردەیان ناگرن كە داوای كشانەوە و چەكدانانیان لێدەكات".
داود ئۆغڵو و كودەتاكەی 2016
مانگی مایۆی ساڵی 2016 ئەحمەد داود ئۆغڵو لە پۆستی سەرۆك وەزیرانی توركیا دوورخرایەوە بێ ئەوەی لەو كاتەدا هەڵوێستێكی توند و رەخنەگرانەی هەبێت لە دژی رەجەب تەیب ئەردۆغان. مانگی تەمووزی ساڵی 2016 بەشێك لە هێزە سەربازییەكانی توركیا كودەتایەكی شكستخواردوویان ئەنجامدا كەوا دواتر ئاسەواری نەرێنی زۆری بەدوای خۆیدا بەجێهێشت.
ئەحمەد داود ئۆغڵو كە ئێستا سەرۆكی پارتی ئاییندەیە دەڵێت "دەبوو من دووربخرێمەوە لە پۆستی سەرۆك وەزیران لەپێناو جێبەجێكردنی كودەتای 15ی تەمووزی 2016 و گرەنتی گۆڕینی سیستمی پەرلەمانی بۆ سەرۆكایەتی، هەروەها دروستكردنی هاوپەیمانێتی لەگەڵ پارتی بزووتنەوەی نەتەوەیی "مەهەپە".
داود ئۆغڵو خووی بە سەرۆكایەتییەوە گرتووە
رۆژی هەینی 13ی كانونی یەكەمی 2019 لە مەراسیمێكی گەورەدا لە شاری ئەنقەرە، ئەحمەد داود ئۆغڵو دامەزراندنی "پارتی ئاییندە"ی راگەیاند.
داود ئۆغڵو لە بەرنامەی دامەزراندنی پارتەكەیدا چەند بنەمایەكی خستەڕوو كەوا ئەمانە گرنگترینیانن:
• ئازارەكانی رابردوو تێدەپەڕێنین، پەند لە ئێستا وەردەگرین و چاوەڕوانی داهاتوو دەكەین.
• هەركەس فێربێت و بەسەر ترسدا سەربكەوێت و هیوای هەبێت بێ ژاوەوە ژاو و كێشە دروستكردن، ئەوە بەسەر رابردوودا سەردەكەوێت و داهاتووشی دەبێت".
• بنەمای سەرەكی بریتییە لە بنیاتنانی مرۆڤ، جێبەجێكردنی یاسا بۆ دەستەبەركردنی یەكسانی لەنێوان هاوڵاتییان، پاراستنی مافی خاوەندارێتی و ئازادییەكان و مافی مرۆڤ.
• رێزگرتنی كولتوور و رۆشنبیری سەرجەم چینەكانی كۆمەڵگە، هەموو كەس مافی پێشخستن و گەشەپێدانی ئەو مافەی هەیە، مافی خوێندن بە زمانی دایك.
ئەحمەد داود ئۆغڵو زۆر بنەمای دیكەی باسكرد كە زۆرینەیان پەیوەندی بە كۆمەڵگەی توركییەوە هەبوو، بەڵام سەبارەت بە چارەسەركردنی دۆزی كورد "پرۆژەیەكی سیاسی" نەخستەڕوو و تەنها وەكو مافی خوێندن و رۆشنبیری باسی لە بەرنامەی پارتەكەی بۆ كورد و كەمە نەتەوەكانی دیكەی كەوا لە توركیا دەژین.
داود ئۆغڵو تێڕوانینی بۆ دۆزی كورد تێڕوانینێكی سیاسی نییە، بەڵكو هەوڵە لە چوارچێوەی مافە كولتوورییەكاندا خۆی دەبینێتەوە، ئەگەرچی زۆر باسی ئاشتی دەكات، بەڵام ئەوەش دەزانێت بێ چارەسەركردنی دۆزی كورد ئاشتیی هەمیشەیی لە توركیا بەدینایەت و توركیا زیاتر تووشی قەیران دەبێت.
ئەردۆغان و ئۆغڵو.. كۆتایی هاوڕێتی و هەڤاڵێتی
داود ئۆغڵو رەخنەی توندی لە دووبارەكردنەوەی هەڵبژاردنی شارەوانیی ئیستانبوڵ گرت، بەو هۆیەشەوە بەتەواوی وازی لە ئەكەپە هێنا و كۆتایی بە دۆستایەتی و هاوڕێیەتی لەگەڵ ئەردۆغان و پارتەكەی هێنا.
رەجەب تەیب ئەردۆغان ئەو هەنگاوەی داود ئۆغڵوی بە "خیانەت وەسفكرد، لە بەرانبەر ئەحمەد داود ئۆغڵو باسی هەڵدانەوەی "دۆسییەی تیرۆر"ی كرد و وتی "ژمارەیەكی زۆر ناویان لە لیستی دەفتەری تیرۆركردندا هەیە، ئەگەر هەڵیبدەمەوە ناتوانن سەیری خەڵك بكەن، من راستییەكانتان بۆ ئاشكرا دەكەم".
لێرەوە ئیتر كاروانی هاوڕێتی و سیاسیی ئەردۆغان و داود ئۆغڵو كۆتاییهات.
خ.غ
بیروڕا
