ئەمڕۆ چەندین تێڕوانین و بۆچوونی مێگەرایی جیاواز هەیە، بەتایبەتیش دوای ساڵەکانی نەوەدەکان (لە کۆتاییەکانی سەدەی بیستەم)، هەر بۆیە کۆمەڵێک توێژەر و لێکۆڵەرەوە هەن دەربارەی تیۆری مێگەرایی دەڵێن: یەک تیۆری نییە، بەڵکوو چەندین تیۆری هەیە؛ ئەویش بەهۆی جیاوازیی بزووتنەوەکانی ژنان لە مێژوودا، هەروەها ئەو جیاوازییانەش کە لە بزووتنەوەکانی ناوچەکانی ئاسیا، ئەوروپا، هەردوو ئەمەریکا باشوور و باکووردا هەن، بەڵام لەگەڵ ئەو جیاوازییانەش، ناسنامەیەکی مێگەرایی هاوبەش هەیە کە زۆربەیان بە شێوەی کۆ (ئێمە) لە ئەدەبیاتەکانی مێگەراییەکاندا تاکوو ئێستا بەکاری دەهێنن. ئەو ناسنامە هاوبەشە، لەو رەهەندەوە هاتووە کە بەگشتی بوارێکی دەرەکی (External Status)ی سەپێنراو بەسەر کۆی ژناندا هەیە و خۆی لە چەوساندنەوەی ئابووری و جیاکاری لە یاساکانی نێوان هەردوو رەگەزدا دەبینێتەوە و تا ئێستاش لە زۆربەی وڵاتان لە بەرژەوەندیی پیاواندایە. لە لایەکی ترەوە، کاریگەرییە دەروونییەکان لەسەر ژنە چەوسێنراوەکان هاوبەشە و خۆی لە بێدەسەڵاتی، کەمتوانایی لە بیرکردنەوە و پلەدووییدا دەبینێتەوە؛ ئەمانەش بەیەکەوە وایان کردووە ژنان خۆیان لە رێکخراوە جیاوازەکاندا کۆ بکەنەوە و لەسەر پرسە هاوبەشەکان کار بکەن بەمەبەستی داکۆکیکردن لە مافەکانیان.

لەگەڵ بوونی چەندین خاڵی هاوبەش لە نێوان هەموو بزووتنەوەکانی ژنانی دنیا سەبارەت بە پرسەکانی ژنان، زۆرێک لە تیۆریستەکان و مێگەراکان دەڵێن: مێگەرایی دیاردەیەکی رۆژئاواییە و تاکوو ئێستا لەژێر کاریگەریی کولتووری رۆژئاواییدایە. هەروەها هەندێک لە مێگەرا رۆژئاواییەکان دەڵێن: بە جەختکردنەوە لەسەر داواکارییەکانمان، دەکرێت بوارەکانی ژنان لە جیهاندا بەیەکەوە چاک بکرێن. هەشیانە دەڵێن: بەهۆی جیاوازیی کولتووری، ئابووری، ئایینی، نەتەوەیی و مێژووییەوە جیاوازیمان هەیە، هەم لە چالاکییەکانمان، هەم لە جۆری داواکارییەکانمان. لە بەرانبەر ئەوەدا، ئەلیسۆن جاگار (Alison Mary Jaggar)، فەیلەسوفی مێگەرا و مامۆستای زانکۆ، ئەو هاوبەشی و پشتگیرییەی مێگەرایی بە ئەرێنی لەقەڵەم دەدات و دەڵێت: ئەو رێکخراو و دامەزراوانەی ژنان لە جیهاندا، نەتەوەیان تێپەڕاندووە و دەکرێت خۆیان لە تۆڕێکی هاوبەشدا کۆ بکەنەوە و بەپێی ئەجێندای جیاواز وتاری هاوبەشیان هەبێت و ئەو وتارە، وتارێکی مێگەرایی جیهانی بێت، ئەوەش وا دەکات بزووتنەوەکەیان رووبەرێکی فراوانتر و کراوەتری هەبێت.

بەپێی هەڵسەنگاندنی من، رەنگە لە رووی هەندێک جۆری چەوساندنەوەوە، ژنان لە جیهاندا داواکاریی و خاڵی هاوبەشییان هەبێت، بەڵام مێژووی بزووتنەوەکانی ژنان لە رووی دابونەریت، کولتوور، ئایین، جوگرافی و نەتەوەییەوە جیاوازیی زۆریان هەیە، ئەمەش وا دەکات داواکارییەکانیان جیاواز بن و بوونی تەنیا یەک تیۆر گونجاو نەبێت و نەتوانێت ئامانجەکان بپێکێت، بۆیە دەبێت ئەو ناوچانەی کە باری سیاسی، ئابووری، کولتووری و ئایینییان هاوشێوەن و لێکچوون، تیۆری تایبەت بە خۆیان هەبێت و سوودیش لە تیۆرییەکانی تر وەربگرن.

  

 
خ.غ