مەودا میدای- ژاڵە محەمەد

مرۆڤ بۆ دەستکەوتنی شوێنێک کە خۆی بپارێزێت لە گیانلەبەرە دڕندەکان و سەرما، بەردەوام هەوڵیداوە شوێنێک بۆ حەوانەوەی خۆی بدۆزێتەوە یان دروستی بکات، کۆشکەکان و شوێنە سەختەکان لە مێژووی مرۆڤایەتییدا چارەسەری ئەو باردۆخەی مرۆڤیان کردووە. 

لە ئێران گوندێکی بەردینی کۆن هەیە هەتاوەکو ئێستاش خەڵکی لێ دەژی و کولتووری خۆیان پەیڕەو دەکەن، ئەم گوندە بەردینە ناویی "مەیمەندە" و مێژووەکەی دەگەڕێتەوە بۆ 12 هەزارساڵ پێش ئێستا.

مەیمەند بە ئاسەوارێکی یونسکۆ هەژمار دەکرێت، بەهۆی تایبەتمەندییەکانییەوە ساڵانە گەشتیارێکی زۆر بەلای خۆیدا رادەکێشێت و سەردانیکەری زۆرە.

هەندێک کەس و دانیشتوانی گوندەکە بڕوایان وایە ناویی گوندەکە لە دوو وشەی "می" و "مند" وە هاتووە و بەمانای شەراب و مەستی دێت. دەشڵێن، کاتی دروستکردنی ئەم خانووانە دەگەڕێتەوە بۆ ئەو سەردەمەی دانیشتوانەکەی لەدوای خواردنەوە سەرخۆش دەبوون و دواتر دەستیان کردووە بە هەڵکەندنی بەردەکان و خانوویان لێدروست کردووە هەر بۆیە ناویان لێناوە "مەیمەند". بەشێکی دیکەی پێیانوایە ئەم ناوە لە پیرۆزیی شوێنەکەوە هاتووە.

لادێکە دەکەوێتە نێوان دەشت و شاخەکانەوە، ناوچەکە لە رابردوودا پڕبووە لەداری فستەق و بادەم و توو، هەروەها دەوڵەمەند بووە بە خواردنە گیاییەکان. ئاژەڵەکانی وەک مار، کیسەڵ، کەروێشک، ئاسک، گورگ، رێویی، بزنە کێویی و باڵندەکانی تێدا ژیاوە.
دانیشتووانەکەی سەرقاڵی پیشەی جووتیاری ، ئاژەڵداریی و کاری دەستیین، فەرشە دەستچنەکانیان لەباشترین فەرشەکانی پارێزگای کرمانن لە ئێران.

دانیشتووانی ئەم گوندە بە جۆرێکن کە زمانی قسەکردنییشیان جیاوازە، خانووکانی گوندەکە بەشێکیان بەسەر یەکەوە دروستکراون و تیایدایە 5 قاتە. بە کۆی گشتی نزیکەی 2 هەزارو 560  ژووری تیایە. بە جۆرێک دروستکراون باو باران ناتوانێت بچێتە ناویی، لە بەرانبەر ئاگریشدا بەرگە دەگرێت. لەزستان گەرم و لە هاوین ساردە، لادێکە مزگەوت، خوێندنگە، گەرماویی گشتی تێدایە و هەمووی بە بەرد دروستکراوە و هەڵکەندراون.

 ژ.م