مەودا میدیا-

خاتوو شیرین، کە لە دنیای ئەدەب و رۆژنامەنووسیدا بە (شیرین. ک) بەناوبانگە، یەکێکی ترە لەو خانمە خێر لەخۆ نەدیوانەی کە هەر زوو دوژمنی تینو بە خوێنی کەڵەپیاوانی کورد، ئازیزترین کەسیان لێسەند و بۆ هەتایە گۆڕبزیان کرد، کە ئەویش (دڵشاد مەریوانی)ی کوردپەروەر و مامۆستا و شاعیر و ئەدیب و هونەرمەند بوو... دوای کۆستی شەهید دڵشاد، خاتوو شیرین سەرەڕای باری گرانی خەم و ئازارەکانی، ئازایانە و سەربەرزانە بەردەوام بوو؛ لە لایەک لەسەر پەروەردەکردنی ئەو سێ خونچە گوڵەی کە هەڵگری ناوی دڵشادن بە جوانترین و باشترین شێوە، لە لایەکیش لەسەر نووسین و پەرەدان بە بواری ئەدەب و شیعر و وەرگێڕان و رۆژنامەنووسیی.

با سەرەتا بە چەند پرسیارێکی خۆناساندن دەستپێبکەین، کەی و لە كوێ لەدایكبوویت؟ قۆناغەكانی خوێندنت لە کوێ تەواو کردووە؟ بنەماڵەکەتان لە چ پێگە و ئاستێکدا بوون و کەشی خێزانەکەتان چۆن بوو؟
شیرین كەمال ئەحمەد، لە شاری سلێمانیی گەڕەكی سەرشەقام لەدایكبووم، لە 19ی تشرینی یەکەمی 1954. بە بنەماڵەیەكی ئایینیی تەریقەتی نەقشبەندی ناسراوین، ئێستاش خانەقای حاجی مەلا عەلی ماوە لە گەڕەكی سەرشەقام، كە باپیرانمی تیادا نێژراون، بەڵام لەبەرئەوەی باوكم پارێزەر بووە، رۆشنبیرێكی ماركسیی ساڵانی چل و پەنجاكانی سەدەی بیست بووە و بەشداربووە لە بزووتنەوە سیاسییەكانی ئەو سەردەمانەدا، بۆیە من و خوشك و براكانم پەروەردەیەكی ئایینیی سوننەتی نەكراوین، هەستمان بە هەژموونی ئایین و نەریتە سوننەتییەكان نەكردووە لەناو خێزانەكەماندا، بەڵكو تاڕادەیەك پەروەردەیەكی مۆدێرنانە كراوین، ئازادییەكی باشمان هەبوو. بەنرخترین بەهایەك كە باوكم جەختی لەسەر دەكردەوە و هانی دەداین و سازشی لەسەر نەدەكرد؛ ئەویش كوردایەتی و نیشتمانپەروەریی بوو، هەر لە تەمەنی منداڵییەوە متمانە و باوەڕبەخۆبوونی تیادا دەچاندین، بەتایبەتی من كە نۆبەرەی خێزانەكەمم. پەیوەندیم لەگەڵ باوكمدا، زیاتر هاوڕێیەتی بوو وەك لە هەر شتێكی تر، هەمیشە متمانەی پێم بوو، رێزی لە بڕیارەكانم دەگرت؛ ئەو بڕیارانەی پەیوەندییان بە خوێندن و ئیشكردن و هەڵبژاردنی هاوسەر و شتی دیکەوە هەبوو.
قۆناغی سەرەتایی و ناوەندی و دواناوەندیم لە سلێمانی تەواو كردووە. پۆلی شەشم لە ئامادەیی سلێمانیی بەشی وێژەیی تەواو كرد. هەرچەندە لەمێژ بوو زانكۆی سلێمانی هەبوو، بەڵام باوكم پێی وتم باشترە لە زانكۆی بەغدا بخوێنی بۆ ئەوەی بچیتە شارێكی تر و دنیایەكی تر ببینی.
ساڵی 1973- 1974 چوومە زانكۆی بەغدا بە نیازی خوێندنی زمانی ئینگلیزی، کە ئەوە خەونی من بوو لە منداڵیمەوە شەیدای ئەو زمانە بووم، بەڵام كۆنمرەكانم بردمییە بەشی زمانی ئەڵمانی، ئەوەش یەكەم دڵشكانی من بوو لەژیانمدا. وتم تەواو ناخوێنم و دەوامم نەكرد لەو بەشە، دواتر ئامۆزایەكی باوكم كە خۆی دەرچووی بەشی كوردی بوو، رازیی كردم بگوێزمەوە بۆ بەشی كوردی هەر لە زانكۆی بەغدا؛ بەنابەدڵی و بەناچاریی چوومە بەشی زمان و ئەدەبی كوردی. ئەو كاتە زانیارییەكی ئەوتۆم لەسەر زمان و ئەدەبی كوردی نەبوو، چونكە ناوەندی و دواناوەندیم بە زمانی عەرەبی خوێندبوو، هەموو خوێندنەوەكانیشم هەر بە زمانی عەرەبی بوون، واتا؛ لە زانكۆ زمان و ئەدەبی كوردیم ناسی. یەكەم ساڵی خوێندنم بوو لەو بەشە، كە پۆلێك خوێندكاری قۆناغی چوار لەلایەن رژێمی بەعسەوە دەستگیركران و لەسێدارە دران. هەرچەندە ئەو خوێندكارانە هاوڕێم نەبوون و تەنها لە دوورەوە دەمناسین، بەڵام ئەو رووداوە بۆ منی گەنجی تازە خوێندكاری زانكۆ كە دڵی بە دنیا خۆشە؛ سەدمەیەكی گەورە بوو، بۆ ئەبەد تابلۆ جوانەكەی ژیانی زانكۆی رووشاند و یەكەم هەستی تووڕەبوونی خستە ناخمەوە، كە قۆناغ بە قۆناغی ژیانم و لەگەڵ هەر سەدمەیەكی تازەدا ئەو هەستی تووڕەبوونە كەڵەكە دەبوو، هەستێك تا دواساتی ژیانم لێم نابیتەوە، هەر لەو قۆناغەوە ئیتر سیاسەت و كوردایەتی بووە باكگراوندی ژیانم.

چۆن شەهید دڵشادت ناسی؟ سیاسەت چ كاریگەرییەك و چ رۆڵێكی هەبوو لە ژیانی ئێوەدا؟
ئەگەر لە بەشی زمانی ئینگلیزی وەربگیرامایە و بەنابەدڵی نەچوومایەتە بەشی كوردی، قەت دڵشاد مەریوانیم نەدەناسی، بەڵام قەدەر وابوو لە بەشی ئەڵمانی وەربگیرێم و بەدڵم نەبێت و بگوێزمەوە بۆ بەشی كوردی. لە قۆناغی دووەم بووم كە زانیم مامۆستایەكی تازەمان بۆ هاتووە لە زانكۆی سلێمانییەوە بەناوی دڵشاد مەریوانی، زۆربەی خوێندكارەكان وەكوو ناو و ناوبانگ دەیانناسی من نەبێ، کە هەرگیز ناویشیم نەبیستبوو، چونكە من دووربووم لە ئەدەبی كوردییەوە، تەنها ناوی ئەو ئەدیبانەم دەزانی كە لە خوێندنگە خوێندبووم.
دڵشاد، لەو مامۆستایانە بوو كە لە خوێندكارەكانەوە نزیك بوو، هەوڵیدەدا هاوڕێیانە رەفتاریان لەگەڵدا بكات بێ ئەوەی لە هەیبەتی مامۆستا كەم بكاتەوە، بەردەوامیش دەگەڕا بەدوای بەهرەی نوێدا لەنێو خوێندكارەكانیدا. منیش كە خوێندكارێكی زیرەك بووم، باكگراوندی رۆشنبیریم باش بوو بە بەراورد بە خوێندكارەكانی تر و لە پۆلدا خوێندكارێكی چالاک بووم، قسەم دەكرد و راوبۆچوونی خۆم هەبوو. بەو جۆرە مامۆستا دڵشاد مەریوانی ئەو بەهرەی نووسینەی لەناخمدا هەبوو ئاشکرای كرد و پەرەی پێدا و هانیدام و یارمەتیدام بۆ بڵاوكردنەوەی نووسینەكانم. هەرچەندە لە قۆناغی ناوەندییەوە بە هەردوو زمانی عەرەبی و كوردی دەمنووسی، بەڵام قەت بەنیاز نەبووم بەرهەمەكانم بڵاوبكەمەوە، بەڵكو دەمشاردنەوە و نەمدەویست كەس بیانبینێت، واتا هەر لە سەرەتاوە و تا ئەم ساتەوەختەش هەرگیز نەمویستووە لە رێی نووسینەكانمەوە بناسرێم، بۆیە هیچکات بەشێوەیەك رەفتارم نەكردووە ببێتە هۆی ئەوەی زیاتر بناسرێم. كەواتە، من و دڵشاد بە هاوڕێیەتی دەستمان پێكرد كە حەز و ئارەزوومان بۆ دنیای ئەدەب و مەعریفە و خۆشەویستیی مرۆڤ و خاك كۆیكردینەوە. ئاساییە ئەو جۆرە لەیەكگەیشتن و نزیكییە ببێتە خۆشەویستی و بە رێی سروشتیی خۆیدا بڕوات و ببێتە هاوسەرگیری، هاوسەرگیرییەك كە هەمووی 10 ساڵی خایاند و دوژمنانی نەتەوەكەمان لەیەكیان كردین و دڵشادیان گۆڕبزر كرد، بەڵام سوپاس بۆ خوا كە سێ یادگاریی جوانی بۆ جێهێشتم، ئەوانیش هەر سێ كچەكەمن؛ سیڤا، رۆزا و لۆنا.
لەو رۆژەوەی دڵشاد بووە خۆشەویست و دەزگیرانم، كە ئەوکات خوێندكاری قۆناغی سێیەمی كۆلێژی ئادابی بەغدا بووم؛ زانیم ئەو پیاوە تا سەر بۆ من نییە، چونكە شتێكی گەورەتر لە من لەژیانیدا هەیە، ئەویش دۆزی گەلەكەیەتی، بۆیە پاش سێ ساڵ دەزگیرانیی، ئینجا ماڵێك كۆیكردینەوە و بووینە خێزان. هەمیشە دەستم لەسەر دڵم بوو، دەمزانی رۆژێك لە رۆژان، شەوێك، ئێوارەیەك ئەو نایەتەوە و ئیتر بۆ ئەبەد ون دەبێت.
هەر واشبوو، ئەوەی لێی دەترسام؛ لە شەوی 12ی شوباتی 1989دا روویدا، كە بردیان وتیان هەر دوو سێ پرسیارمان لێی هەیە و دەینێرینەوە، بەڵام بەداخەوە، ئەویش وەكو سەدان و هەزارەها كوردی تر و هەروەكوو هاوڕێی برام بێسەروشوێن كرا و تەنانەت گۆڕێكیشیان نییە بچینە سەردانی.
  بەكورتی؛ سیاسەت و كوردایەتی، باكگراوند و مۆتیڤە گەورەكەی ژیانی ئێمە بوو، قەت نەمانتوانی وەكو هەر خێزانێكی ئاسایی بژین، ژیانمان هەمووی دڵەڕاوكێ و خۆشاردنەوە و راكردن و لەدەستدانی هاوڕێ نزیكەكانمان بوو، خەم و ترس، لە وەزیفە دەركردن و فەسڵكردن ژیانی لێ تاڵ كردبووین و لە زۆر خۆشی و چێژی گەنجێتی بێبەریی كردین.  ببوورن، ناتوانم بە وردیی باسی ئەو ساڵانە بكەم، یادەوەرییەكان پڕئازارن. بمبەخشن، زۆر شت هەیە كە هەر نامەوێ باسیان بكەم.

شەهید دڵشاد لەو قارەمانانەیە كە جێی شانازیی هەموو تاكێكی كوردە، تا چەند کاریگەریی هەبوو بەسەر ژیانتەوە و چەند رەنگی داوەتەوە لە نووسینەكانتدا؟
خوێندكاری قۆناغی دووەمی زانكۆ بووم كە دڵشاد مەریوانی بوو بە مامۆستامان، واتا یەكەم جار دڵشادم وەكو مامۆستایەك ناسی، دواتر بووینە هاوڕێ و خۆشەویست و هاوسەر. ئەو لە ژیان و ئەدەبدا مامۆستام بوو، ئەوەندە بەسە كە یەكەم هاندەرم بوو بۆ هاتنە نێو دنیای ئەدەب، رەنگە ئەگەر ئەوم نەناسیایە قەت نەهاتمایەتە نێو دنیای ئەدەبەوە. ئەو یەكەم رێنیشاندەر و یارمەتیدەرم بوو، بەڵام وەكو ئاشكرایە من بە چیرۆك دەستمپێكردووە، یەكەم بەرهەمم كە بڵاومكردووەتەوە؛ كورتە چیرۆك بووە، یەكەم كتێبی چاپكراویشم هەر كۆمەڵێ چیرۆكە (پێش ئەوەی تاریك دابێ). ئەوە تاقە كتێبی چاپكراوم بوو كە دڵشاد لەژیاندا بوو، ئیتر ئەو كتێبانەی ترم (كۆمەڵە چیرۆك و شیعر و وەرگێڕان) هەر هەموویم لەدوای شەهیدبوونی دڵشادەوە نووسیوە و چاپم كردوون.
بەهەرحاڵ، سەرەتای دەستپێكردنی هەر ئەدیب یان هونەرمەندێك زۆر گرنگە، كە بەشێوەیەكی راست و دروست دەستپێبكات، خەمی مەعریفیی هەبێت نەك شتی تری لە بابەتی هەوڵدان بۆ ناوبانگ پەیداكردن. دڵشاد ئەو مامۆستا و هاوڕێیە بوو كە زۆر شتی لێوە فێربووم، چ لە ئەدەب و چ لە ژیانیشدا. ئامادەییەكی هێند بەهێزی هەبوو كە دوای شەهیدبوونیشی چەند ساڵێكم ویست تا ئەو كارەساتە تێپەڕێنم و بتوانم خۆم بەتەنها و ئازایانە رێی خۆم بدۆزمەوە و رێ هەڵە نەكەم، ئەمەش بە خوێندنەوەی زۆر و هەوڵدان بۆ خۆپێگەیاندن. دڵشاد، ئەو رابردووەیە كە شانازیی پێوە دەكەم و هەرگیز لەبیری ناكەم، چونكە هەر مرۆڤێك زادەی رابردوو و ئێستایەتی، بڕوابوونیش بەئایندە، بەردەوامیی دەدا بە ژیان و داهێنان.

كەی دەستتكردووە بە نووسین؟ كێ هاندەرت بووە بۆ چوونە ناو ئەو دنیایە؟ تا چەند خانەوادەكەت كاریگەرییان بەسەر نووسینەكانتەوە هەبوو؟
لە خانەوادەیەكی خوێندەواردا لەدایكبووم و پەروەردە بووم. باوكم پارێزەر بوو، كەسێكی زۆر زیرەك و رۆشنبیر بوو. دایكم ژنی ماڵەوە بوو، بەڵام خوێندەوارە و تا پۆلی دووی ناوەندی خوێندووە. هەمیشە كتێب و گۆڤار و رۆژنامە و كتێبخانە لە ماڵەكەماندا هەبووە. خۆشم هەر لە منداڵییەوە شەیدای خوێندنەوە بووم، منداڵێكی بێدەنگ و خەیاڵفراوان بووم، لە قوتابخانەش زیرەك بووم. لە ماڵەوە چیم بەردەست بكەوتایە دەمخوێندەوە؛ كتێبە زانستی و مێژووییەكانی باوكم، ئەو گۆڤارە هونەرییانەی كە دایكم دەیكڕین. بەكورتی، كتێب و بڵاوكراوەكان، مۆتیڤە گەورەكەی ژیانی من بوون. زۆر جاریش ئەو كەسانەی زۆر دەخوێننەوە و شەیدای كتێب دەبن، بەهرەی نووسین تیایاندا نەشونما دەكات و دەردەكەوێ، بۆیە هەر لە قۆناغی ناوەندییەوە دەستم كرد بە نووسین، دەمێك بە عەرەبی دەمنووسی، چونكە خوێندنم عەرەبی بوو، دەمێكیش بە كوردی. سەرەتا پەخشان و شیعرم دەنووسی، دواتر كە گەیشتمە قۆناغی دواناوەندی، دەستم كرد بە نووسینی چیرۆك، جاربەجار هەوڵی وەرگێڕانیشم دەدا، بەڵام یەكەم بەرهەمم كە بڵاوم كردووەتەوە؛ كورتە چیرۆك بووە و هەر لە سەرتاوە وەكوو چیرۆكنووس ناسراوم. ئەو سەردەمانە نووسینەكانم پیشانی كەس نەدەدا تەنها خوشكێكم نەبێ، كە ئەویش بە رێكەوت بۆی ئاشكرابوو كە دەنووسم، بەڵام ئەوەش وەكوو نهێنییەك مایەوە لەنێوانماندا.
هەر لەو تەمەنە كەمەوە دركم بەوە كرد كە نووسین رووتكردنەوەی ناخ و دركاندنی نهێنی و باسكردنی ئەو شتانەیە كە رەنگە باسكردنیان كێشەی بەدواوەبێت، بۆیە دەڵێم خانەوادەكەم لە دەرەوەی ئەو گەمەیەن. منی كچ و خوشكی ئەوان، جیاوازە لە منی نووسەر. زۆر بە دەگمەن لەگەڵیاندا باسی نووسینەكانی خۆم دەكرد، خۆشبەختانە لەو سەرەتایەمدا رێگرم نەبوون، چونكە ئەگەر وابوایە؛ نازانم ئاخۆ بەردەوام دەبووم یان نا! من ئەو چانسەم هەبوو كە باوك و دایكم رێگر نەبوون لەبەردەم خەونەكانمدا وەكوو لە زۆر خانەوادەی تردا روو دەدات، بەتایبەتی لەو سەردەمەدا.
دەگەڕێمەوە دەڵێم؛ دڵشاد هاندەری سەرەكیی من بوو، ئەو لە سەرەتاوە پشتی گرتم و بەو دنیایەی ناساندم، كاتێكیش ئەو رۆیشت، من ئیتر رێی خۆمم دۆزیبووەوە، بایی ئەوەندە متمانەم بەخۆم پەیدا كردبوو كە بتوانم بەردەوامبم لە نووسین و خۆپەروەردەكردن و گەڕان بەدوای مەعریفەدا شانبەشانی پەروەردەكردنی سێ كچ.  كە دڵشاد لەژیاندا بوو، یەكەم كۆمەڵە چیرۆكم (پێش ئەوەی تاریك دابێت) بەچاپ گەیاند، دوای شەهیدبوونیشی، بەدرێژایی ئەم ساڵانە، پانزە كتێبی ترم بەچاپ گەیاندووە و بڵاوكراونەتەوە.

جیهانی ئەدیب و شاعیران جیاوازە، بە لای تۆوە ئەو جیاوازییانە چین كە لە خۆتدا بەدیدەكەی؟
بەگشتی جیاوازە، ئەدیب شاهیدی سەردەمەكەیەتی. ئەگەر باسی ئێستا بكەین؛ ئێستا سەردەمەكەمان سەردەمی وشە نییە، سەردەمی وێنەیە. لە سەردەمێكی وادا، ئەدیب ناچارە دنیایەك بۆ خۆی بخوڵقێنێ جیاواز لە دنیا مادییەكەی دەرەوەی خۆی، ئەو دنیایەی هەموو شتێك تیایدا قابیلی سازش لەسەركردنە. لەبەر ئەوە زۆر جار شاعیر كە دەنووسێ، گوزارشت لە بیرۆكەیەكی بەئاگا و بەرجەستەكراو ناكات، بەڵكوو ناخی خۆی دەپشكنێ، دادەبەزێتە نێو نەستی خۆیەوە تا ئەو شتانە بدۆزێتەوە كە لەژێر چەندین چینی نەستیدا چەپێنراون. ئایا بەمە شتێكی زۆر کەسیی دەكات؟ خۆی لە خەمی مرۆڤ و دنیا دادەبڕێ؟! نەخێر، شاعیر لەو پشكنینەی بەناو ناخ و نەستی خۆیدا، لە بەدواداچوونی خەون و رابردووی خۆیدا، تەماهی لەگەڵ هەموو مرۆڤەكانی تردا دەكات. مرۆڤ هەر مرۆڤە لە هەر جێیەك بێت. ئێمەی مرۆڤ، زیاتر لەیەك دەچین وەك لەوەی جیاوازبین. لەبەر ئەوە ئەگەر شیعر نووسین بەو شێوەیە بێت، كەواتە دەبێ شاعیر هەمیشە دنیاكەی جیاواز بێت. شیعر نووسینیش ئەو كارە سووك و ئاسانە نییە كە وەكو زۆر كەس تێیگەیشتوون، دنیای شاعیر ئەوە نییە بەدیار پەپوولە و مومێكەوە دابنیشی و بگری. دنیای شاعیر چەندە تایبەت و داخراوبێ، ئەوەندەش گشتگیر و ئاوەڵایە بەسەر هەموو گەردوون و مرۆڤدا. هەمیشە شیعر ئەو شتانە دەڵێ كە كایەكانی تری مەعریفە بۆیان ناوترێ، هەمیشە شتێك دەمێنێت بە شیعر نەبێت ناوترێ.
بەڵام دیارە ئەدیب و شاعیران هەموویان وەكوو یەك نین، واتا ئەدەب یەك جۆرە شوناس نادات بە هەموو ئەدیبەكان، چونكە هەر ئەدیبە و كەسێتیی خۆی هەیە، هەریەكە و لە خێزان و ژینگەیەكی جیاوازدا هاتووەتە دنیاوە و گەورە بووە، باكگراوندی مەعریفیی جیاجیایان هەیە. واتا ناكرێ بڵێی هەموو ئەدیبەكان ئا بەمجۆرەن، بەڵام ئەگەر من باسی خۆم بكەم؛ ئەو سیفەتانەی لەمندا هەیە كە بە راستیی نازانم بەهۆی ئەوەوەیە كە من ئەدیبم یان ئەوە هەر سروشتی خۆمە، کە حەزم بەناو خەڵك و قەرەباڵغی نییە، زۆر حەز بەتەنهایی و هێمنی و بێدەنگی دەكەم، ئەگەر بە ساڵ لە ماڵ نەچمە دەرێ بەلامەوە ئاساییە، ئەم سیفەتەش ساڵ بە ساڵ تیامدا تۆختر دەبێتەوە، پێدەچێت هەڵكشانی تەمەن تووندتری بكاتەوە. هەرچەندە من ئەدیبم، خەڵك دەمناسێ، بەڵام حەزم بەوە نییە بەناوبانگبم. هەر لە سەرەتاوە بەو ئاڕاستەیە كارم نەكردووە ئەدیببوونی خۆم بكەم بە ئامڕازێک بۆ خۆمەشهوركردن، هەر لەبەر ئەوەیە لە سەرەتای دەستپێكردنمەوە تائێستا، خۆم لە بۆنە و چاوپێكەوتنەكان دەدزمەوە، هەرچەندە كەسێكی شەرمن نیم و توانایەكی باشی قسەكردن و رووبەڕووبوونەوەی خەڵكم هەیە.
 
تا چەند توانیوتە بۆ ژن بنووسی و دەست بۆ نەریتە بڤەكان بەریت، چەندیش دژ بە پیاوسالاریی نووسیوتە؟
من بە چیرۆك دەستمپێكرد، لەو سەرەتایەدا كە دەستمكرد بە بڵاوكردنەوەی كورتە چیرۆكەكانم، لەژێر كاریگەریی فیكری چەپدا دەمنووسی، فیكری چەپ بە هەموو رەهەندەكانییەوە، هەر لە مرۆڤدۆستییەوە تا دژایەتیكردنی چەوساندنەوەی چینایەتی و جیاكاریی رەگەزی و بەرگریكردن لە چین و توێژە بندەستەكان، لە هەمووی زیاتر لای من داكۆكیكردن بووە لە ژن وەكوو تاك و توێژیكی بندەست و چەوسێنراوە.
زۆربەی ئەدیبەكانی دنیا لە یەكەم بەرهەمیاندا باسی خودی خۆیان دەكەن، واتا ئەزموونە تایبەتی و كەسییەكانی خۆیان دەگێڕنەوە، بەڵام من زۆربەی چیرۆكەكانی یەكەم كۆمەڵە چیرۆكم (پێش ئەوەی تاریك دابێ)، گێڕانەوەی ئەزموونی كەسێتی خۆم نییە، بەڵكوو لە سایەی ئەو فیكرەی باوەڕم پێی بوو و پێی سەسام بووم، كە ئەویش فیكری چەپ و ماركسیەت بوو. لە خودی خۆم هاتمە دەرەوە، حیكایەتە مەینەتبارەكانی ژنە داماو و كچە زوڵملێكراوەكان و كارەكتەرە پەراوێزخراوەكانی كۆمەڵگەم دەگێڕایەوە، كە هەندێك لەو كارەكتەرانە بنەمایەكی راستەقینەیان هەبوو، هەندێكیشیان لەسەر كەتەلۆگی ئەو فیكرە چەپە دروستم دەكردن، بۆیە زۆربەی هەرە زۆری كارەكتەرەكانی ئەو كۆمەڵە چیرۆكەم، لەخۆمەوە دوورن. من كچی خێزانێكم کە ئەو كاتە هاوڕێ نووسەرەكانم بە بۆرژوا ناویان دەبردم و من شەرمم لەو سیفەتەم دەكرد. من لە خێزانەكەی خۆمدا نەداریم نەدیوە، چەوسانەوەی رەگەزی و جیاكاریم نەبینیوە لەنێوان خۆم و براكانماندا. باوكم پیاوێكی رۆشنبیر و كراوە بوو، بەڵام كۆمەڵگەكەم بەرانبەر رەگەزەكەم دادپەروەر نەبوون، بۆیە قەڵەمەكم تەرخان كردبوو بە پلەی یەكەم بۆ داكۆكیكردن لە دۆزی ژن و خستنەڕووی ئەو ستەمانەی لێی دەكرێ، ئیتر سەر بە هەر چینێك بێت.
هەر لەو سەرەتایەوە دركم بەوە كرد كە ژن سەر بە هەر چین و توێژێك بێت، هەر چەوسێنراوە و ژێردەستەیە، چونكە دنیا كولتوورێكی نێرانە بەڕێوەی دەبات، بەتایبەتی لەو سەردەمانەدا، بۆیە دەبینین ئەو چیرۆكانەم پڕن لە نموونەی ئەو پیاوسالارییەی حوكمی كۆمەڵگە دەكات.
بەڵام لە دووەم كۆمەڵە چیرۆكمدا (حیكایەتەكانی بەفر)، زیاتر گەڕاومەتەوە لای خودی خۆم و كەمتر چوومەتە پێستی ژنێكی ترەوە، ئازادانەتر و بوێرانەتر نووسیومن. چیرۆك و شیعرەكانم زیاتر گێڕانەوەی حیكایەتی خەون و خۆزگە و خولیای خۆمن، ئەزموونی خۆمن، ئەزموونی ژنێكی تەنها و خەمگین و تووڕە. دواجار منیش ژنێكی ئەم كۆمەڵگەیەم، كە دابونەریت و كولتوورەكەی لەئاستیدا دادپەروەر نییە، بۆیە دەبینی لە دووەم كۆمەڵە چیرۆك و چیرۆكەكانی دواتردا، راستگۆیانەتر دواوم و لە هەر سێ كۆمەڵە شیعرەكانیشمدا زیاتر، چونكە بە لای منەوە شیعر نزیكترە لە ناخ و نەست، بەڵام دواجار من ژنێكم لەناو ملیۆنان ژندا و ئەو قسانەشم بەو مانایە نییە كە هەر بەتەنها خۆم ئەلاوێنمەوە و هەر باسی خۆم دەكەم، نەخێر، من لە یەكەم بەرهەممەوە تا دوابەرهەمم، دۆزی سەرەكیی نووسینەكانم؛ خودی ژنە، ئیتر گوزارشتكردن لەو دۆزە لە رێی خودی خۆمەوە بێت یان لە رێی گێڕانەوەی حیكایەت و ئەزموونی ژنێكی ترەوە بێت.

تا چەند ئازادیت لە نووسین و دەربڕینی هەستەكانتدا؟
دیارە من لەژێر سایەی رژێمی سەركوتكەری بەعسدا دەستمكردووە بە نووسین، كە زۆربەی شتەكان بڤە و قەدەغە بوون، منیش وەكو زۆربەی ئەدیبەكانی ئەو سەردەمە، ناچاربووین بە هێما و بە شێوەی ناڕاستەوخۆ و هەزار پێچوپەنا بنووسین، بەتایبەتی ئەگەر نووسینەكەمان پەیوەندی بە كورد و كوردایەتییەوە هەبووبێت. بۆ ئەو نووسینانەی تریش كە بابەتی ئەزموونی تایبەتی و دۆزەكانی تری كۆمەڵگەن، وەكو بابەتی كێشە و گرفتەكانی ژن، كە من پانتاییەكی گەورەم بۆ تەرخان كردبوو لە چیرۆكەكانمدا؛ هەر لێیان رازی نیم.
لەدوای راپەڕینەوە، ئەو مەودای ئازادییە، لە چیرۆك و شیعرەكانمدا زیاتر و فراوانترە و ئەو وتارانەی نووسیومن و ئەو توێژینەوانەی كە لەبارەی ژنەوە كردوومن، ئازادانەترن، بەڵام لە ئاست خۆزگە و تموحی مندا نەبوون، چونكە جیهانی دەوروپشتم، ئەو كۆمەڵگەیەی تیا دەژیم، تەنها خێزانە پێشكەوتووخوازەكەم و هاوسەرە بیر رۆشنەكەم نەبووە و نییە، بەڵكو كۆی ئەو تاك و خێزان و دەزگا جۆراوجۆرەكانی كۆمەڵگەن، كۆی دابونەریت و كولتوورەكەمانە، كە من و رەنگە زۆر نووسەری تری وەكو من، نەتوانێ بەو ئازادییەوە بنووسێ كە دەیخوازێت. بێگومان مەبەستم لە ئازادیی رەها نییە، چونكە شتێك نییە ناوی ئازادیی رەها بێت، بەڵام من و زۆر نووسەری تر، توانیومانە كەم و زۆر دەست بەرین بۆ سێكوچكەی حەرام (سیاسەت، سێكس، ئایین)، لە زۆر لاوە ئاشكرای بكەین، رەخنە و گلەیی خۆمانی لێ بكەین.
من بۆخۆم ئەوەندەی توانیبێتم و زاتم كردبێت، زۆر شتم وتووە، بەڵام بە دڵی خۆم نەبووە. لە لایەك لەبەرئەوەی مەرج نییە نووسینی زەق و رووشێنەر و برینداركەری چاو و گوێی خوێنەر، مانای ئازادیی بێت. هەندێك نووسەر هەیە ئەوە دەكات، هەر بۆ خۆنواندن و سەرنجڕاكێشان. دووەم ئەگەر وەكو هەندێك لەو نووسەرانەم بكردایە، نەك هەر خۆم، بەڵكو خانەوادەكەشم زەرەرمەند دەبوون، منیش هەمیشە ناو و ناوبانگی خانەوادەكەمم خۆشویستووە و نەمویستووە بەهۆی منەوە تووشی هیچ كێشەیەك بن، لەبەر ئەوە من ئەوەندە ئازادم و ئازاد بووم لە نووسینەكانمدا كە زیان بە خۆم و كەسە نزیكەكانم نەگەیەنم، چونكە من لەو ژنە نووسەرانە نیم كە خۆیان بەخشیوەتە نووسین و هەموو ژیانی خۆیان بۆ تەرخان كردووە، ئامادەن لەپێناوی نووسینێكدا زیان بە ناو و ناوبانگی خۆیان و كەسە نزیكەكانیشیان بگەیەنن و ژیانی خۆشیان بخەنە مەترسییەوە. من نەمتوانیوە ئەو سنوورە ببەزێنم. سەردەمانێك ئەوە حەسرەت بوو لە دڵمدا، بەڵام ئێستا دەڵێم چاكم كرد و پەشیمان نیم.

ئەو بوارانەی تیایاندا دەنووسیت چین؟ چەند كتێبت بەچاپ گەیاندووە؟ كام بەرهەمت بەلاوە خۆشەویستترینە؟
سەرەتا بە كورتە چیرۆك دەستمپێكردووە و دوو كۆمەڵە چیرۆكم بەچاپ گەیاندووە (پێش ئەوەی تاریك دابێ) و (حیكایەتەكانی بەفر)، كۆمەڵەی سێیەمیشم ئامادەیە بۆ چاپ، بەڵام بەنیازم لەگەڵ دوو كۆمەڵە چیرۆكەكەی تردا پێكەوە چاپیان بكەم وەكو كۆبەرهەمی چیرۆكەکانم.
دوای ئەوەی وەكو چیرۆكنووس ناسرام، ئینجا دەستمكرد بە بڵاوكردنەوەی شیعر، ئەویش بریتین لە دوو كۆمەڵە شیعر (كەنارەكانی خەون) و (ئێوارەیەك ئەو نایەت)، كۆمەڵەی سێیەمیش ئامادەیە بۆ چاپ و بەهەمان شێوە بەنیازم وەكو كۆبەرهەمی شیعرەکانم پێكەوە چاپیان بكەم، هەروەها كۆمەڵە شیعرێكی تریش كە بە زمانی عەرەبی نووسیومن و دوو جار چاپكراوە بەناوی (فصول و حروف). لەبواری وەرگێڕانیشدا 10 كتێبم لە زمانی عەرەبییەوە وەرگێڕاوە بۆ كوردی، كە بریتین لە سێ رۆمان و سێ كۆمەڵە چیرۆك و دوو كتێبی توێژینەوە و یەك مۆنۆدراما. چەندین شانۆگەریشم وەرگێڕاوە، كە بەداخەوە وەكوو كتێب چاپ نەكراون و نوسخەشیان لای خۆم نییە. هەروەها نووسینی زۆرم هەیە لەبارەی دۆزی ژنانەوە، كە لە رۆژنامە و گۆڤارەكاندا بڵاوبوونەتەوە، بەڵام وەكو كتێب چاپ نەكراون و لەم ساڵانەی دواییدا هەوڵی كۆكردنەوەیانم داوە، بەشێكم لێ كۆكردوونەتەوە بەو نیازەی وەكو كتێبێك پێكەوە چاپ بكرێن. ئەمە جگە لەو هەموو بەرهەمە زۆرەی رۆژانە لە رۆژنامەی كوردستانی نوێ بڵاوم كردوونەتەوە، كە بۆ ماوەی 21 ساڵ كارم تێدا كردووە وەكوو لێپرسراوی ئەدەب و هونەر و دواتریش وەكوو سكرتێری نووسین. هەروەها ئەو بابەتانەی لە رۆژنامە و گۆڤارەكانی تردا بڵاوم كردوونەتەوە، لەبوارە جیاجیاكانی ئەدەب و هونەر و ژن و دۆزە كۆمەڵایەتییەكاندا، ئەو بابەتانە كە بەشێكی نووسینە و بەشێكی وەرگێڕان، ئەگەر وەكوو كتێب چاپ بكرێن؛ رەنگە سێ تا چوار كتێب بكات، بەڵام ئەو كارە زەحمەتە و بە من ناكرێ، ئەوەندە بەسە بتوانم كۆبەرهەمی چیرۆك و شیعرەكانم چاپ بكەم و لە پەرتەوازەیی بیانپارێزم. لە راستیدا پەرتەوازەیی و ونبوونی نووسینەكانم، لە لایەك پەیوەندی بەو ژیانە نائاساییەی خۆمەوە هەبووە، لە لایەكی تر خۆم كەسێكی خەمسارد بووم بەرانبەر كۆكردنەوەی نووسینەكانم و زۆر گوێم نەداوە بە كۆكردنەوە و پاراستنیان. زۆر جار مرۆڤ كە كەسانی ئازیزی خۆی لەدەست دەدات، تووشی جۆرێك لە بێهوایی دەبێ.
سەبارەت بەوەش کە چ بەرهەمێكیانم بەلاوە خۆشەویستترە؟ بۆ من هەموویان وەكو یەكن. 

جگە لە زمانی كوردی، بە چ زمانێکی تر نووسیوتە؟
جگە لە زمانی كوردی، بە زمانی عەرەبیش شیعر و چیرۆك و وتار و ستوونی رۆژنامەوانیم نووسیوە، كومەڵێك شیعری چاپكراویشم هەیە بەناوی (فصول و حروف) كە راستەخۆ بە زمانی عەرەبی نووسیومن، واتا وەرگێڕانی شیعرە كوردییەكانم نییە، بەڵكو راستەخۆ بە عەرەبیی بیرمكردووەتەوە و نووسیومە، بەڵام بەرهەمەكانی ترم هەر لە گۆڤار و رۆژنامە عەرەبییەكانی كوردستان و عیراق و هەندێك وڵاتی عەرەبیی تر بڵاوبووەتەوە، وەكو سوریا و لوبنان و میسر، هەندێكیشیان لە ئەوروپا.

هیچ یەکێک لە بەرهەمەكانت وەرگێڕدراون بۆ سەر زمانی تر؟
بەرهەمی چیرۆك و شیعریشم هەیە كە وەرگێڕدراون بۆ عەرەبی و فارسی و توركی و ئینگلیزی و فەرەنسی، لە گۆڤار و سایتەكاندا بڵاوبوونەتەوە، هەندێكیشیان لەو كتێبانەدا بڵاوبوونەتەوە كە تایبەت كراون بە نووسەرانی كورد. لە راستیدا وەكو خووی هەمیشەیی خۆم، گوێم نەداوە بە كۆكردنەوە و پاراستنی ئەو بەرهەمە وەرگێڕدراوانەم، یان ئەو وتار و نووسینە رەخنەییانەی هەندێك نووسەرانی كورد و بیانیی بەتایبەتی عەرەب لەبارەی شیعر و چیرۆكەكانمەوە نووسیویانە و بڵاویان كردووەتەوە، یان ئەو نامانەی خوێندكارانی زانكۆ كردوویانە لەبارەی چیرۆك و شیعرەكانمەوە، كە دوایین دانەیان نامەی ماستەری خوێندكارێك بوو لە زانكۆی سلێمانی بەناوی (وێنەی ژن لە چیرۆكەكانی شیرین.ك)دا لەسەر كۆی چیرۆكەكانم.

سەرقاڵی چیت و پرۆژەی داهاتووت چییە؟
جگە لە خوێندنەوە، ئێستا سەرقاڵی نووسینی بیرەوەرییەكانمم لەگەڵ ژیانی رۆژنامەگەریمدا، كە ئێستا بە زنجیرە لە رۆژنامەی كوردستانی نوێ بڵاودەبێتەوە و  لە پەیجەكەشمدا بڵاویان دەكەمەوە. هەروەها بیرەوەریم لەگەڵ كتێبدا، كە بە زنجیرە هەر لە كوردستانی نوێ بڵاومكردەوە، ئەویش بكەمە كتێبێك، بەڵام ئەوەی زۆر بەلامەوە مەبەستە؛ چاپكردنی كۆبەرهەمی شیعر و چیرۆكەكانمە، هەروەها ئەو وتارانەشم كۆبكەمەوە و چاپی بكەم كە لەبارەی ژنەوە نووسیومن.

ئایا توانیوتە لە رابردوو دەرچیت؟ ئەو كۆڵە قورسەی بەسەر شانتەوە بوو چۆن هەوڵتداوە لێی دەربچیت؟ كاریگەرییە ئەرێنی و نەرێنییەکانی چی بوون؟
مرۆڤ، ئێستا و رابردووە، هەوڵدەدات داهاتووش بێت. یەكێك لە خەسڵەتەكانی مرۆڤ ئەوەیە، كە دەتوانێ رابردوو تێپەڕێنێ و لێی دەربچێت و تیایدا گیرنەخوات، ئەو وتەیە بسەلمێنێت كە بیرچوونەوە نیعمەتە!! كاتێكیش دەكەوینە بارودۆخێكی دژوارەوە، ئەو دەمەی كارەساتێك، مەینەتییەك روودەدات، كاتێك دڵمان دەشكێت، ئەو هەموو خەم و ئازار و ترس و تووڕەیی و دڵەڕاوكێیەی هەستی پێدەكەین و تیایدا دەژین، ئەگەر وردە وردە، سات بە سات و رۆژ دوای رۆژ نەڕەوێنەوە و سووك نەبن؛ ئەوا هەموومان هەر زوو دوای مەینەتییەكان دەمردین.
ئەو قسانەم بەگشتیی وایە، بەڵام هەر مرۆڤێك بەپێی كەسێتی خۆی و ژینگە و پەروەردە و رادەی وشیاری و هەستیاریی خۆی دەتوانێ رابردوو تێپەڕێنێت. تێپەڕاندنی رابردووش بەمانای بیرچوونەوە نییە، تێپەڕاندن بەمانا پۆزەتیڤەكەی، واتا گیرنەخواردن لەنێو خەم و ئازار و هەموو هەستە ناخۆشەكانی رابردوودا.
لە وڵاتانی مەدەنیدا هەموو ئەو كەسانەی تووشی كارەساتێك یا كۆستێك دەبن، چارەسەری دەروونییان بۆ دەكرێ، واتا مرۆڤ دوای هەر سەدمەیەك جگە لە توانای خۆی، پێویستی بە چارەسەری دەروونیی هەیە تا بتوانێت بەشێوەیەكی تەندروست لە رووی دەروونییەوە بژی. ئێمەی كورد جگە لەو هەموو كارەساتە دەستەجەمعییانەی بەسەرماندا هاتووە، زۆربەمان تووشی كارەساتی تاكەكەسیش بووین، بۆیە هەمیشە دەڵێم هەموو گەلی كورد لەم بەشەی كوردستان پێویستی بە چارەسەری دەروونییە.
لەو كاتەوەی كە لە ماوەی شەش مانگدا دوو خۆشەویستترین كەسم (براكەم و هاوسەرەكەم) شەهید و گۆڕبزر كران، ئەو تووڕەییەی چووە ناخمەوە دژ بەو ناحەقی و تاوانە، نەمتوانیوە لێی دەربچم. سەبارەت بە شەهیدبوونی هاوسەرەكەشم، هەوڵم داوە لە یەكەم ساتەوە بەهێزبم، دەبوو دایكیش و باوكیش بم بۆ كچەكانم، هەموو هەستێكی خەم و ئازار و دڵشكانم لەناخمدا بچەپێنم. زۆر بەدەگمەن لەبەردەمیاندا گریاوم، دەبوو من نموونەیەكی باڵابم لەبەردەم ئەواندا، تاڕادەیەكی زۆریش سەركەوتوو بووم، بەڵگەش ئەوەیە سێ كچی باشم پەروەردە كرد، بەڵام دواجار چەپاندنی تووڕەیی و خەم بێ چارەسەرێكی دەروونی، كارێكی باش نییە و ئەنجامەكەی نەخۆشیی جەستەیی و پشێوویی دەروونی لێدەكەوێتەوە، هەروەكو ئەو كەسەی نەخۆشە، بەڵام بۆی ناكەوێ و هەر بەپێوە راوەستاوە و كاریش دەكات، بۆیە ئەو كاتەی رادەكشێ ئینجا لەرزوتا دەیگرێ. منیش هیچكام لەو خەم و تووڕەییانەم تێنەپەڕاندووە، چونكە بەڕاشكاوانە گوزارشتم لێ نەكردوون، بەڵكو هەر لەخۆمدا چەپاندوومن، رامكردووە لێیان. راستە من لەرابردوودا گیرم نەخواردووە و توانیم بەردەوامبم لە ژیان و كاركردن و بەرهەمهێنان و پەروەردەیەكی دروستی كچەكانم، كە هەموو ئەوە پێویستی بە توانا و كۆششێكی زۆر هەیە، بۆیە زۆر جار وا بیردەكەمەوە لە لایەك رابردووم تێپەڕاندووە و لە لایەكی تریش لەنێو رابردوو و یادەوەرییەكانمدا دەژیم. رەنگە حەزكردنم بەتەنهایی و دوورەپەرێزیم لە خەڵك و هەموو كۆڕ و كۆبوونەوە و قەرەباڵغییەك، ئەنجامی ئەوە بێت. پێدەچێت ئەو رابردووەم تێپەڕاندبێت، بەڵام ئەو رابردووە قەت من تێناپەڕێنێ و بۆ لای خۆی رامدەكێشێت!!

پێتوایە نووسەرانی كورد توانیویانە لە چوارچێوەی تەسکی حزبایەتی رزگاریان بێت؟
هەر حزبە و كۆمەڵێك نووسەری خۆی هەیە، لەدوای راپەڕینەوە ئەمە زۆر زەق و باو بوو، كە بەشێكیان لە باوەڕبوونیان بە حزبێك ئەو كارەیان دەكرد و بەشێكیشیان وەكوو بەرژەوەندی و خۆژیاندن، بەڵام وابزانم ئێستا ئەم شتە كاڵبووەتەوە. بەڕاستی زۆر ئاگاداری نێوەندی نووسەران نیم و نازانم دۆخەکە چۆنە.

لۆنای كچت هاتووەتە نێو دنیای ئەدەبەوە، تا چەند كاریگەریی تۆی بەسەرەوەیە؟
دیارە كاریگەریی من لەسەر لۆنا زیاترە وەك لە دوو كچەكەی ترم (سیڤا و رۆزا)، كە لەو گەورەترن. لۆنا تەمەنی سێ مانگ بوو كە باوكی شەهید بوو، جگە لە سیفاتی بۆماوەیی و ناو و ناوبانگی باوكی؛ هیچ شتێكی تری لە باوكییەوە وەرنەگرتووە.
لۆنا، بەتەنها كچی منە. لۆنا، ئەو هەتوانە بوو كە دوای شەهیدبوونی باوكی خەمەكانی خۆمم پێ سڕ دەكرد، تاڕادەیەكی زۆر سەرقاڵی دەكردم و خەمەكانمی بیردەبردمەوە.
لۆنا، لەو كاتەوەی فامی كردووەتەوە و رەنگە دوورترین یادگاریی ئەو لەگەڵ مندا ئەوە بێت دایكێكی لەبیرە كە هەمیشە كتێب یان گۆڤارێكی بەدەستەوە بووە، دایكێك بەماندوویی دێتەوە ماڵ و بەدەم چاخواردنەوە خەریكی رۆژنامە خوێندنەوەیە و دوای یەك دوو کاژێریش دیسانەوە بەپەلە دەچێتەوە بۆ ئیش.
هەر لە منداڵییانەوە نەك هەر بەتەنها لۆنا، بەڵكو هەرسێكیانم فێر كرد چۆن پشت بە خۆیان ببەستن، حەزی فێربوون و مەعریفە و كتێبم تیا چاندن، فێرمكردن مێیینە - ژن لە رێی ئەو كارەی كە هەیەتی خودی خۆی دەسەلمێنێ نەك لە رێی شووكردن و وەچەخستنەوە. دەبێت لەپێشدا خوێندن تەواو بكەن، كارێكیان هەبێت ئینجا بیر لە شووكردن بكەنەوە. هەرسێكیان ئەو وانەیەیان باش وەرگرتووە، هەرسێكیشیان بەهرەی نووسینیان هەیە، بەڵام لۆنا بەردەوام بوو و بەهرەكەی زیاتر تیایدا دەركەوت. رۆزاش هەمان بەهرەی هەیە، بەڵام لەبواری رۆژنامەوانیدا، بەتایبەتی كە بەشی راگەیاندنی تەواو كردووە و لە ساڵی 2006ەوە لە رۆژنامەی كوردستانی نوێ كار دەكات. نووسینی زۆرە، بەتایبەتی لەبواری ژن و خێزان و منداڵ و دۆزە كۆمەڵایەتییەكان، ئێستا سكرتێری نووسینی ئەو رۆژنامەیەیە. سیڤای كچە گەورەشم، وا بەنیاز بوو دوای تەواوكردنی كۆلێجی یاسا هەر لەبواری رۆژنامەوانیدا كار بكات، چیرۆكی زۆر جوانیشی دەنووسی و ماوەیەكی كەمیش لە رۆژنامە كاری كرد، بەڵام دوای دەرچوونی لەكۆلێجژ، وازی لەو بیرۆكەیە هێنا و لە كاری پارێزەریدا بەردەوام بوو.
كەواتە جگە لە هۆكاری بۆماوەیی، كە باوك و دایكیشی ئەدیبن، ژینگەی خێزانی و جۆری پەروەردە دەورێكی سەرەكی هەبووە لەوەدا كە لۆنا ببێتە نووسەر. ئێستاش لۆنا لەو ئەدیبانەیە كە ژیانی خۆی بەخشیوەتە ئەدەبەكەی، دەستبەرداری هەندێك شت بووە بۆ ئەوەی رێگر نەبن لە ئاست گەشەكردن و بەردەوامبوونیدا.
لۆنا، جگە لە زمانی كوردی، هەردوو زمانی ئینگلیزی و عەرەبی باش دەزانێ و لە هەردووكیانەوە وەرگێڕان دەكات، نووسینیشی زۆرە بە زمانی ئینگلیزی. كەواتە ئێستای لۆنا بەشێكی ژینگە و پەروەردەی خێزانییە و بەشەكەی تری بەهرە و هەوڵ و كۆششی خۆیەتی و سوورە لەسەر بەردەوامبوون.

*ئەم چاوپێكەوتنە بەڕێز نەرمین عوسمان، لە چوارچێوەی پرۆژەی نووسینەوەی مێژووی بەشداریی ژنی كورد لە بوارە جیاوازەكاندا سازیكردووە.

خ.غ