محەمەد ئەمین پێنجوێنی
ئەوەی لە ئەفغانستان روویدا، لە کوردستان دووبارە نابێتەوە!
ئەو کاتەی کە زەڵمای خەلیلزاد باڵیۆزی ئەمەریکا بوو لە عیراق؛ تەقینەوە، تیرۆرکردن و ئاژاوەی سیاسی لە عیراقدا زۆر بوو، هەموو هێزە ئەمەریکییەکان و دەزگا هەواڵگرییەکان بۆ سەرچاوەی ئەو پشێوی و لە گرێژنەچوونەی عیراق دەگەڕان کە بزانن سەرچاوەکەی لە کوێوەیە؟
سەرکردەیەکی دەستڕۆیشتووی کورد پێیوتم: بۆمان ئاشکرا بووە کە هەموو ئەم کارانە دەوڵەتی ئێران لەپشتیەوەیەتی. هەر ئەو سەرکردە کوردە وتی: زەڵمای خەلیلزاد داوای لێکردووم کە هەوڵبدەم دیدارێكی لەگەڵ باڵیۆزی ئێراندا بۆ بسازێنم. لەو دیدارەدا خەلیلزاد بە باڵیۆزی ئێرانی وتبوو: ئێوە بۆ ئەم تەقینەوانە لە عیراقدا دەکەن، بۆ شیعە و سوننەمان لێ هاندەدەن؟ ئێمە سەدام و تالیبانمان رووخاند، کە دوو دوژمنی سەرسەختی ئێوە بوون، واتا ئێمە خزمەتێکی گەورەمان بە دەوڵەتی ئێران و گەلی ئێران کردووە، وامان لێ مەکەن لەو کارە پەشیمان ببینەوە. وادیارە ئێستا لە پشتیوانی حکومەتی ئەفغانستان پەشیمانبوونەتەوە، هەرچەندە ماوەی دوو ساڵە لە قەتەر، ئەمەریکا و تالیبان لە گفتوگۆدابوون بە ئامانجی رێکكەوتن
و هەندێ خاڵی نهێنی نێوانیان.
وەکو دەبینین ئەمەریکا پاشەکشێی کرد، سەرەڕای ئەوەی ماوەی بیست ساڵە راهێنان بە سوپای ئەفغانستان دەکەن و پڕ چەکیان دەکەن و بە دەیان و سەدان ملیارد دۆلاریان تێدا خەرجکردن، حکومەتیان بۆ دروستکردن و لەم پێناوەدا سەدان سەربازی ئەمەریکیان بەکوشت دا، بەڵام لە ئاکامدا گەیشتنە ئەو ئەنجامەی کە ئەم حکومەتە هەر خەریکی گەندەڵییە و سوپاکەشیان نەبوو بە سوپایەکی نیشتمانی، هەر عەقڵییەتی میلیشیایی، خێڵەکایەتی و حزبایەتی زاڵ بوو بەسەریدا. بە چۆڵکردن و پاشەکشێی هێزەکانی ئەمەریکا بۆشاییەکی گەورە دروستبوو، تالیبان وەکو هێزێکی گەورەی رێکخراوی عەقائیدی کە لە سەرانسەری وڵاتەکەدا دەسەڵاتیان هەبوو، بۆشاییەکەی زوو پڕکردەوە، ئەمەریکا ئومێدێکی گەورەی بە تالیبان هەیە بۆ ئەوەی بیکات بە گژ ئێراندا و کێشە لە سنوورەکانیدا بۆ دروستبکات، لەلایەکی تریشەوە ئیگۆرەکانی چین کە هەزاران چەکدارن لە سوریا، لە رێگەی تورکیاوە بیانگێڕنەوە بۆ سەر سنووری چین، بۆ ئەوەی کێشە بۆ چینیش دروستبکەن، چونکە ئەمڕۆ چین و ئێران دوو نەیاری سەرسەختی ئەمەریکان، ئەمەریکاش بەتەمایە ئەم کارتانە لە رێگەی تالیبانەوە بەکاربهێنێت.
بۆیە دەڵێم ئەگەر ئەمەریکا بەتەواوی کوردستان بەجێبهێڵێ، ئەو بۆشاییە دروست نابێ و پرۆسەی سیاسی کوردستان تێكناچێت، چونکە راستییەکەی تورکیا بەشێکی زۆری لە هەرێمی کوردستان داگیرکردووە و هەشتا و دوو سەربازگەی تیادا داناوە، ئێرانیش هەژموونی خۆی لە بەشێکی تری هەرێمدا باڵادەست کردووە، ئەم دوو دەوڵەتە لەم قۆناغەدا نایانەوێت پرۆسەی سیاسیی هەرێم تێكبچێت، هەرچەندە ئەمەریکا و هاوپەیمانان گللەییان زۆرە لە حکومەتی هەرێم، چونکە دە ساڵە دەیانەوێت هێزی پێشمەرگە یەکبخەن و بیکەن بە سوپایەکی نیشتمانی، بەڵام ركابەریی حزبی و عەقڵییەتی کێ هێزی یەکەم بێت، رێگر بووە لەم کارە و گللەیشیان لە حکومەت هەیە کە گەندەڵە و مەودای ئازادیشی تەسك کردووەتەوە، بەڵام ئەمە مانای وانییە کە هەتاهەتایە دەستمان لێ بەرنادەن، ئەگەر چاکسازیی لە کۆی سیستمی حوکمڕانیی نەکرێت، ئەوا رۆژێک هەر دێت وەکو ئەفغانستان دەستمان لێ بەربدەن، بۆیە دەڵێم پەند لەو کارەساتەی ئەفغانستان وەربگیرێت.
خ.غ
سەرکردەیەکی دەستڕۆیشتووی کورد پێیوتم: بۆمان ئاشکرا بووە کە هەموو ئەم کارانە دەوڵەتی ئێران لەپشتیەوەیەتی. هەر ئەو سەرکردە کوردە وتی: زەڵمای خەلیلزاد داوای لێکردووم کە هەوڵبدەم دیدارێكی لەگەڵ باڵیۆزی ئێراندا بۆ بسازێنم. لەو دیدارەدا خەلیلزاد بە باڵیۆزی ئێرانی وتبوو: ئێوە بۆ ئەم تەقینەوانە لە عیراقدا دەکەن، بۆ شیعە و سوننەمان لێ هاندەدەن؟ ئێمە سەدام و تالیبانمان رووخاند، کە دوو دوژمنی سەرسەختی ئێوە بوون، واتا ئێمە خزمەتێکی گەورەمان بە دەوڵەتی ئێران و گەلی ئێران کردووە، وامان لێ مەکەن لەو کارە پەشیمان ببینەوە. وادیارە ئێستا لە پشتیوانی حکومەتی ئەفغانستان پەشیمانبوونەتەوە، هەرچەندە ماوەی دوو ساڵە لە قەتەر، ئەمەریکا و تالیبان لە گفتوگۆدابوون بە ئامانجی رێکكەوتن
و هەندێ خاڵی نهێنی نێوانیان.
وەکو دەبینین ئەمەریکا پاشەکشێی کرد، سەرەڕای ئەوەی ماوەی بیست ساڵە راهێنان بە سوپای ئەفغانستان دەکەن و پڕ چەکیان دەکەن و بە دەیان و سەدان ملیارد دۆلاریان تێدا خەرجکردن، حکومەتیان بۆ دروستکردن و لەم پێناوەدا سەدان سەربازی ئەمەریکیان بەکوشت دا، بەڵام لە ئاکامدا گەیشتنە ئەو ئەنجامەی کە ئەم حکومەتە هەر خەریکی گەندەڵییە و سوپاکەشیان نەبوو بە سوپایەکی نیشتمانی، هەر عەقڵییەتی میلیشیایی، خێڵەکایەتی و حزبایەتی زاڵ بوو بەسەریدا. بە چۆڵکردن و پاشەکشێی هێزەکانی ئەمەریکا بۆشاییەکی گەورە دروستبوو، تالیبان وەکو هێزێکی گەورەی رێکخراوی عەقائیدی کە لە سەرانسەری وڵاتەکەدا دەسەڵاتیان هەبوو، بۆشاییەکەی زوو پڕکردەوە، ئەمەریکا ئومێدێکی گەورەی بە تالیبان هەیە بۆ ئەوەی بیکات بە گژ ئێراندا و کێشە لە سنوورەکانیدا بۆ دروستبکات، لەلایەکی تریشەوە ئیگۆرەکانی چین کە هەزاران چەکدارن لە سوریا، لە رێگەی تورکیاوە بیانگێڕنەوە بۆ سەر سنووری چین، بۆ ئەوەی کێشە بۆ چینیش دروستبکەن، چونکە ئەمڕۆ چین و ئێران دوو نەیاری سەرسەختی ئەمەریکان، ئەمەریکاش بەتەمایە ئەم کارتانە لە رێگەی تالیبانەوە بەکاربهێنێت.
بۆیە دەڵێم ئەگەر ئەمەریکا بەتەواوی کوردستان بەجێبهێڵێ، ئەو بۆشاییە دروست نابێ و پرۆسەی سیاسی کوردستان تێكناچێت، چونکە راستییەکەی تورکیا بەشێکی زۆری لە هەرێمی کوردستان داگیرکردووە و هەشتا و دوو سەربازگەی تیادا داناوە، ئێرانیش هەژموونی خۆی لە بەشێکی تری هەرێمدا باڵادەست کردووە، ئەم دوو دەوڵەتە لەم قۆناغەدا نایانەوێت پرۆسەی سیاسیی هەرێم تێكبچێت، هەرچەندە ئەمەریکا و هاوپەیمانان گللەییان زۆرە لە حکومەتی هەرێم، چونکە دە ساڵە دەیانەوێت هێزی پێشمەرگە یەکبخەن و بیکەن بە سوپایەکی نیشتمانی، بەڵام ركابەریی حزبی و عەقڵییەتی کێ هێزی یەکەم بێت، رێگر بووە لەم کارە و گللەیشیان لە حکومەت هەیە کە گەندەڵە و مەودای ئازادیشی تەسك کردووەتەوە، بەڵام ئەمە مانای وانییە کە هەتاهەتایە دەستمان لێ بەرنادەن، ئەگەر چاکسازیی لە کۆی سیستمی حوکمڕانیی نەکرێت، ئەوا رۆژێک هەر دێت وەکو ئەفغانستان دەستمان لێ بەربدەن، بۆیە دەڵێم پەند لەو کارەساتەی ئەفغانستان وەربگیرێت.
خ.غ
