مەودا میدیا- کاروان رەسوڵ

...........

‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌مه‌عریفه‌ت ئه‌وه‌یه‌ له‌گه‌ڵ خراپ چاک بیت 

............

بیری ئەکەم و پیرم ئەکا

ئەمە چ زوڵمێکە لە خۆمی ئەکەم 

مەولانای رۆمی ئەو کەسەی رۆژانە وتەکان دەخوێنینەوە و شیری دەکەین لە سۆشیاڵ میدیا، مەولانای رۆمی راستی یان خورافیات

مەولانای رۆمی ئەو کەسەی هەمووان سەرسامی وتەکانین و بەپاشای زاناکان دەناسرێت.

مەلانا عەشق کردی بە زانا، شاعیر، فەقیھ، ئاییناس و عارفێکی فارسیزمان 

مەولانای رۆمی ناوی تەواوی جەلالەدین محەمەد بەلخی ناسراو بە رۆمی لەدایکبووی ئەیلولی ١٢٠٧ لە گوندی وەخش دەکەوێتە وڵاتی تاجیکستان، رۆمی زۆربەی ژیانی لەژێر دەستەڵاتی سەلجوقی فەرمانڕەوای رۆم بەسەر بردووە کە شوێنەکەی دەکەوێتە ناوچەی ئەنادۆڵ، و ھەر لەوێیش زۆربەی بەرھەمەکانی نووسیوەتەوە و لە ژێر کاریگەریی زمانی فارسیدا بووە

مەولانا لە سەرەتا وەکو کەسێکی زانستخوازو حەکیم و خواناس دەردەکەوت

لەکانوونی یەکەمی ١٢٧٣ کۆچی دواییکردووە لە شاری کۆنیای تورکیا نێژراوە و ئێستا خەڵکێکی زۆر سەردانی گۆڕەکەی دەکەن

مەولانا هەمیشە بەگەورە سەیرکراو عەلی شەریعەتی لەبارەیەوە دەڵێت: ئەگەر مەولانا نەبوایە، ئەوا من خۆمم کوشتبوو.

عەشق مەولانا لە مەلایەتییەوە دەگۆڕێت بۆ شاعیر وێلبوون بۆ عەشقەکەی

بۆ گەیشتن بە خۆشەویستەکەی هەمووشتێکی دەنووسی

شەمسی تەبریزی یەکێکە لە عارفە ناسراوەکان و بەو کاریگەرییە گەورەیە بەناوبانگە کە لەسەر مەولانا بەجێی هێشت. مەولانا لە خۆشەویستی و لەژێر کاریگەریی شەمسی تەبریزیدا سەدان پارچە شیعری نووسیوە و کۆی دیوانەکەی پێشکەشی شەمسی تەبریزی کردووە. دەوترێت عەشقەکەی مەولانا بێ ئەنجام دەبێت و بەشمس ناگات و لە کۆتاییدا شەمس دەکوژرێت.

 بەرهەمەکانی رۆمی بە فارسی نووسراونەتەوە و مەسنەوییەکانی ئەو یەکێکن لە پاراوترین شاکارەکانی ئەدەبی فارسی، و یەکێکن لە کارە شانازییپێکراوەکانی زمانی فارسی.

شیعرەکانی بە شێوەیەکی بەرفراوان بۆ چەندین زمانی دنیا وەرگێڕدراون و بۆ چەندین شێوازی جودا وەچەرخێنراون. لە ساڵی ٢٠٠٧دا، بە بەناوبانگترین شاعیر وەسف کرا لە ئەمەریکادا.

دیوانی شەمس بریتییە لە کۆکراوەی غەزەل و چوارینە و تەرجیعبەندەکانی مەولانا، بەپێی چاپی بەدیعوزەمان فروزانفەر، کە لەسەر بنەمای کۆنترین دەستنووسەکانە ئەم دیوانەیە و نوسراوەتەوە، زیاد لە ٤٤٠٠٠ دێڕە.

مەولانا ژمارەیەکی زۆری لە غەزەلەکانی بە وشەی بێدەنگ (خمش) کۆتاییی پێ ھێناوە کە بریتی بووە لە نازناوی خۆی

ھەندێکی تریشی بە ناوی حوسامەدین چەلەبی و سەڵاحەدین زەرکوب کۆتایی پێ ھێناوە، بەڵام زۆرینەی غەزەلەکان بە ناوی شەمسی تەبرێزی تەواو کردووە. دیوانی شەمس ھۆنراوەی تێدایە بە زمانەکانی فارسی و عەرەبی و کەمێکیش تورکی و یۆنانی.

مەسنەوی یان مەسنەوی مەعنەوی دیوانێکی شیعری مەولانا جەلالەددینی رۆمییە. ئەم دیوانە وەرگێڕدراوەتە سەر ٥٠ زمان. ژمارەی دێڕەکانی نێو مەسنەوی ٢٥٦٣٢ دێرن، کە دابەشبوونەتە سەر ٦ بەرگ.

  حوسامەدین چەلەبی قوتابی کوردی مەولانا بووە زۆربری بەرهەمەکانی مەولانای نووسیوەتەوە و پاراستویەتێ.

لە دڵ و گیاندا ماڵت کرد ئاخری            ھەردووکیت دێوانە کرد ئاخری

ھاتبوویت تا گڕ لە جیھان بەربدەیت             نەڕۆشتی تا وات نەکرد ئاخری

ئەی کە لە عیشقت جیھان وێران بووە          سەرت لەم وێرانەیەش دا ئاخری

من تۆم سەرقاڵ دەکرد ئەی دڵی ھەژار          یادی ئەو ئەفسانەیەت کردەوە ئاخری

عیشقت بەبێ خود بردە ناو حەڕەم        ئەقڵیشت بێگانە کرد لێم ئاخری

ئەی پێغەمبەری خودا پایەی خۆڕاگری منت           ھەروەکو پایەی حەننانە لێکرد ئاخری

مۆمی جیھان بوو لوتفی [عەقڵی] چارەساز               مۆمت وەک پەروانە لێکرد ئاخری

ک.ر.