راپۆرت
پێغەمبەر ئیبراهیم، كورد بووە یان ...؟
مەودا میدیا - سلێمانی |
مەودا میدیا-
چه‌ند رۆژێكه، له تۆڕه كۆمه‌ڵایه‌تییه‌كان رایه‌ك دروستبووه به‌وه‌ی پێغه‌مبه‌ر ئیبراهیم كورد بووه، كه‌سایه‌تییه دیاره‌كان له‌وانه‌ش مەحمود ئه‌حمه‌دی نه‌ژاد، سه‌رۆك كۆماری پێشووتری ئێران شانازی به‌وه‌وه ده‌كات كه پێغه‌مبه‌ر ئیبراهیم كورد بووه.
له‌باره‌ی به‌وه‌ی ئایا ئه‌م پێغه‌مبه‌ر كورده یاخود نا، مه‌ودا میدیا به پشت به‌ستن به سه‌رچاوه ئایینی و مێژووییه‌كان و لێدوانی مامۆستایه‌كی ئایینی هه‌وڵیدا وه‌ڵامێكی ئه‌و پرسیاره به‌شێوه‌یه‌كی بابه‌تی و زانستی بخاته‌ڕوو.
سەرچاوە مێژووییەکان بە سەرچاوە ئایینییەکانیشەوە، لەنێوان خۆیاندا لەسەر بەروارێکی یەکگرتوو بۆ لەدایکبوونی پێغەمبەر ئیبراهیم و شوێنی لەدایکبوونی، کۆک نەبوون، بەڵام سەرەڕای ئەو جیاوازییە، هەموویان ناوەند بوون، جا بە نیەت بێت یان بەبێ نیەت "جگە لە هەندێکیان سەرچاوە گەلێک کە بە مەبەستێکی تەنیا سیاسی نووسراون" دەربارەی لەدایکبوونی و دەرکەوتنی ئەو کە لە کوردستانی ئێستادان یان میزۆپۆتامیا، ئەو ناوچانەی کە باوباپیرانی کورد تێیدا ژیاون و وڵاتانیان دامەزراندووە کە شارستانیەتی کۆنیان هەیە.
لە پەیمانی کۆن، واتە تەورات باس لەوە دەکات کە ئیبراهیمی پێغەمبەر لە شاری ئوری کلدان لە باشووری رۆژهەڵاتی بابل لە دەوروبەری ساڵی 1900 پێش زایین لەدایکبووە، سەرەڕای زانیارییە ئاسمانى و مێژووییەكان، بەڵام چۆن شاری ئور بووە کلدانی شار، کە لەو کاتەدا لەناو دەوڵەتی کاش بوو و کلدانەکان دەرکەوتن دوای ئەوە زیاتر لە 1000 ساڵ؟
دکتۆر سەید ئەلقیمنی لە كتێبی پێغەمبەر ئیبراهیم و مێژووی نەناسراو دەڵێت "لەدایكبوونی پێغەمبەر ئیبراهیم لە ساڵی 1900-1800 پێش زایین بووە لە شاری ئور كە ناوی ئۆركەسدام بووە، واتە ئوری كاش، کەواتە ئور کلدانی نییە".
ئەلتەباری لە کتێبی (مێژووی گەلان و پاشاکان)دا دەڵێت "پێغەمبەر ئیبراهیم لە حەران لەدایکبووە، ئه‌مه‌ش پشتڕاستكردنه‌وه‌یه‌كه شاری حه‌ران ده‌كه‌وێته سه‌ره‌تای كوردستان. لێرەدا دەڵێین شاری حەران شارێکە کە لە بەرانبەردا دەگەڕێتەوە بۆ یەکێک لە باوباپیرانی کورد، ئەویش هوریەکان (خوریانەکان – هوریەکان) و لەو کتێبەدا ئیبراهیم مەلمەت و حەیم تەدمۆر لە کتێبی پێشوویاندا دەڵێن عیبرییەکان و نەوەی ئیسرائیل لە دێرزەمان لەنێوان رۆمانی ئینجیل و دۆزینەوە شوێنەوارییەکان "کە خوورییەکان لەو کاتەدا - واتە کە پێغەمبەر ئیبراهیم لەدایکبوو- فەرمانڕەوایی حەران و شام و فەلەستینیان دەکرد، بۆیە دەڵێین ئەمە بەڵگەیە کە بنەماڵەی پێغەمبەر ئیبراهیم خورییە، واتە یەکێکە لە باوباپیرانی کورد. زۆر سەرچاوە لەسەر ئەوە کۆکن کە پێغەمبەر ئیبراهیم لە رەگەزی ئارییەکان بووە.
مه‌ودا میدیا له باره‌ی ئه‌وه‌ی ئایا پێغه‌مبه‌ر ئیبراهیم كورده یاخود نا، په‌یوه‌ندی به مامۆستایه‌كی ئایینیه‌وه كرد ، ئه‌و مامۆستایه نه‌یوست ئاماژه به‌ناوه‌كه‌ی بكه‌ین وتی "به هیچ شێوه‌یه‌ك پێغه‌مبه‌ر ئیبراهیم كورد نه‌بووه و ئه‌وانه‌ی باس له‌وه‌ده‌كه‌ن كورد بووه ته‌نها بۆ لایه‌نی نه‌ته‌وایه‌تییه، خودای گه‌وره هه‌ر پێغه‌مبه‌رێكی ناردبێت ته‌ماشای نه‌ته‌وه و ره‌گه‌ز و زمانی نه‌كردووه، به‌ڵكو ناردنی سه‌رجه‌م پێغه‌مبه‌ران بۆ گه‌یاندنی په‌یامی خودا بووه، نه‌وه‌ك بۆ نه‌ته‌وه‌یه‌ك".
ئه‌و مامۆستایه باسی له‌وه‌شكرد" خودای گه‌وره له قورئانی پیرۆزدا ده‌فه‌رموێت" ۆڵقَدْ بَعَپنَا فِی كُلِّ أُمَّه‌ٍۢ رَّسُولًا أَنِ ٱعْبُدُواْ ٱللَّهَ ۆٱجْتَنِبُواْ ٱلگغُوتَ، واته ئێمه نێردراوێكمان بۆ هه‌موو گه‌لێك ناردووه تا خودا بپه‌رستن وسته‌مكاری نه‌كه‌ن و سته‌مكاران له‌ناو بچن".
له درێژه‌ی وته‌كانیدا ئاماژه‌ی به‌وه‌كرد، هیچ به‌ڵگه‌یه‌ك نییه بیسه‌لمێنێت، پێغه‌مبه‌ر ئیبراهیم كورد بووه، به‌ڵكو هه‌ركه‌س و لایه‌نێك ئه‌م بابه‌ته له به‌رژه‌وه‌ندی نه‌ته‌وه‌كه‌ی خۆی ده‌نووسێت، ئه‌وه‌ی راسته كه بیڵێین پێغه‌مبه‌ر ئیبراهیم كورد نه‌بووه.
س.ر
چه‌ند رۆژێكه، له تۆڕه كۆمه‌ڵایه‌تییه‌كان رایه‌ك دروستبووه به‌وه‌ی پێغه‌مبه‌ر ئیبراهیم كورد بووه، كه‌سایه‌تییه دیاره‌كان له‌وانه‌ش مەحمود ئه‌حمه‌دی نه‌ژاد، سه‌رۆك كۆماری پێشووتری ئێران شانازی به‌وه‌وه ده‌كات كه پێغه‌مبه‌ر ئیبراهیم كورد بووه.
له‌باره‌ی به‌وه‌ی ئایا ئه‌م پێغه‌مبه‌ر كورده یاخود نا، مه‌ودا میدیا به پشت به‌ستن به سه‌رچاوه ئایینی و مێژووییه‌كان و لێدوانی مامۆستایه‌كی ئایینی هه‌وڵیدا وه‌ڵامێكی ئه‌و پرسیاره به‌شێوه‌یه‌كی بابه‌تی و زانستی بخاته‌ڕوو.
سەرچاوە مێژووییەکان بە سەرچاوە ئایینییەکانیشەوە، لەنێوان خۆیاندا لەسەر بەروارێکی یەکگرتوو بۆ لەدایکبوونی پێغەمبەر ئیبراهیم و شوێنی لەدایکبوونی، کۆک نەبوون، بەڵام سەرەڕای ئەو جیاوازییە، هەموویان ناوەند بوون، جا بە نیەت بێت یان بەبێ نیەت "جگە لە هەندێکیان سەرچاوە گەلێک کە بە مەبەستێکی تەنیا سیاسی نووسراون" دەربارەی لەدایکبوونی و دەرکەوتنی ئەو کە لە کوردستانی ئێستادان یان میزۆپۆتامیا، ئەو ناوچانەی کە باوباپیرانی کورد تێیدا ژیاون و وڵاتانیان دامەزراندووە کە شارستانیەتی کۆنیان هەیە.
لە پەیمانی کۆن، واتە تەورات باس لەوە دەکات کە ئیبراهیمی پێغەمبەر لە شاری ئوری کلدان لە باشووری رۆژهەڵاتی بابل لە دەوروبەری ساڵی 1900 پێش زایین لەدایکبووە، سەرەڕای زانیارییە ئاسمانى و مێژووییەكان، بەڵام چۆن شاری ئور بووە کلدانی شار، کە لەو کاتەدا لەناو دەوڵەتی کاش بوو و کلدانەکان دەرکەوتن دوای ئەوە زیاتر لە 1000 ساڵ؟
دکتۆر سەید ئەلقیمنی لە كتێبی پێغەمبەر ئیبراهیم و مێژووی نەناسراو دەڵێت "لەدایكبوونی پێغەمبەر ئیبراهیم لە ساڵی 1900-1800 پێش زایین بووە لە شاری ئور كە ناوی ئۆركەسدام بووە، واتە ئوری كاش، کەواتە ئور کلدانی نییە".
ئەلتەباری لە کتێبی (مێژووی گەلان و پاشاکان)دا دەڵێت "پێغەمبەر ئیبراهیم لە حەران لەدایکبووە، ئه‌مه‌ش پشتڕاستكردنه‌وه‌یه‌كه شاری حه‌ران ده‌كه‌وێته سه‌ره‌تای كوردستان. لێرەدا دەڵێین شاری حەران شارێکە کە لە بەرانبەردا دەگەڕێتەوە بۆ یەکێک لە باوباپیرانی کورد، ئەویش هوریەکان (خوریانەکان – هوریەکان) و لەو کتێبەدا ئیبراهیم مەلمەت و حەیم تەدمۆر لە کتێبی پێشوویاندا دەڵێن عیبرییەکان و نەوەی ئیسرائیل لە دێرزەمان لەنێوان رۆمانی ئینجیل و دۆزینەوە شوێنەوارییەکان "کە خوورییەکان لەو کاتەدا - واتە کە پێغەمبەر ئیبراهیم لەدایکبوو- فەرمانڕەوایی حەران و شام و فەلەستینیان دەکرد، بۆیە دەڵێین ئەمە بەڵگەیە کە بنەماڵەی پێغەمبەر ئیبراهیم خورییە، واتە یەکێکە لە باوباپیرانی کورد. زۆر سەرچاوە لەسەر ئەوە کۆکن کە پێغەمبەر ئیبراهیم لە رەگەزی ئارییەکان بووە.
مه‌ودا میدیا له باره‌ی ئه‌وه‌ی ئایا پێغه‌مبه‌ر ئیبراهیم كورده یاخود نا، په‌یوه‌ندی به مامۆستایه‌كی ئایینیه‌وه كرد ، ئه‌و مامۆستایه نه‌یوست ئاماژه به‌ناوه‌كه‌ی بكه‌ین وتی "به هیچ شێوه‌یه‌ك پێغه‌مبه‌ر ئیبراهیم كورد نه‌بووه و ئه‌وانه‌ی باس له‌وه‌ده‌كه‌ن كورد بووه ته‌نها بۆ لایه‌نی نه‌ته‌وایه‌تییه، خودای گه‌وره هه‌ر پێغه‌مبه‌رێكی ناردبێت ته‌ماشای نه‌ته‌وه و ره‌گه‌ز و زمانی نه‌كردووه، به‌ڵكو ناردنی سه‌رجه‌م پێغه‌مبه‌ران بۆ گه‌یاندنی په‌یامی خودا بووه، نه‌وه‌ك بۆ نه‌ته‌وه‌یه‌ك".
ئه‌و مامۆستایه باسی له‌وه‌شكرد" خودای گه‌وره له قورئانی پیرۆزدا ده‌فه‌رموێت" ۆڵقَدْ بَعَپنَا فِی كُلِّ أُمَّه‌ٍۢ رَّسُولًا أَنِ ٱعْبُدُواْ ٱللَّهَ ۆٱجْتَنِبُواْ ٱلگغُوتَ، واته ئێمه نێردراوێكمان بۆ هه‌موو گه‌لێك ناردووه تا خودا بپه‌رستن وسته‌مكاری نه‌كه‌ن و سته‌مكاران له‌ناو بچن".
له درێژه‌ی وته‌كانیدا ئاماژه‌ی به‌وه‌كرد، هیچ به‌ڵگه‌یه‌ك نییه بیسه‌لمێنێت، پێغه‌مبه‌ر ئیبراهیم كورد بووه، به‌ڵكو هه‌ركه‌س و لایه‌نێك ئه‌م بابه‌ته له به‌رژه‌وه‌ندی نه‌ته‌وه‌كه‌ی خۆی ده‌نووسێت، ئه‌وه‌ی راسته كه بیڵێین پێغه‌مبه‌ر ئیبراهیم كورد نه‌بووه.
س.ر
بیروڕا
