ماردین عەبدولکەریم
ژن لە نۆڤەمبەر و دیسەمبەردا
لە نۆڤەمبەر و دیسەمبەردا، ساڵانە ئەمینداری گشتی نەتەوە یەكگرتووەكان، دەستەی ژنانی سەر بە نەتەوە یەكگرتووەكان، سەرۆكایەتی هەڵمەتی 16رۆژەی بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی دژی ژنان دەكەن.
هەڵمەتی 16 رۆژ، هەنگاوێكی گرنگە بۆ رێزگرتن لە خەباتی ژنان و هەوڵدان بۆ دەستەبەری مافەكان لە نەهێشتنی چەوسانەوە و جیاكاری جێندەری، بەڵام دوای زیاتر لە 30 ساڵ لەم بڕیارەی نەتەوە یەكگرتووەكان لەلایەك و 30 ساڵ حوكمڕانیی كورد و خەباتی ژنان، هەقی خۆیەتی لە خۆمان بپرسین، ئایا ئێمەی ژنان لە سەرتاسەری جیهان لەم هەڵمەتەدا دەبێ ئاهەنگ بگێڕین، یاخود ماتەم؟
ئامارەكان پێمان دەڵێن كە دوای چەندین ساڵ تێكۆشان هێشتا هیچكام لە ژنانی جیهان بە هەموو مافەكانیان نەگەیشتوون، بگرە لە هەندێ وڵاتانی دنیادا توندوتیژییەكان لە هەڵكاشاندان.
توندوتیژییەکان لە هەڵکشاندان
بە نموونە ئێمەی ژنی كورد لە هەر چوار پارچەی كوردستان، پانتاییەكی گەورەمان لە بازنەی نەهامەتییەكاندا بەركەوتووە، بە جۆرێك توندوتیژییەكان لەناو ماڵەكانەوە دەستپێدەكەن، وەك توندوتیژیی خێزانی، زارەكی دەروونی و لێدان و كوشتن بە ناوی پاكکردنەوەی شەرەف و دواتریش دەستدرێژی و ئیستغلالكردن لە شوێنی كار و تا دەگات بە بازرگانیكردن بە جەستە، هەموو ئەمانەش تەنها لە رووی كۆمەڵایەتییەوە بووە، بەڵام لە دوو دەیەی رابردوودا و بەهۆی هاتنە پێشەوەی ژنان بۆ كایەی سیاسی و بوونە پێشەنگی خەباتی مەدەنی و سیاسی، توندوتیژی و تێرۆری سیاسیی بە رادەیەكی زۆر، هاوشانی توندوتیژیی كۆمەڵایەتی رووبەڕووی ژنان بووەتەوە.
بە نموونە ئێمەی ژنی كورد لە هەر چوار پارچەی كوردستان، پانتاییەكی گەورەمان لە بازنەی نەهامەتییەكاندا بەركەوتووە، بە جۆرێك توندوتیژییەكان لەناو ماڵەكانەوە دەستپێدەكەن، وەك توندوتیژیی خێزانی، زارەكی دەروونی و لێدان و كوشتن بە ناوی پاكکردنەوەی شەرەف و دواتریش دەستدرێژی و ئیستغلالكردن لە شوێنی كار و تا دەگات بە بازرگانیكردن بە جەستە، هەموو ئەمانەش تەنها لە رووی كۆمەڵایەتییەوە بووە، بەڵام لە دوو دەیەی رابردوودا و بەهۆی هاتنە پێشەوەی ژنان بۆ كایەی سیاسی و بوونە پێشەنگی خەباتی مەدەنی و سیاسی، توندوتیژی و تێرۆری سیاسیی بە رادەیەكی زۆر، هاوشانی توندوتیژیی كۆمەڵایەتی رووبەڕووی ژنان بووەتەوە.
ژینای جوانەمەرگ لەژێر ناوی پابەندنەبوون بە باڵاپۆشی زۆرملێ، لەلایەن پۆلیسی ئاكارەوە شەهیدكرا کە ئەمڕۆ بووەتە سومبولی ژن، ژیان، ئازادی.
ناگیهان ئاكارسەل، كە ئەندامی ئەكادیمیای ژنۆلۆژی بوو، تێرۆری سیاسی كرا و كۆتایی بە ژیانی هێنرا، هەڤرین خەڵەف ژنە چالاكوانی كورد و ئەمینداری گشتی پارتی ئاییندەی سوریا، بە دەستی رەشی هێزەكانی بەناو نیشتمانیی سوریا و بە فیتی ئۆپۆزیسیۆنی توركیا لە رۆژئاوای كوردستان شەهید كرا.
ئەمانە دڵۆپێکن لە دەریایەکی ئەو هەزاران نموونەیەی تر لە ژنانی كورد كە بە درێژایی سەدەیەك لە خەبات و تێكۆشان، بوونەتە سومبولی ئازادی و سەربەخۆیی كوردستان .
لە باشووری كوردستانیش لە چوارچێوەی سیاسەتی هەڵەی پارتی دیموكراتی كوردستان، بە هەزاران كچی كوردی ئێزدی لە شنگال بە دەستی چەتەكانی داعش لەژێر ناوی خزمەتكردن بە خەلافەتی بەناو ئیسلامی دەستدرێژی و توندوتیژی جەستەیی و سێكسی، دەروونی و زارەكی و تا ئاستی بازرگانیكردن پێیانەوە حەلاڵ كرا، كە تا ئەمڕۆش ژمارەیەكی زۆریان بێسەروشوێنن.
ئەمە جگە لە خستنەوەی سەدان منداڵی بێژوو كە تا ئەمڕۆش كۆمەڵگەی ئیسلامی قینیان لێیانە و پێشوازیان لێناكات و بێ ناونیشان ماونەتەوە. لەو میانەیەشدا پرۆژەی (ناوی من ناوی دایكمە) كە بۆ ناونانی ئەو منداڵانە بوو كە لە داعشێكی سوننە مەزهەب و دایكێكی ئێزدی هاتوونەتە دنیاوە، هەر ئەمەش كرایە كەیسێكی سیاسی لەباربراو و تا ئەمڕۆشی لەسەر بێت ئەو منداڵانە بێ ناو و ناونیشان ماونەتەوە.
منداڵ و گۆڕستانی بێ ناونیشان
کاتێ باسی منداڵانی بێ ناونیشان دەكەم ناكرێ و نابێ باسی گۆڕستانی ژنانی بێ ناونیشان نەكەم كە لەسەر شەرەف كوژراون یان بێكەسن، بەوشێوەیە لەبری ماڵێكی گەرم، گۆڕستانێكی سارد بووەتە مەنزڵگەیان و ژمارەی كێلە قەبرەكان ئاماژەن بۆ بوونی ئەوەندە بكوژ لە هەرێم. لەولاشەوە لەگەڵ هەموو هەوڵە لێنەبڕاوەكاندا، هەفتە نییە گوێمان لە هەواڵی لێدان و سووتاندن یان كوشتنی زیاتر نەبێ كە دەستی باوك و براكانیان بە خوێنی ئاڵ و گەشیان سوور و نوقمی خەیاڵی نەبڕاوەی نێو زیندانەكان بووە.
کاتێ باسی منداڵانی بێ ناونیشان دەكەم ناكرێ و نابێ باسی گۆڕستانی ژنانی بێ ناونیشان نەكەم كە لەسەر شەرەف كوژراون یان بێكەسن، بەوشێوەیە لەبری ماڵێكی گەرم، گۆڕستانێكی سارد بووەتە مەنزڵگەیان و ژمارەی كێلە قەبرەكان ئاماژەن بۆ بوونی ئەوەندە بكوژ لە هەرێم. لەولاشەوە لەگەڵ هەموو هەوڵە لێنەبڕاوەكاندا، هەفتە نییە گوێمان لە هەواڵی لێدان و سووتاندن یان كوشتنی زیاتر نەبێ كە دەستی باوك و براكانیان بە خوێنی ئاڵ و گەشیان سوور و نوقمی خەیاڵی نەبڕاوەی نێو زیندانەكان بووە.
کەیسەکانی دەستدرێژیی سێکسی
لەم كەیسەدا وڵاتە یەكگرتووەكانی ئەمەریكا بە پلەی یەكەم دێت و هەموو 68 چركەیەك ژنێك دەستدرێژی دەكرێتە سەر، کە لە ساڵێكدا سەدان هەزار تاوانی دەستدرێژی روودەدات، ئەمە جگە لە باشووری ئەفریقا و سوید و نیكاراگوا و ئوسترالیا ...هتد
لەم كەیسەدا وڵاتە یەكگرتووەكانی ئەمەریكا بە پلەی یەكەم دێت و هەموو 68 چركەیەك ژنێك دەستدرێژی دەكرێتە سەر، کە لە ساڵێكدا سەدان هەزار تاوانی دەستدرێژی روودەدات، ئەمە جگە لە باشووری ئەفریقا و سوید و نیكاراگوا و ئوسترالیا ...هتد
بۆیە دەبێ لە سەرجەم دەسەڵات و حكومەتەكان نەتەوە یەكگرتووەكان و بەشی ژنانی نەتەوە یەكگرتووەكان، رێكخراوە مەدەنییەكان و چالاكوانانی مەدەنی و رێكخراوەكانی مافی مرۆڤ بپرسن ئەم هەموو ساڵە چیتان بۆ ژنان كردووە؟ 25ی نوڤەمبەر و یادی رۆژی مافی مرۆڤ لە دیسەمبەردا چی بۆ ژنان كردووە؟
ئایا دەستەی ژنانی نەتەوە یەكگرتووەكان لە ئاست زەوتكردنی مافی ژنانی جیهان و رشتنی خوێنی بە ناهەقی ژنی كورد كە تەنها داوای ئازادی بۆ خۆیان و یەکسانی لە کۆمەڵگەدا دەکەن، چییان کردووە؟
ئایا دەستەی ژنان لە كۆمەڵەی گشتی نەتەوە یەكگرتووەكان، كە بودجەی زەبەلاحیان لەم بوارەدا خەرجكردووە، لەپێناوی داكۆكی و ئازادكردن و بەهانەوەچوون و چارەسەری كێشەی سەرجەم ژنانی جیهان خۆیان رانەگەیاندووە؟ ئایا 16 رۆژ بۆ بەرەنگاربوونەوەی ئەو توندوتیژییەیە كە دەرهەق بە ژنان دەكرێ، یان تەنیا بۆ كولاندنەوەی برینەكانە؟
پەیامی ئاسمانیی کە دەڵێت، بە هەشت لەژێر پێی دایكاندایە، تەنیا نیوە دێڕێكە، بەڵام دڵی زۆر لە مرۆڤەكانی راچڵەكاندووە، عەلمانی بن یان ئایینی، ئەی پەیامی ئێمەی مرۆڤ لەسەر زەوی چی بووە؟
بۆچی دوای چەندین ساڵ لە خەبات نەماتوانیوە بگەینە پەیامێكی كاریگەری مرۆڤدۆستانە؟
جێی شانازییە لە رابردوودا بە هەوڵی نەبڕاوەی هەڤاڵ مام جەلال كە پشتیوانی سەرسەختی ژنان بوو، توانرا چەندین یاسای تایبەت بە داكۆكیكردن لە مافی ژنان دەربچوێندرێ، لەوانە یاسای هەژماركردنی كوشتنی ژنان وەك هەر تاوانێكی دیکەی کوشتن و یاسای قەدەغەكردنی فرەژنی، هەرچەند دواتر لە خولەكانی تری پەرلەماندا چەند یاسایەكی تری وەك یاسای توندوتیژیی خێزانی و یاسای باری كەسێتی لە خزمەت دۆزی ژناندا دەرچوێندرا، بەڵام هەموو ئەم یاسایانە نەبوونە فریادڕەسی ژنان مادەم ئاستی هۆشیاری پیاو لە چوارچێوەی كولتوورێكی رزیوی كۆمەڵگەدا، لە بازنەیەكی بەرتەسكدا ماوەتەوە، كە دەبوو ئێمەی ژنان چەندە كارمان لەسەر پێشخستنی هۆشیاری ژنان كردووە ئەوەندەش كارمان لەسەر هۆشیاركردنەوەی پیاوان بكردایە كە هەر ئەمەشە هاوكێشەكەی لاسەنگ راگرتووە و بەجۆرێك نەمانتوانیوە بەرهەمەكانمان بچنینەوە.
لەداوی هەڤاڵ مام جەلال، كوڕانی مام بۆ تەواوكردنی رێچكەی مامی گەورە هەریەك بە جۆرێ پەیامی پشتیوانی خۆی بۆ ژنان راگەیاند، هەڤاڵ بافڵ تاڵەبانی وەك سەرۆكی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان، لە نۆڤەمبەردا مژدەی پشتیوانی تەواوی بۆ ژنان راگەیاند.
هەڤاڵ قوباد تاڵەبانی لە پەیامێكی بوێرانەدا رایگەیاند: ئەگەر بەتەنیا خۆشم بم داكۆكی لە مافی ژنان دەكەم.
لەگەڵ ئەوەی هەموو ئەم هەوڵانە جێگای نرخاندنە، بەڵام ژنی كورد جیاوازتر لە ژنانی جیهان پێویستیان بە هۆشیاركردنەوەی پیاوانە، ئەوەش تەنها لەڕێی پەروەردەكردنی كوڕەكانمانەوە دەبێت، بە پەروەردەیەك كە ژن بە مرۆڤ بزانێ بەر لە هەر پێناسەیەكی تر، ئەوكات دەتوانین لەم یادەدا شانازی بە دەستكەوتەكانەوە بكەین.
خ.غ
وتارەکانی تری نووسەر
