تەندروستی
هۆکار و چارەسەرەکانی ئازار لە پشت و ملدا
مەودا میدیا - سلێمانی |
مەودا میدیا- سازگار ئەحمەد
زۆر لە خەڵک ئازارێکی ھەیە لە پشتیدا یان لە ملیدا بە بەردەوامی یان بۆ ماوەیەکی زۆر، ئەگەر ئەو ئازارە ووردە ووردە دەست پێبکات و بەشێوەیەکی بەردەوام ھەبێت، ئەوە مانای ئەوەیە تووشی داخوران لە جومگەکانتدا بوویت، بە تایبەتی دوای تەمەنێکی دیاریکراودا، د. ھەڤین کەمال شاە محەمەد پسپۆری بێ ھۆشکاری و ئازار شکاندن شارەزا لە چارەسەرکردنی فقرات و جومگەکان بێ نەشتەرگەری باس لەو گۆڕانکاریانە دەکات کە لەکاتی داخورانی جومگەدا روودەدات:
1-داخوران و شکانی ئەو کرکراگەیەیی کە ئەو جومگەیەی داپۆشیوە کە بڕبڕەکان دەبەستێت بە یەکەوەو پێ دەوترێت (facet joint ).
2-دروست بوونی ئێسکی زیادە کەپێ دەوترێت (ئوستیوفایت ).
ئازاری داخوران (سەوەفان) بەم جۆرانە دەبێت :
1-ئازارێک لەپشت یان لە ملدا کەدێت و دەروات ھەندێ جار کەمێک ئازار ھەیە لەبەینەکەیا ئازارێکی تیژ دێت .
2-ئازار لەکاتی ھەندێ چالاکیدا ، وەکو ھەڵگرتنی شتی قورس ، یاخود خۆ بادان بە لایەکدا، یاخود خۆ نوشتاندنەوە .
3-ئازاری پشت لەگەڵ ڕەق بوونی بەتایبەتی دوای پشویەکی زۆر ، بۆ نموونە بەیانیان کە لەخەو ھەڵدەستیت.
4-ئازار لەشوێنێکی کەی جەستە کەپێی دەوترێت( refered pain) بۆ نموونە ، سەر ئێشە لەکاتی سەوەفانی بربرەکانی ملدا ، یان قاچ ئێشە لەکاتی سەوەفانی بربرەکانی پشتدا.
دەستنیشانکردن :
-بەپێی نیشانەکانی نەخۆشەکە ، پشکنینی سەریری نەخۆشەکە ، ئەشعەی ڕەش وسپی (Xray ) کە تێیدایە ئەو کلس و داخورانەی کەدروست بووە دەردەکەوێت، ھەروەھا ئەگەر ئێسکی زیادەش دروست بوبێت .
-باشترین ڕێگا بۆ دەست نیشانکردنی لێدانی بەنجی موزوعی یە بۆ ناو جومگەکە لەژێر چاودێری ئامێری فلوروسکۆپی دا ، کە ئەگەر ئازارەکە نەما ئەوە دەگەیەنێت کە داخوران ھەیە لە جومگەکەدا .
چارەسەر :
مەبەست لە چارەسەری ئەم حاڵەتە ، کونتروڵ کردنی ئازار و کەم کردنەوەی ھەوکردنە لە جومگەکاندا .
1- بەکارھێنانی ئازارشکێنەکان (NSAID).
2-بەکارھێنانی ماسولکە خاوکەرەوەکان .
3-وەرزشی تایبەت بە فقرات و چاکردنی شێوازی وەستان و دانیشتن و ڕۆشتن .
4-چارەسەری سروشتی و فیزیایی .
5-دەرزی ئاژەنین .
6-ئامێری شۆک وەیڤ بۆ خاوکردنەوەی خاڵی ئازار
7-لێدانی ستیرود لەگەڵ بەنجی موزوعی بۆ ناو جومگەکە لەژێر ئامێری فلوروسکۆپی دا کە ئەمیش ئەنجامێکی باشی ھەیە.
8-تازەترین ڕێگا بەکارھێنانی ئامێری(radiofrequency) کە پێی دەوترێت ( تردد الحراری ) کە بۆ جومگە توشبووەکان دەکرێت لە ژێر ئامێری فلوروسکۆپیدا .
زۆر لە خەڵک ئازارێکی ھەیە لە پشتیدا یان لە ملیدا بە بەردەوامی یان بۆ ماوەیەکی زۆر، ئەگەر ئەو ئازارە ووردە ووردە دەست پێبکات و بەشێوەیەکی بەردەوام ھەبێت، ئەوە مانای ئەوەیە تووشی داخوران لە جومگەکانتدا بوویت، بە تایبەتی دوای تەمەنێکی دیاریکراودا، د. ھەڤین کەمال شاە محەمەد پسپۆری بێ ھۆشکاری و ئازار شکاندن شارەزا لە چارەسەرکردنی فقرات و جومگەکان بێ نەشتەرگەری باس لەو گۆڕانکاریانە دەکات کە لەکاتی داخورانی جومگەدا روودەدات:
1-داخوران و شکانی ئەو کرکراگەیەیی کە ئەو جومگەیەی داپۆشیوە کە بڕبڕەکان دەبەستێت بە یەکەوەو پێ دەوترێت (facet joint ).
2-دروست بوونی ئێسکی زیادە کەپێ دەوترێت (ئوستیوفایت ).
ئازاری داخوران (سەوەفان) بەم جۆرانە دەبێت :
1-ئازارێک لەپشت یان لە ملدا کەدێت و دەروات ھەندێ جار کەمێک ئازار ھەیە لەبەینەکەیا ئازارێکی تیژ دێت .
2-ئازار لەکاتی ھەندێ چالاکیدا ، وەکو ھەڵگرتنی شتی قورس ، یاخود خۆ بادان بە لایەکدا، یاخود خۆ نوشتاندنەوە .
3-ئازاری پشت لەگەڵ ڕەق بوونی بەتایبەتی دوای پشویەکی زۆر ، بۆ نموونە بەیانیان کە لەخەو ھەڵدەستیت.
4-ئازار لەشوێنێکی کەی جەستە کەپێی دەوترێت( refered pain) بۆ نموونە ، سەر ئێشە لەکاتی سەوەفانی بربرەکانی ملدا ، یان قاچ ئێشە لەکاتی سەوەفانی بربرەکانی پشتدا.
دەستنیشانکردن :
-بەپێی نیشانەکانی نەخۆشەکە ، پشکنینی سەریری نەخۆشەکە ، ئەشعەی ڕەش وسپی (Xray ) کە تێیدایە ئەو کلس و داخورانەی کەدروست بووە دەردەکەوێت، ھەروەھا ئەگەر ئێسکی زیادەش دروست بوبێت .
-باشترین ڕێگا بۆ دەست نیشانکردنی لێدانی بەنجی موزوعی یە بۆ ناو جومگەکە لەژێر چاودێری ئامێری فلوروسکۆپی دا ، کە ئەگەر ئازارەکە نەما ئەوە دەگەیەنێت کە داخوران ھەیە لە جومگەکەدا .
چارەسەر :
مەبەست لە چارەسەری ئەم حاڵەتە ، کونتروڵ کردنی ئازار و کەم کردنەوەی ھەوکردنە لە جومگەکاندا .
1- بەکارھێنانی ئازارشکێنەکان (NSAID).
2-بەکارھێنانی ماسولکە خاوکەرەوەکان .
3-وەرزشی تایبەت بە فقرات و چاکردنی شێوازی وەستان و دانیشتن و ڕۆشتن .
4-چارەسەری سروشتی و فیزیایی .
5-دەرزی ئاژەنین .
6-ئامێری شۆک وەیڤ بۆ خاوکردنەوەی خاڵی ئازار
7-لێدانی ستیرود لەگەڵ بەنجی موزوعی بۆ ناو جومگەکە لەژێر ئامێری فلوروسکۆپی دا کە ئەمیش ئەنجامێکی باشی ھەیە.
8-تازەترین ڕێگا بەکارھێنانی ئامێری(radiofrequency) کە پێی دەوترێت ( تردد الحراری ) کە بۆ جومگە توشبووەکان دەکرێت لە ژێر ئامێری فلوروسکۆپیدا .
بیروڕا
