ئەنوەر حسێن
نەهامەتییەکانی کوردبوون لە تورکیا
مێژووی شەڕ و ململانێی تورکیا و کورد، زیاتر لە چل ساڵی تێپەڕ کرد، کە بە پێی سەرچاوە هەواڵییەکان نزیکەی (60,000) کەس لە هەردوولا بوونەتە قوربانی.
پرسیاری گرنگ لێرە دروستدەبێت، تورکیا چی لە کورد دەوێت؟
- وەڵامەکەی ئاسانە، دکتۆرێک لە تورکیا بۆی گێڕامەوە، من و هاوسەرەکەم لە ژووری نووستنەکەی خۆمان، نەماندەتوانی بە زمانی کوردی قسە بکەین، تەنانەت گومانم لە هاوسەرەکەشم هەبوو!
- ئاتا تورک، بونیادنەری تورکیای نوێ، خۆی وتی "کوردەکان لە تورکی شاخاوین".
- پێشتر زیندانیانی سیاسی کورد ناچار دەکران لە زیندان، پیسایی خۆیان بخۆن.
- کوردەکانیان دەکردە ناو ئەشکەوتێک و دواتر ئەشکەوتەکەیان ئاگر دەدا و کوردەکان دەبوونە قەرەبرووت و یەک تاکیان دەرنەدەچوو، تەنها لەسەر کوردبوون.
- پەلاماری ژنان و کچانیان دەدا و هەڕەشەی ناموس و سوکایەتییان لێدەکردن.
- بە هەزاران کورد بێ سەروشوێن بوون و تەرمەکانیشیان نەدرایەوە دەست خانەوادەکانیان. پێشتریش لە سەردەمی عوسمانییەکاندا قەتڵ و عامێکی بێوێنە و پڕ تراژیدیا لە بەرانبەر کوردەکان ئەنجامدرا، وەکو هۆلۆکۆست، کوردقڕان، لەناوبران...، تەنها لەسەر کوردبوون.
مانیفێستی تورک، لە قسەکانی ئەردۆغاندا خۆی دەردەخات، کە دەڵێ "من ئەو کوردەم خۆشدەوێت کە لە گۆڕستانە و مردووە". یان دەڵێن "دەوڵەتی کوردی دروستدەبێت لەسەر مانگ".
ئەو هەموو رق و شۆڤێنییەت و بەربەرییەتە لە چییەوە دژی کورد سەرچاوەی گرتووە؟
هەموو کوردەکان یەقینیان هەیە، کە تورکیا، عیراق، سوریا، ئێران دوژمن و نەیاری کوردن، بەڵام هیچ کامیان هێندەی تورکیا مەترسیدار و شۆڤێنی نییە، تورکیا نەک بە تەنها قەتڵ و عامی کوردەکانی باکووری ژێر دەسەڵاتی دەکات و جێنۆسایدیان دەکات و کیمیابارانیان دەکات، نا، هەمان کار لەگەڵ کوردەکانی سوریا و عیراقیش دەکات و دەیەوێت حکومەتەکەیان بڕوخێنێت و لەسەر نەخشە و جوگرافیای خۆرهەڵاتی ناوەڕاست بیانسڕێتەوە، تورکیا هەمیشە دژایەتی کورد لەسەر مێزی رۆژانەیەتی، جا گرنگ نییە ئاتا تورک دێت یان عیسمەت ئینونو، مەسعود یەڵمازە، یان بوڵند ئەجەویدە، تانسۆ چیللەرە، یان نەجمەدین ئەربەکانە، ئەردۆغانە، یان فەتحوڵڵا گیولەنە، بۆ هیچ کامیان فەرق ناکات و کورد قابیلی ژیان کردن نییە.
دیقەت بدەن، لە هەکاری چیکرد؟ لە ئامەد چیکرد؟ لە رۆبۆسکێ چیکرد؟ لە حەفتانین چیکرد؟ لە شێرناخ چیکرد؟ لەو وڵاتەدا شوێنێک نادۆزیتەوە، کوردی لێ نەکوژرا بێت بەبێ خەتا، بەبێ هۆکار و تەنها و تەنها لەبەرئەوەی کوردە.
ئاخر کوردبوون گوناهە؟ کوردبوون چ عەیبەیە؟ بەڵێ لای تورکیا و تورکەکان، کوردبوون عەیبەیە، کوردبوون رسواییە.
باشە، لە بەرانبەر ئەم گوتار و میتۆدە فاشستییە، کورد چی بکات. ناچارە بەرگری بکات، ناچارە چەک هەڵبگرێت.
کوردەکان دەڵێن "با بەیەکەوە بژین"، ئەوان دەڵێن "ئەوە دەیانەوێت ببنە شەریکمان"، کوردەکان دەڵێن "با خەباتی هاوبەش بکەین"، دەڵێن "نیەت و مەرامی خراپیان هەیە"، کوردەکان دەڵێن "پرسی دیموکراسی و ئازادی و مافی هاوڵاتیبوون پێش بخەین"، تورکەکان دەڵێن "دەیانەوێت تورکیا داگیر بکەن و وڵات تووشی کارەسات بکەن"، هەڵبژاردن دەکرێت کوردەکان (110) شارەوانی دەبەنەوە، بەڵام هەموویان بە بیانووی (پەکەکە)وە دەخەنە زیندان و قەیومیان بۆ دادەندرێت.
(59) ئەندام پەرلەمان دەرچوون بۆ پەرلەمانی تورکیا، زۆربەی زۆریان خراونەتە زیندان بە بیانووی (پەکەکە)وە.
(14000) چالاکوان، رۆشنبیر، رۆژنامەنووس، ژنانی ئازادیخواز، رێکخراوی مەدەنی و کۆمەڵایەتیی کورد خراونەتە زیندان، بەڵێ چواردە هەزار، بۆچی؟ چونکە کوردن رێگە نادەن کوردەکان بە کوردی بخوێنن و دەیانخەنە زیندان، رێگە نادەن گۆرانی بڵێن بە کوردی و دەیانخەنە زیندان وەک (ئەحمەد کایا)، رێگە نادەن فیلمی سینەمایی بە کوردی بەرهەمبهێنن و دەیانخەنە زیندان و شار بەدەریان دەکەن وەکو (یەڵماز گۆنای)، رێگە نادەن رۆژنامەنووس بیت و بە کوردی بنووسی، دەتخەنە زیندان وەک (عیسمەت شەریف وانلی)، رێگە نادەن خەریکی کاری سیاسی بیت، بە تۆمەتی کوردبوون و (پەکەکە) بوون دەتخەنە زیندان وەک (سەلاحەدین دەمیرتاش)، رێگە نادەن بانگی خوا بە کوردی بدەی دەتخەنە زیندان وەکو (یەشار ئۆغڵو)، رێگە نادەن مەراسیم و کۆبوونەوە بۆ مردووەکان بکەی، کە جەندرمە کوشتوونی، رێگە نادەن هەناسە هەڵمژی، رێگە نادەن لە ئیستانبوڵ ژیان بکەی دەڵێن "تەقینەوە دەکات" و رێگا نادەن کوردەکان شۆفێری تاکسی بن و تورکەکان کاتێ دەزانن کورد و کرمانجە لەگەڵی سوار نابن و دەڵێن "تیرۆریستە یان کورد گڵاوە".
لەگەڵ ئەم میللەتە، لەگەڵ ئەم دەوڵەتە شۆڤێنییە، ژیان دەکرێ؟ دەتوانی لە شار و گوند دابنیشی؟ یان بە ناچاری رووبکەیتە شاخ و بەرگری بکەیت؟
لە تورکیا کوردبوون، گەورەترین کارەساتە و هەمیشە قابیلی ئەوەیە، جەندرمە ئۆپەراسیۆن بکات و دوو کوڕ و دوو کچت ببەیتە دەرەوەی شار و بیانکوژێت.
خۆ بابەتەکە هەر ئەوە نییە، سەرۆکی حزبەکە ناچار دەکەن سوریا جێبهێڵێت و دەکەونە شوێنی و مافی مرۆڤی ئەوروپا و ئەمەریکاش کە قسەی رۆژنامەکانە، هاوکار دەبن بۆ گرتن و بەخشینی بە دیاری بە بوڵند ئەجەوید، سەکینە جانسز لەناو جەرگەی دڵی ئەوروپای دیموکراسی و وڵاتی رۆشنگەری، وڵاتی سارتەر و رۆسۆ لە پاریس تیرۆری دەکەن.
ئێستا رۆژانە بە فڕۆکەی بێ فڕۆکەوان رەز و باخ و باخاتی خەڵک دەسوتێنن و خەڵکی سڤیل و مەدەنی دەکوژن.
کوشتنی کورد باشترین سەرکەوتنە بۆ تورکیا، جا گەریلا و پێشمەرگە بێت یان سڤیل و مەدەنی، باکووری بێت یان باشووری گرنگ نییە، گرنگ کوردێک کەمبێتەوە.
بە هەزاران نەگبەتی پاش سەد ساڵ لە سوریا کوردەکان ئازاد بوون، کە ناسنامەی کوردییان نەبووە، لە سایەی (حافز ئەسەد) دوای رووداوەکەی (2011)ی بەهاری عەرەبی، دەسەڵاتێکی شۆڕشگێڕانەی کوردی لە رۆژئاوا خوڵقا، کەچی بەردەوام تورکیا پەلاماری دەدات بە بیانووی کوردبوون.
رۆژئاوا نزیکەی (18000) شەهیدی داوە، کەچی تورکیا دەڵێ "ئەمانە دەبنە خاوەنی دەوڵەت"، بۆچی گوناهە کورد دەوڵەتی هەبێت؟
سەدان پیلانی گێڕاوە، دژی حکومەتی هەرێم، کوردەکانی باشوور و بەردەوام لە هەوڵی ڕووخاندنی حکومەتەکەیاندایە، بۆ؟ چونکە کوردن.
ئێستا روونە کوردبوون لە تورکیا چەند پڕ مەترسییە.
خوازیار بووم تورکیا وا بیری نەکردایەتەوە، یان ئێستا وابیر نەکاتەوە، بەڵام دڵنیام ئەو خۆزگانە جگە لە ساویلکەیی بوون، هیچی تر نییە، بەڵام واقیعیەتێک هەیە ئەوەیە، نە تورکیا دەست لەم کوشتار و قەتڵ و عام و جینۆسایدەی کورد هەڵدەگرێت، نە کوردیش واز لە مافی بەرگری دەهێنێت و لەناو دەچێت، بۆیە با کەس گلەیی نەکات، کورد بۆ وادەکات؟
پرسیاری گرنگ لێرە دروستدەبێت، تورکیا چی لە کورد دەوێت؟
- وەڵامەکەی ئاسانە، دکتۆرێک لە تورکیا بۆی گێڕامەوە، من و هاوسەرەکەم لە ژووری نووستنەکەی خۆمان، نەماندەتوانی بە زمانی کوردی قسە بکەین، تەنانەت گومانم لە هاوسەرەکەشم هەبوو!
- ئاتا تورک، بونیادنەری تورکیای نوێ، خۆی وتی "کوردەکان لە تورکی شاخاوین".
- پێشتر زیندانیانی سیاسی کورد ناچار دەکران لە زیندان، پیسایی خۆیان بخۆن.
- کوردەکانیان دەکردە ناو ئەشکەوتێک و دواتر ئەشکەوتەکەیان ئاگر دەدا و کوردەکان دەبوونە قەرەبرووت و یەک تاکیان دەرنەدەچوو، تەنها لەسەر کوردبوون.
- پەلاماری ژنان و کچانیان دەدا و هەڕەشەی ناموس و سوکایەتییان لێدەکردن.
- بە هەزاران کورد بێ سەروشوێن بوون و تەرمەکانیشیان نەدرایەوە دەست خانەوادەکانیان. پێشتریش لە سەردەمی عوسمانییەکاندا قەتڵ و عامێکی بێوێنە و پڕ تراژیدیا لە بەرانبەر کوردەکان ئەنجامدرا، وەکو هۆلۆکۆست، کوردقڕان، لەناوبران...، تەنها لەسەر کوردبوون.
مانیفێستی تورک، لە قسەکانی ئەردۆغاندا خۆی دەردەخات، کە دەڵێ "من ئەو کوردەم خۆشدەوێت کە لە گۆڕستانە و مردووە". یان دەڵێن "دەوڵەتی کوردی دروستدەبێت لەسەر مانگ".
ئەو هەموو رق و شۆڤێنییەت و بەربەرییەتە لە چییەوە دژی کورد سەرچاوەی گرتووە؟
هەموو کوردەکان یەقینیان هەیە، کە تورکیا، عیراق، سوریا، ئێران دوژمن و نەیاری کوردن، بەڵام هیچ کامیان هێندەی تورکیا مەترسیدار و شۆڤێنی نییە، تورکیا نەک بە تەنها قەتڵ و عامی کوردەکانی باکووری ژێر دەسەڵاتی دەکات و جێنۆسایدیان دەکات و کیمیابارانیان دەکات، نا، هەمان کار لەگەڵ کوردەکانی سوریا و عیراقیش دەکات و دەیەوێت حکومەتەکەیان بڕوخێنێت و لەسەر نەخشە و جوگرافیای خۆرهەڵاتی ناوەڕاست بیانسڕێتەوە، تورکیا هەمیشە دژایەتی کورد لەسەر مێزی رۆژانەیەتی، جا گرنگ نییە ئاتا تورک دێت یان عیسمەت ئینونو، مەسعود یەڵمازە، یان بوڵند ئەجەویدە، تانسۆ چیللەرە، یان نەجمەدین ئەربەکانە، ئەردۆغانە، یان فەتحوڵڵا گیولەنە، بۆ هیچ کامیان فەرق ناکات و کورد قابیلی ژیان کردن نییە.
دیقەت بدەن، لە هەکاری چیکرد؟ لە ئامەد چیکرد؟ لە رۆبۆسکێ چیکرد؟ لە حەفتانین چیکرد؟ لە شێرناخ چیکرد؟ لەو وڵاتەدا شوێنێک نادۆزیتەوە، کوردی لێ نەکوژرا بێت بەبێ خەتا، بەبێ هۆکار و تەنها و تەنها لەبەرئەوەی کوردە.
ئاخر کوردبوون گوناهە؟ کوردبوون چ عەیبەیە؟ بەڵێ لای تورکیا و تورکەکان، کوردبوون عەیبەیە، کوردبوون رسواییە.
باشە، لە بەرانبەر ئەم گوتار و میتۆدە فاشستییە، کورد چی بکات. ناچارە بەرگری بکات، ناچارە چەک هەڵبگرێت.
کوردەکان دەڵێن "با بەیەکەوە بژین"، ئەوان دەڵێن "ئەوە دەیانەوێت ببنە شەریکمان"، کوردەکان دەڵێن "با خەباتی هاوبەش بکەین"، دەڵێن "نیەت و مەرامی خراپیان هەیە"، کوردەکان دەڵێن "پرسی دیموکراسی و ئازادی و مافی هاوڵاتیبوون پێش بخەین"، تورکەکان دەڵێن "دەیانەوێت تورکیا داگیر بکەن و وڵات تووشی کارەسات بکەن"، هەڵبژاردن دەکرێت کوردەکان (110) شارەوانی دەبەنەوە، بەڵام هەموویان بە بیانووی (پەکەکە)وە دەخەنە زیندان و قەیومیان بۆ دادەندرێت.
(59) ئەندام پەرلەمان دەرچوون بۆ پەرلەمانی تورکیا، زۆربەی زۆریان خراونەتە زیندان بە بیانووی (پەکەکە)وە.
(14000) چالاکوان، رۆشنبیر، رۆژنامەنووس، ژنانی ئازادیخواز، رێکخراوی مەدەنی و کۆمەڵایەتیی کورد خراونەتە زیندان، بەڵێ چواردە هەزار، بۆچی؟ چونکە کوردن رێگە نادەن کوردەکان بە کوردی بخوێنن و دەیانخەنە زیندان، رێگە نادەن گۆرانی بڵێن بە کوردی و دەیانخەنە زیندان وەک (ئەحمەد کایا)، رێگە نادەن فیلمی سینەمایی بە کوردی بەرهەمبهێنن و دەیانخەنە زیندان و شار بەدەریان دەکەن وەکو (یەڵماز گۆنای)، رێگە نادەن رۆژنامەنووس بیت و بە کوردی بنووسی، دەتخەنە زیندان وەک (عیسمەت شەریف وانلی)، رێگە نادەن خەریکی کاری سیاسی بیت، بە تۆمەتی کوردبوون و (پەکەکە) بوون دەتخەنە زیندان وەک (سەلاحەدین دەمیرتاش)، رێگە نادەن بانگی خوا بە کوردی بدەی دەتخەنە زیندان وەکو (یەشار ئۆغڵو)، رێگە نادەن مەراسیم و کۆبوونەوە بۆ مردووەکان بکەی، کە جەندرمە کوشتوونی، رێگە نادەن هەناسە هەڵمژی، رێگە نادەن لە ئیستانبوڵ ژیان بکەی دەڵێن "تەقینەوە دەکات" و رێگا نادەن کوردەکان شۆفێری تاکسی بن و تورکەکان کاتێ دەزانن کورد و کرمانجە لەگەڵی سوار نابن و دەڵێن "تیرۆریستە یان کورد گڵاوە".
لەگەڵ ئەم میللەتە، لەگەڵ ئەم دەوڵەتە شۆڤێنییە، ژیان دەکرێ؟ دەتوانی لە شار و گوند دابنیشی؟ یان بە ناچاری رووبکەیتە شاخ و بەرگری بکەیت؟
لە تورکیا کوردبوون، گەورەترین کارەساتە و هەمیشە قابیلی ئەوەیە، جەندرمە ئۆپەراسیۆن بکات و دوو کوڕ و دوو کچت ببەیتە دەرەوەی شار و بیانکوژێت.
خۆ بابەتەکە هەر ئەوە نییە، سەرۆکی حزبەکە ناچار دەکەن سوریا جێبهێڵێت و دەکەونە شوێنی و مافی مرۆڤی ئەوروپا و ئەمەریکاش کە قسەی رۆژنامەکانە، هاوکار دەبن بۆ گرتن و بەخشینی بە دیاری بە بوڵند ئەجەوید، سەکینە جانسز لەناو جەرگەی دڵی ئەوروپای دیموکراسی و وڵاتی رۆشنگەری، وڵاتی سارتەر و رۆسۆ لە پاریس تیرۆری دەکەن.
ئێستا رۆژانە بە فڕۆکەی بێ فڕۆکەوان رەز و باخ و باخاتی خەڵک دەسوتێنن و خەڵکی سڤیل و مەدەنی دەکوژن.
کوشتنی کورد باشترین سەرکەوتنە بۆ تورکیا، جا گەریلا و پێشمەرگە بێت یان سڤیل و مەدەنی، باکووری بێت یان باشووری گرنگ نییە، گرنگ کوردێک کەمبێتەوە.
بە هەزاران نەگبەتی پاش سەد ساڵ لە سوریا کوردەکان ئازاد بوون، کە ناسنامەی کوردییان نەبووە، لە سایەی (حافز ئەسەد) دوای رووداوەکەی (2011)ی بەهاری عەرەبی، دەسەڵاتێکی شۆڕشگێڕانەی کوردی لە رۆژئاوا خوڵقا، کەچی بەردەوام تورکیا پەلاماری دەدات بە بیانووی کوردبوون.
رۆژئاوا نزیکەی (18000) شەهیدی داوە، کەچی تورکیا دەڵێ "ئەمانە دەبنە خاوەنی دەوڵەت"، بۆچی گوناهە کورد دەوڵەتی هەبێت؟
سەدان پیلانی گێڕاوە، دژی حکومەتی هەرێم، کوردەکانی باشوور و بەردەوام لە هەوڵی ڕووخاندنی حکومەتەکەیاندایە، بۆ؟ چونکە کوردن.
ئێستا روونە کوردبوون لە تورکیا چەند پڕ مەترسییە.
خوازیار بووم تورکیا وا بیری نەکردایەتەوە، یان ئێستا وابیر نەکاتەوە، بەڵام دڵنیام ئەو خۆزگانە جگە لە ساویلکەیی بوون، هیچی تر نییە، بەڵام واقیعیەتێک هەیە ئەوەیە، نە تورکیا دەست لەم کوشتار و قەتڵ و عام و جینۆسایدەی کورد هەڵدەگرێت، نە کوردیش واز لە مافی بەرگری دەهێنێت و لەناو دەچێت، بۆیە با کەس گلەیی نەکات، کورد بۆ وادەکات؟
وتارەکانی تری نووسەر
