ئەنوەر حسێن
گوڵە گەنمێکی قەرسیلی سەوز
كاتێ خەڵكی نەیاندەوێرا بە دزییشەوە لە ترسی دوژمنەكانی مۆسیقا و گۆرانی و كونە پەپوەكانی شەوەزەنگی رەش و نەگریس گوێ لە سروودەكانی بگرن. كاتێ جەلادەكانی دژ بە ناسكی و شیعر و گۆرانی رۆژانە كون بە كون بە دوای بڕینی زمانی ئەوانەدا دەگەڕان کە باسی (شەهید، ئازادی، كورد، كوردستان، عەشق و نیشتیمان و...هتد)یان دەكرد، خۆشەویستی لە سەر رێگا و شەقام و شارەكاندا دەكرا بە دارا، كاتێ رۆژانە پۆلێك پێشمەرگە شەهید دەبوون، چ لەم دیو چ لەو دیو، گرنگ نەبوو سەر بە چ خەیاڵ و حەز و ئارەزوو و ئایین بوون و لاشەی خوێناوییان بە جامدانەیەكی رەش و سپیی خۆڵاوی، یان ئاڵایەکی سور، یان سەوز دەپێچرا.
ئەو لەو كاتانەدا ئامادە بوو بڵێ؛ ئەی شەهیدان، پێشكەشە بە گیانی ئەوانەی بۆ گەل فیدا بوون، نموونەكانیان ئەم قارەمانەن (ئارام و فوئاد و بەیان و گوڵێ... )ن. ئەو ئاوا ژیا و ئاوا بە گژ ئەو جەلادانەدا چوەوە، كە هەرگیز گوتنی سروود و گۆرانی ئاسان نەبوو. بگرە لەو ئانوزەمانەدا یەكسان بوو بە مەرگ، بەڵام ئەو بە جادووی گۆرانی، بە باوەشی نیشتیمان، بە عەشقی خەڵك و وڵات لە مەرگ دەربازی بوو كە خۆشبەختانە هێشتا لە پشت ئەو سەروەرییانەوە وەستاوە.
گۆرانیی دەچڕێ و بە عەزمەوە هاوار دەكات؛ هێشتا ئامادەم لە پێناو خەڵك و نیشتیمان هەزار هێندەی تر گیانبازی بكەم.
ئەو قەقنەسە دەنووكسوورە، ئەو مەلە گەرمیان و كوێستانەی كە هەر دەخوێنێ و ئەو بولبوولەی هەرگیز لە قەفەسدا ناحەجمێ و عاشقی زەنوێر و شاخ و داخی كوردستانە، ئەو پەپولەیەی لە ناو رەوەزی قەدپاڵی شاخدا نەبێ ناحەجمێ.
ئەو تكەی شەونمی نەسیمی بەربەیانە و لەگەڵ هاتنی تیشكی خۆر ئاوا دەبێ و لەگەڵ ئاوابوونی خۆریش شەبەقی دێتەوە.
ئەو لە ناو گوڵەگەنمی قەرسیلی سەوز، سەوز بە نەغمەیەكی ناسك دەڵێ: لە گوڵ و لە گوڵان، لە گوڵی گەنم و جۆ، نەژی ئەو زاڵمەی دای بڕیم لە تۆ. ئەو هیچ وشەیەك نەماوە لەگەڵ نۆتەیەكی مۆسیقادا تێكەڵی نەكات، ئەو هیچ دێڕ و هۆنراوەیەكی ناسك نەماوە، نەیكاتە سروود و گۆرانی و نەیدا بە گوێی هەناسە ساردەكانی ئەم وڵاتە.
ئەو هەموو وشە یاساخ و حەرام و تابۆكانی هێنا و كردنیە ملوانكە و گوتی (بۆچی حەرامە؟ بۆچی چیمان پێ ڕەوا بینراوە. تا نەتوانین سروود و ئاوازی كوردستانی بچڕین...؟).
هەرچی لە دڵی داخ و لە دڵی كورددا بوو، بە یەكجار بە درێژاییی عومری خۆی خستیە سەر زار و لاپەڕەی كتێب و ناو دڵی پڕ بە تاساویی هەموومان. هیچ كەسێ نییە ئەو نەناسێ، رۆژێ لە رۆژان هۆگری دەنگ و عشقی ئاواز و نەغمەی حەز و حەزینی ئەو نەبووبێ.
كەس نییە نەزانێ گەر باسی ئازایەتی و خۆڕاگری و چاونەترسی بكرێ، ئەو بازێكی سنەیە و بە ئاسمانی ئاویەردا رەت دەبێت و بە سەر ژاوەرۆ و جەمشاری سنە و مەریوان و زرێباردا بە ئاسمانەوە خول دەخوات، باڵ لێك دەدا و بەرەو شاخە سەركەشەكانی سوورێن و داڵەهۆ پەلدەكوتێ بۆ ئێرە دێ.
ئەو هەر زوو ساكەكەی هەڵگرت، عەشقی نیشتمان و خاكی دایك و مەنزڵی دایكی بەجێهێشت و هات لە سەفرە و مالومە لە ژێر چادرەكانی پۆلە پێشمەرگەكانی كۆمەڵە قەراری گرت و هەرگیز قەبووڵی نەكرد لە ژێر جەور و ستەمی سانسۆری سزادا بێت، كە تەنانەت رێگایان پێ نەدا قسەی دڵی بكات و گۆرانی بچڕێ.
ئەو بازێكی سەركەشی سنە و موكریان و مەریوانە لە ناو دڵی پێنجوێن و شارباژێڕ و هەولێر و سلێمانی ئۆقرە دەگرێ و گۆرانی دەڵێ لە سنەوە بۆ موكریان، لە رانیەوە تا سلێمانی، لە ئامەدەوە تا هەكاری و قامیشلۆ و عەفرین، ئەو نەیدەزانی جیاوازی بكات لە نێوان جەعفەر و ئارام، گەریلا و پێشمەرگە و رەنگی ئەم و ئەو.
سروودی پڕ لە بانگەوازی تیپی بانگەواز، بابان، سلێمانی و هەولێری چڕی، هەزاران جار لەگەڵ پێشمەرگەدا شەوی ئەنگوستەچاوی بەڕێكرد، هەزاران جار چاوی لە پەڵەدەوەنی شەوی تاریكوتنوك كوتاوە، هەزاران جار لە تەپڵەی بەفر كەوت و ئاوی چۆڕاوگەی گوێسەبانانی لادێ بە پشت ملیدا هاتوەتە خوار و نانی رەقی شوانی كردوەتە توێشووی ژیان و سەفەر...
ئەو هەزاران جار لە جیاتیی پەتوو و فەرشی سووری خواپێداوان، تاریكیی شەوی لە خۆی ئاڵاندوە و بەردێك بووەتە سەرینی. ئەو هەزاران جار لە بۆسەی دوژمنی داوە و گیانی خۆی كردووەتە قوربانیی رێگای ئازادیی ئینسان و گەلەكەی.
كە باسی سروشت و پەپوولە و لەیل و مەجنوون خاڵۆ و داپیرە و نێرگز و گوڵ و خونچە و ئارام و جەعفەر و لالۆ دەكرێت، كە باسی كاروانچی و بەدبەختیی ژیان و ڕەنج و ئازار دەكرێت، كە باسی ئینسان ژیان و باڵندە و نەهامەتی دەكرێت، كە باسی پێشمەرگە و ئەزەل و جاویدانی دەكرێت، كە باسی سنە و سابڵاخ و سەردەشت و بانە دەكرێت، كە باسی جامەدانەی رەش و توێشووی رەشی ژیانی تاڵی رۆژانە دەكرێت، كە باسی عەشقی خاك و نیشتمان دەكرێت، ئەوەمان بیر دەكەوێتەوە.
ئەو وەك كەسێكی سەر دوندی شاخی قەندیل وا بوو، دەگەڕا لە سەر بڵندترین لوتكەی شاخی كوێستانی كوردستان دەیخوێند. ئەو ئاوا دەگەڕا بە دوای جوانترین شیعر لە ناو دیوانەكاندا تا بیكاتە دیاری و بیدا لە بەرۆكی گوێگرانی. ئەو وەکو حەللاج راست، وەکو عیسا پاك، ئەو وەکو فوئاد و و ئارام خۆشەویست بوو. ئەو ناوێكە هێندەی خەڵك دەیناسن، پێویستی بە ناسین نییە. ئەو رۆحێكە وەکو فریشتە پێویستی بە مەدح نییە. ئەو وەکو هەوری ئاسمانی كوردستانە پاك و بێگەرد و گەردوونییە.
ئەو وەکو پەپوولەیەكی وەرزی بەهارانە و هەزاران ئەم گوڵ ئەو گوڵ دەكات و لە هیچ كوێ ئۆقرە ناگرێت. ئەو رۆژێك لە هەواری هەورانە لە سوید و رۆژێك لە گەرمیانی كەلار و خانەقینە و رۆژێك لە دەشتی هەولێری كاكی بە كاكییە، ئەو تەنها شوێنێك كە لێی حەرامە ماڵ و نیشتیمانی زێد و خاكی خۆیەتی و دایک و باوکیەتی.
چ سەختە چڵ ساڵ رۆژێك نەتوانی سەر بە دەرگای ماڵەكەتدا بكەیت و لە ژێر دارهەنارەکەیدا سەرخەوێك بشكێنیت. ئەو لە هەموو دونیا ئازادە بفڕێ و بژی، بە دەنگی بە سۆزی گۆرانی بڵێ و سروود بخوێنێ، تەنها لە زێد و وڵاتی خۆی كە سنەیە، لێی حەرامە، سنە و ئاویەر كە لە هەموو شت پیرۆزترن بۆ ئەو، بەڵام قەدەغەترین شوێنی سەر زەمینە بۆ ئەو.
ئەو كە سی ساڵە گۆرانی بۆ سنە و مەریوان دەچڕێ، كەچی بووەتە یاساغترین شوێنی دونیا بۆی. ئەو لەگەڵ هەموو ئەوانەیشدا، بەڵام خۆشەویستی گشت كوردانە لەم جیهانەدا. ئەو قەقنەسە دەنووكسوورە، ئەو گوڵەگەنمە قەرسیلییە سەوزسەوزە ناسری رەزازی، نوێنەری مۆسیقای كوردستانە.
رەزازی وەکو كەسێكی هونەرمەند و گۆرانیبێژی كورد بۆ كەسمان نامۆ نییە، ئەوە چەند ساڵە لەم بوارەدا بە عەشقەوە ئەم رێگا پڕ هەوراز و چقڵڕێژە دەپێوێ، ئەگەر چی چەندین جار چقڵ چەقیوەتە بەر پێی، بەڵام رێبواری رێیەكی دوورە و سوێندی خواردووە بگاتە مەنزڵ. ئەگەر چی گلەیی و دەردەسەریی زۆری هەیە، بەڵام دەڵێ: من كوردم و چەپ و سۆسیالیستم و هەمیشە خزمەت دەكەم.
ئەو لەو كاتانەدا ئامادە بوو بڵێ؛ ئەی شەهیدان، پێشكەشە بە گیانی ئەوانەی بۆ گەل فیدا بوون، نموونەكانیان ئەم قارەمانەن (ئارام و فوئاد و بەیان و گوڵێ... )ن. ئەو ئاوا ژیا و ئاوا بە گژ ئەو جەلادانەدا چوەوە، كە هەرگیز گوتنی سروود و گۆرانی ئاسان نەبوو. بگرە لەو ئانوزەمانەدا یەكسان بوو بە مەرگ، بەڵام ئەو بە جادووی گۆرانی، بە باوەشی نیشتیمان، بە عەشقی خەڵك و وڵات لە مەرگ دەربازی بوو كە خۆشبەختانە هێشتا لە پشت ئەو سەروەرییانەوە وەستاوە.
گۆرانیی دەچڕێ و بە عەزمەوە هاوار دەكات؛ هێشتا ئامادەم لە پێناو خەڵك و نیشتیمان هەزار هێندەی تر گیانبازی بكەم.
ئەو قەقنەسە دەنووكسوورە، ئەو مەلە گەرمیان و كوێستانەی كە هەر دەخوێنێ و ئەو بولبوولەی هەرگیز لە قەفەسدا ناحەجمێ و عاشقی زەنوێر و شاخ و داخی كوردستانە، ئەو پەپولەیەی لە ناو رەوەزی قەدپاڵی شاخدا نەبێ ناحەجمێ.
ئەو تكەی شەونمی نەسیمی بەربەیانە و لەگەڵ هاتنی تیشكی خۆر ئاوا دەبێ و لەگەڵ ئاوابوونی خۆریش شەبەقی دێتەوە.
ئەو لە ناو گوڵەگەنمی قەرسیلی سەوز، سەوز بە نەغمەیەكی ناسك دەڵێ: لە گوڵ و لە گوڵان، لە گوڵی گەنم و جۆ، نەژی ئەو زاڵمەی دای بڕیم لە تۆ. ئەو هیچ وشەیەك نەماوە لەگەڵ نۆتەیەكی مۆسیقادا تێكەڵی نەكات، ئەو هیچ دێڕ و هۆنراوەیەكی ناسك نەماوە، نەیكاتە سروود و گۆرانی و نەیدا بە گوێی هەناسە ساردەكانی ئەم وڵاتە.
ئەو هەموو وشە یاساخ و حەرام و تابۆكانی هێنا و كردنیە ملوانكە و گوتی (بۆچی حەرامە؟ بۆچی چیمان پێ ڕەوا بینراوە. تا نەتوانین سروود و ئاوازی كوردستانی بچڕین...؟).
هەرچی لە دڵی داخ و لە دڵی كورددا بوو، بە یەكجار بە درێژاییی عومری خۆی خستیە سەر زار و لاپەڕەی كتێب و ناو دڵی پڕ بە تاساویی هەموومان. هیچ كەسێ نییە ئەو نەناسێ، رۆژێ لە رۆژان هۆگری دەنگ و عشقی ئاواز و نەغمەی حەز و حەزینی ئەو نەبووبێ.
كەس نییە نەزانێ گەر باسی ئازایەتی و خۆڕاگری و چاونەترسی بكرێ، ئەو بازێكی سنەیە و بە ئاسمانی ئاویەردا رەت دەبێت و بە سەر ژاوەرۆ و جەمشاری سنە و مەریوان و زرێباردا بە ئاسمانەوە خول دەخوات، باڵ لێك دەدا و بەرەو شاخە سەركەشەكانی سوورێن و داڵەهۆ پەلدەكوتێ بۆ ئێرە دێ.
ئەو هەر زوو ساكەكەی هەڵگرت، عەشقی نیشتمان و خاكی دایك و مەنزڵی دایكی بەجێهێشت و هات لە سەفرە و مالومە لە ژێر چادرەكانی پۆلە پێشمەرگەكانی كۆمەڵە قەراری گرت و هەرگیز قەبووڵی نەكرد لە ژێر جەور و ستەمی سانسۆری سزادا بێت، كە تەنانەت رێگایان پێ نەدا قسەی دڵی بكات و گۆرانی بچڕێ.
ئەو بازێكی سەركەشی سنە و موكریان و مەریوانە لە ناو دڵی پێنجوێن و شارباژێڕ و هەولێر و سلێمانی ئۆقرە دەگرێ و گۆرانی دەڵێ لە سنەوە بۆ موكریان، لە رانیەوە تا سلێمانی، لە ئامەدەوە تا هەكاری و قامیشلۆ و عەفرین، ئەو نەیدەزانی جیاوازی بكات لە نێوان جەعفەر و ئارام، گەریلا و پێشمەرگە و رەنگی ئەم و ئەو.
سروودی پڕ لە بانگەوازی تیپی بانگەواز، بابان، سلێمانی و هەولێری چڕی، هەزاران جار لەگەڵ پێشمەرگەدا شەوی ئەنگوستەچاوی بەڕێكرد، هەزاران جار چاوی لە پەڵەدەوەنی شەوی تاریكوتنوك كوتاوە، هەزاران جار لە تەپڵەی بەفر كەوت و ئاوی چۆڕاوگەی گوێسەبانانی لادێ بە پشت ملیدا هاتوەتە خوار و نانی رەقی شوانی كردوەتە توێشووی ژیان و سەفەر...
ئەو هەزاران جار لە جیاتیی پەتوو و فەرشی سووری خواپێداوان، تاریكیی شەوی لە خۆی ئاڵاندوە و بەردێك بووەتە سەرینی. ئەو هەزاران جار لە بۆسەی دوژمنی داوە و گیانی خۆی كردووەتە قوربانیی رێگای ئازادیی ئینسان و گەلەكەی.
كە باسی سروشت و پەپوولە و لەیل و مەجنوون خاڵۆ و داپیرە و نێرگز و گوڵ و خونچە و ئارام و جەعفەر و لالۆ دەكرێت، كە باسی كاروانچی و بەدبەختیی ژیان و ڕەنج و ئازار دەكرێت، كە باسی ئینسان ژیان و باڵندە و نەهامەتی دەكرێت، كە باسی پێشمەرگە و ئەزەل و جاویدانی دەكرێت، كە باسی سنە و سابڵاخ و سەردەشت و بانە دەكرێت، كە باسی جامەدانەی رەش و توێشووی رەشی ژیانی تاڵی رۆژانە دەكرێت، كە باسی عەشقی خاك و نیشتمان دەكرێت، ئەوەمان بیر دەكەوێتەوە.
ئەو وەك كەسێكی سەر دوندی شاخی قەندیل وا بوو، دەگەڕا لە سەر بڵندترین لوتكەی شاخی كوێستانی كوردستان دەیخوێند. ئەو ئاوا دەگەڕا بە دوای جوانترین شیعر لە ناو دیوانەكاندا تا بیكاتە دیاری و بیدا لە بەرۆكی گوێگرانی. ئەو وەکو حەللاج راست، وەکو عیسا پاك، ئەو وەکو فوئاد و و ئارام خۆشەویست بوو. ئەو ناوێكە هێندەی خەڵك دەیناسن، پێویستی بە ناسین نییە. ئەو رۆحێكە وەکو فریشتە پێویستی بە مەدح نییە. ئەو وەکو هەوری ئاسمانی كوردستانە پاك و بێگەرد و گەردوونییە.
ئەو وەکو پەپوولەیەكی وەرزی بەهارانە و هەزاران ئەم گوڵ ئەو گوڵ دەكات و لە هیچ كوێ ئۆقرە ناگرێت. ئەو رۆژێك لە هەواری هەورانە لە سوید و رۆژێك لە گەرمیانی كەلار و خانەقینە و رۆژێك لە دەشتی هەولێری كاكی بە كاكییە، ئەو تەنها شوێنێك كە لێی حەرامە ماڵ و نیشتیمانی زێد و خاكی خۆیەتی و دایک و باوکیەتی.
چ سەختە چڵ ساڵ رۆژێك نەتوانی سەر بە دەرگای ماڵەكەتدا بكەیت و لە ژێر دارهەنارەکەیدا سەرخەوێك بشكێنیت. ئەو لە هەموو دونیا ئازادە بفڕێ و بژی، بە دەنگی بە سۆزی گۆرانی بڵێ و سروود بخوێنێ، تەنها لە زێد و وڵاتی خۆی كە سنەیە، لێی حەرامە، سنە و ئاویەر كە لە هەموو شت پیرۆزترن بۆ ئەو، بەڵام قەدەغەترین شوێنی سەر زەمینە بۆ ئەو.
ئەو كە سی ساڵە گۆرانی بۆ سنە و مەریوان دەچڕێ، كەچی بووەتە یاساغترین شوێنی دونیا بۆی. ئەو لەگەڵ هەموو ئەوانەیشدا، بەڵام خۆشەویستی گشت كوردانە لەم جیهانەدا. ئەو قەقنەسە دەنووكسوورە، ئەو گوڵەگەنمە قەرسیلییە سەوزسەوزە ناسری رەزازی، نوێنەری مۆسیقای كوردستانە.
رەزازی وەکو كەسێكی هونەرمەند و گۆرانیبێژی كورد بۆ كەسمان نامۆ نییە، ئەوە چەند ساڵە لەم بوارەدا بە عەشقەوە ئەم رێگا پڕ هەوراز و چقڵڕێژە دەپێوێ، ئەگەر چی چەندین جار چقڵ چەقیوەتە بەر پێی، بەڵام رێبواری رێیەكی دوورە و سوێندی خواردووە بگاتە مەنزڵ. ئەگەر چی گلەیی و دەردەسەریی زۆری هەیە، بەڵام دەڵێ: من كوردم و چەپ و سۆسیالیستم و هەمیشە خزمەت دەكەم.
وتارەکانی تری نووسەر
