هێرشکردنی ئەلیکترۆنی کە بە قسەی ناشرین بە دیجیتاڵیش ناسراوە، وەک فۆرمێکی مۆدێرن لە قسەکردن سەریهەڵدا کە تەکنەلۆژیا و ئینتەرنێت بەکاردەهێنێت بۆ ترساندن، سووکایەتیکردن، هەڕەشەکردن، یان هەراسانکردنی کەسانی دیکە. مێژووی هێرشکردنی ئەلیکترۆنی هاوتەریب لەگەڵ سەرهەڵدان و بەناوبانگبوونی ئینتەرنێت و پلاتفۆرمی پەیوەندییە دیجیتاڵییەکان دەستیپێکرد.

 لێرەدا چەند نموونەیەک لە هێرشکردنی ئەلیکترۆنی دەخەینەڕوو:
• دابەشکردنی وێنە وەک وێنەی ئینتیمی (سێکستکردن) یان ڤیدیۆی سووکایەتیکردن. 

• ناردنی ئیمەیڵی هەڕەشەئامێز. 

• ناردنی نامەی بێزارکەری واتسئەپ یان دوورخستنەوەی خەڵک لە گرووپەکانی واتسئەپ. 

• ناردنی تویت یان هەڕەشەی رق لێبوونەوە.

• جنێودان و قسەی ناشایستە لە چاتەکاندا .

• بلۆککردنی بە شێوەی ئۆنلاین. 

• دروستکردنی دژە پەیج سەبارەت بە قسەی ناشرین، کە هەر کەسێک دەتوانێت کۆمێنتی لەسەر بکات. 

• خراپ بەکارهێنانی زانیاریی تایبەت وەک دزینی وشەی نهێنی یان دروستکردنی ئەکاونتی ساختە. 

• دروستکردنی ئەکاونتی ساختە بە وێنە و داتاکانی قوربانی "ناسنامە هاک".

لە ساڵانی سەرەتای ئینتەرنێتدا، کاتێک پەیوەندیی ئۆنلاین و سۆشیال میدیا لە زیادبووندا بوو، بۆ یەکەمجار دیاردەی هێرشکردنی ئەلیکترۆنی سەرنجی درا. زۆرجار یەکەم حاڵەتەکانی قسەی ناشرین بەشێوەی ئۆنلاین تەنها لە ژووری گفتوگۆ و مەکۆ و ئیمەیڵەکاندا سنووردار بوو. ئەم فۆرمانە لە کارلێکی دیجیتاڵی رێگەی بە تاکەکان دەدا کە بەبێ ئەوەی ناوی خۆیان دەربخەن پۆز بدەن، هەندێکجاریش بووە هۆی بڵاوبوونەوەی پەیامی سووکایەتیپێکردن یان هەڕەشەئامێز بەبێ بەرپرسیارێتی کەسی. 

لەگەڵ پەرەسەندنی ئینتەرنێت و تەکنەلۆژیا، دەرفەتەکانی هێرشکردنی ئەلیکترۆنیش پەرەیانسەند. لەگەڵ سەرهەڵدانی پلاتفۆرمی سۆشیال میدیا، وەک فەیسبووک، ئاسانتر بوو بۆ چەوسێنەران کە بەشێوەی ئۆنلاین کەسانی دیکە هەراسان بکەن و زەلیلیان بکەن. بڵاوبوونەوەی پەیام، وێنە یان ڤیدیۆی هێرشبەر دەتوانێت لە ماوەیەکی کورتدا بگاتە ژمارەیەکی زۆر لە خەڵک، ئەمەش کاریگەرییەکانی هێرشکردنی ئەلیکترۆنی بەشێوەیەکی بەرچاو زیاددەکات. 

سەرهەڵدانی مۆبایلە زیرەکەکان و تەکنەلۆژیای مۆبایل، هێرشکردنی ئەلیکترۆنی بردە ئاستێکی نوێ. ئێستا چەوسێنەران دەتوانن لە هەر شوێنێک و لە هەر کاتێکدا ئامانجەکانیان هەراسان بکەن، چونکە ئینتەرنێت و سۆشیال میدیا هەمیشە لە سەرووی پەنجەکانیانەوە بوون. ئەمەش بووە هۆی زیادبوونی حاڵەتەکانی هێرشکردنە سەر ئەلیکترۆنی لە نێو گەنجان و هەرزەکاراندا. 

لەگەڵ زیادبوونی پانتایی و تووندیی هێرشکردنە سەر ئەلیکترۆنی، دەبێت هۆشیاریش سەبارەت بەم کێشەیە زیادبکرێت. قوتابخانە و دایک و باوک و کۆمەڵگە گرنگی بدەن بە کاریگەرییەکانی هێرشکردنە سەر ئەلیکترۆنی لەسەر قوربانییەکان، خەمۆکی و دڵەڕاوکێ و تەنانەت مەیلی خۆکوشتنیش و قوربانییەکان راپۆرتبکرێت .

هەروەها یاسادانەران و پێشکەشکارانی خزمەتگوزاریی ئینتەرنێت دەستیانکرد بە درککردن بە گرنگیی دڵنیابوون لە سەلامەتی ئینتەرنێت و بەرەنگاربوونەوەی هێرشکردنە سەر ئەلیکترۆنی. زۆرێک لە وڵاتان یاسایان دەرکردووە کە هێرشکردنە سەر ئەلیکترۆنی بە تاوان دەزانن و پابەندبوونیان بەسەر کۆمپانیاکانی ئینتەرنێتدا سەپاندووە. 

لە وڵاتانی دەرەوە دەستپێشخەری و بەرنامەی جۆراوجۆر بۆ رێگریکردن و بەرەنگاربوونەوەی هێرشکردنە سەر ئەلیکترۆنی دەستیپێکردووە، کە پەروەردە و هۆشیاری لە ناوەڕۆکدایە. دایک و باوک و مامۆستایان و پلاتفۆرمە ئۆنلاینەکان هەموویان رۆڵێکی گرنگ دەگێڕن لە پێشخستنی ژینگەیەکی ئۆنلاین و سەلامەتی. 

زۆرێک لە وڵاتان یاسایان دەرکردووە بۆ بەرەنگاربوونەوە و رێگریکردن لە هێرشکردنە سەر ئەلیکترۆنی. ئەم یاسایانە ئامانجیان پاراستنی قوربانییەکان و دادگاییکردنی تاوانباران و هۆشیارکردنەوەی خەڵکە لە دەرئەنجامە جددییەکانی هێرشکردنە سەر ئەلیکترۆنی. ئایا هەرێمی کوردستان لە چ ئاستێکدایە لەڕووی یاسای چەوساندنەوەی ئەلیکترۆنیەوە؟

خ.غ