لە کۆتاییدا و ساڵێک پاش هەڵبژاردنەکان، سەرۆک کۆمارێکی نوێ لە عیراقدا هەڵبژێردرا و سوودانیش دەبێت لەماوەی مانگێکدا حکومەتەکەی پێکبهێنێت. ئێستا رەنگە کاتی ئەوە هاتبێت کە بەخێراییش بووە، بگەڕێینەوە سەر ئەو هەڵە ستراتیژییانەی کە ئەکتەرە بەهێزەکانی هاوکێشەی عیراقی کردیان و هەر یەکەیان لە ئاستێکدا بە قوورسی باجەکانیان دەدەن. لەم وتارە کورتەدا دەگەڕێمەوە سەر هەڵە ستراتیژییەکانی سەماحەتی سەید موقتەدا سەدر و هەفتەی داهاتووش دەگەڕێمەوە سەر کورد و هەڵە کوشندەکان.

هاوپەیمانیی سەدر و پارتی و سیادە
لە ساتەوەختی پێکهێنانی ئەم هاوپەیمانییەدا، جۆرێک لە مەستبوونی سیاسی هەرسێ لایەنەکەی گرتبوو. مامەڵەیان لەگەڵ ئەکتەرەکانی نێو کێڵگەی سیاسی عیراقیدا بێباکانە بوو، وەک ئەوەی وشیارنەبووبن بەوەی کە عیراق نەرویج نییە و براوەکانی هەڵبژاردن هەمیشە ئەوانەنین کە لە کۆتاییدا حکومەت پێکدەهێنن. هۆکارەکانی شکستی ئەم هاوپەیمانییە سێ قۆڵییە زۆرن، بەڵام چواریان لە هەموویان گرنگترن.

یەکەم: تێکەڵەیەک لە پرۆگرامی لێکدژ
هەر یەکێک لەم سێ گرووپە سێ پرۆگرامی یەکتربڕی رادیکاڵییان هەیە. تەوژمی سەدری کار بۆ دروستکردنی دەوڵەتێکی ناوەندگەرایی بیناکراو لەسەر رۆحی ناسیۆنالیزمی عیراقی دەکات کە دەبێت سەروەری بەسەر هەموو خاکی عیراقدا هەبێت، بە هەرێمی کوردستانیشەوە. پارتی دیموکراتی کوردستان خۆی بە خاوەنی پڕۆژەی سەربەخۆیی کوردستان دەزانێت و سەربەخۆیی کوردستانیش نەک هەر لەگەڵ ئەم تایپە لە دەوڵەتی ناوەندگەرادا یەکناگرێتەوە، بەڵکو هەڵیشی دەوەشێنێتەوە. سیادەی حەلبوسی بێئومێدبووە لەوەی کە لە عیراقی پاش سەدام حسێندا، پێگەیەکی گرنگ بۆ سوننە مابێت و خەون بە دەوڵەتێکی سوننی سەربەخۆوە دەبینێت. کۆکردنەوەی ئەم سێ پڕۆژەیە، ئەم سێ ئەکتەرە یەکتربڕە لە هاوپەیمانییەکدا، زیاتر لە ئەستەمەوە نزیکە!

دوو: رۆحیەتی تاکڕەوانەی سەماحەتی سەید
ئەوەی کە دیوارەکانی ئەم موستەحیلەش ئەستوورتر دەکات، ئامادەیی بەهێزی رۆحیەتی تاکڕەوانەی سەماحەتی سەید موقتەدا سەدرە کە زۆر بەدەگمەن نەبێت هیچ جۆرە حسابێکی بۆ هاوبەشەکانی نەدەکرد. خۆی هەر لە بناغەوە و لە خەیاڵدانی سەماحەتی سەیددا ئەوانیتر هاوبەش نین، بەڵکو تەواوکاری ئەو شانۆگەرییەن کە دەیویست خۆی نووسەر و خۆی دەرهێنەر و خۆی پێشکێشکاریشی بێت. لێرەوە هاوپەیمانییەکە هەر وەکو چۆن لەنێو زنجیرەیەک لە گوماندا لەدایکبوو، ئاواش لەنێو هەمان زنجیرە لە گوماندا مرد.

سێ: پراگماتیزمی رکابەرەکان
لە بەرانبەر سەماحەتیاندا ئێمە کۆمەڵێک ئەکتەری رکابەرمان هەیە کە جیهان بە رەش و سپی نابینن و لەماوەی 20 ساڵی رابردوودا فێری ئەوەبوون کە چۆن لەسەر شەترەنجەکە یاریی بکەن. سەرکردەکانی چوارچێوەی هاوئاهەنگی ئەو گرووپەن کە دانیشتووانی رۆمای کۆن ناویان نابوون: بێ پاشا و بێ یاسا و بێ بڕوا. واتە ئەوان بەشێوەیەکی پراگماتیکانە لەگەڵ دنیادا مامەڵە دەکەن، نەک بە پرانسیپی رەش و سپی و ئەمەش وایکرد لەکۆتایدا گورزی سەختی سیاسی لە سەماحەت و هاوپەیمانەکانی بدەن.

چوار: ڤیتۆی ئێرانی!
یەکێک لەو داتایانەی کە زۆر بە ئەستەم دەتوانین لێی تێبگەین مامەڵەی هاوپەیمانی بە گشتی و سەدر بەتایبەتییە لەگەڵ سیاسەتی ئێران لە عیراقدا. گۆڕینی سیستم لە عیراقدا بەبێ واژۆی کۆماری ئیسلامیی ئێران، نەک هەر بە سەدر ناکرێت، بەڵکو بە وڵاتە یەکگرتووەکانی ئەمەریکاش ناکرێت. هەر ئەمەش وایکرد کە کاتێک ویستیان حکومەتی زۆرینەی نیشتمانی پێکبهێنن، راستەوخۆ رووبەڕووی ڤیتۆیەکی تووندی ئێرانی بوونەوە کە بەهیچ شێوەیەک دانووستانی قبووڵ نەدەکرد.

هەموو ئەم هەڵانە وایانکرد کە لە ئێستادا سەماحەتی سەید تەنیا لەبەردەم دوو بژاردەی دراماتیکیدا بێت: یان بێدەنگی کە بەرەو خودکوژیی سیاسی دەبات، یان نەڕەی شەقام کە عیراق بەرەو پشێوییەکی نادیاری سەخت و مەترسیدار دەبات. بێگومان ئەمە باجی سەختی ئەو هەڵانەن کە دەکرا نەکرانایە.

هەموو ئەو ئەکتەرە سیاسییانەی کە لەژێر کارایی سۆز و هەڵچوونەکانیاندا سیاسەت بەرهەمدەهێنن، لە کۆتاییدا سیاسەت سەریاندەخوات، رەنگە تاکە شتێک بۆیان بمێنێتەوە وێنەی قوربانییە کە هیچ لە هاوکێشەکان ناگۆڕێت: لەنێوان فیگەری ئەکتەر و فیگەری قوربانییدا، سیاسی سەرکەوتوو ئەو کەسەیە کە رۆڵی یەکەمیان هەڵدەبژێرێت کە مێژوو دروستدەکات، نەک دووهەمیان کە تەنها بەزەییمان پیایدا دێتەوە.

خ.غ